Kadernota huisvesting arbeidsmigranten 2018

In- en aanleiding

Op 14 maart 2013 heeft de gemeenteraad van Aalsmeer, na uitvoering van een uitgebreid controletraject, de ’Kadernota ruimte voor huisvesting van tijdelijke arbeidsmigranten’ vastgesteld. Op 2 oktober 2014 heeft de raad deze nota op bepaalde punten verduidelijkt en gewijzigd. Deze wijzigingen zijn echter nooit verwerkt in de nota zelf, waardoor de regelgeving versnipperd raakte.

Gelet hierop bestond vanuit het oogpunt van vergunningverlening en toezicht en handhaving behoefte aan eenduidigheid en helderheid. Tevens was er de politieke wens het beleid te evalueren en opgedane ervaringen te verwerken.

Uit de evaluatie blijkt dat het systeem zoals dat in 2013 is ingevoerd werkt. Het toezicht is uitgevoerd conform het handhavingsbeleid en de op basis daarvan vastgestelde uitvoeringsprogramma’s. In het algemeen is de naleving goed. Dat komt doordat veel voorzieningen worden beheerd door professionele huisvesters die aangesloten zijn bij het keurmerk voor de huisvesting van arbeidsmigranten (SNF-keurmerk). Bij overtredingen is conform het handhavingsbeleid handhavend opgetreden.

Wel zijn er locaties in de gemeente waarbij een clustering van voorzieningen is ontstaan. Ruimtelijk gezien, vooral vanuit het oogpunt van een goede leefomgeving, is dit een ongewenste ontwikkeling. Om die reden is een afstandscriterium opgenomen voor nieuwe voorzieningen in woonwijken en woonlinten.

Om deze reden is onderhavige nota vastgesteld.

Achtergrondinformatie met betrekking tot deze nota is te vinden in verschillende notities en rapporten die in het verleden zijn opgesteld met betrekking tot het onderwerp huisvesting van arbeidsmigranten. Een overzicht van deze documenten en hun vindplaats is als bijlage 1 bij deze nota gevoegd.

Deze nota heeft betrekking op huisvesting van kleinere groepen arbeidsmigranten. Er wordt onderscheid gemaakt tussen langdurige huisvesting van arbeidsmigranten in woningen en kortdurende huisvesting van arbeidsmigranten op bedrijventerreinen (met uitzondering van de bedrijventerreinen Schinkeldijkje en Greenpark). Grote logiesvoorzieningen vallen niet onder de werkingssfeer van deze nota.

Huidige stand van zaken

Op basis van de ’Kadernota ruimte voor huisvesting van tijdelijke arbeidsmigranten’, zoals vastgesteld in 2013 en gewijzigd in 2014, zijn de volgende voorzieningen voor de huisvesting van arbeidsmigranten gerealiseerd:

Woningen in woonkernen : 29

Woningen in de linten : 23

Logiesvoorzieningen op bedrijventerreinen : 4

De gemeenteraad heeft destijds besloten dat maximaal 2% van de Aalsmeerse woningvoorraad en 5% van de bedrijventerreinen beschikbaar is voor de huisvesting van arbeidsmigranten.

Voor zowel de woningen als op de bedrijventerrein wordt ruim binnen deze norm gebleven. Zo zijn van de 12919 woningen (bron CBS 2017) 52 woningen in gebruik als huisvestingsvoorziening voor arbeidsmigranten. Dit komt neer op 0,4%.

Met deze voorzieningen kunnen 547 arbeidsmigranten veilig en legaal gehuisvest worden.

Leeswijzer

Hoofdstuk 1 van de nota beschrijft de relatie van deze nota met overige, zowel landelijke als gemeentelijke, wet- en regelgeving. Hoofdstuk 2 bevat het toetsingskader en de indieningsvereisten voor huisvesting van arbeidsmigranten in woningen en hoofdstuk 3 bevat het toetsingskader en de indieningsvereisten voor huisvesting van arbeidsmigranten op bedrijventerreinen. Hoofdstuk 4 gaat in op de toezicht- en handhavingsaspecten. De slotbepalingen zijn opgenomen in hoofdstuk 5.

Ten aanzien van huisvesting van arbeidsmigranten speelt naast deze nota nog veel meer regelgeving (zowel landelijk als gemeentelijk) een belangrijke rol. Zo kan het voorkomen dat een gemeentelijk bestemmingsplan huisvesting van arbeidsmigranten verbiedt. Dit hoofdstuk bevat daarom een overzicht van alle wet- en regelgeving die van belang is bij de huisvesting van arbeidsmigranten.

Gemeentelijke bestemmingsplannen

Een bestemmingsplan regelt op een voor iedereen bindende wijze de bouw- en gebruiksmogelijkheden van de grond en de bebouwing.

De gemeentelijke bestemmingsplannen vormen dan ook het primaire kader voor de huisvesting van arbeidsmigranten. De gemeente kan met een bestemmingsplan regelen waar ze verschillende woonvormen, zoals het huisvesten van arbeidsmigranten, wel en niet willen toestaan. Onder andere de vraag of sprake is van een huishouden en een woning (conform de begripsbepalingen uit het in dat gebied geldende bestemmingsplan) is van belang.

In bijna alle Aalsmeerse bestemmingsplannen is het volgende gebruik van een woning toegestaan:

• 1.

  één huishouden (gezin);

• 2.

  een huishouden met drie personen die geen onderdeel uit maken van dat gezin (bijvoorbeeld een gezin met drie studenten die een kamer huren);

• 3.

  vier personen die geen huishouden zijn dan wel geen onderlinge band hebben (bijvoorbeeld vier arbeidsmigranten).

Voor bovenstaande vormen is dan ook geen toestemming (omgevingsvergunning) van de gemeente nodig.

Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo)

De Wabo bevat regels (onder andere op het gebied van vergunningverlening en handhaving) over activiteiten die van invloed zijn op de fysieke leefomgeving. In artikel 2.1 lid 1 onder c van de Wabo is opgenomen dat het verboden is om in strijd met een bestemmingsplan of beheersverordening gronden en/of bouwwerken te gebruiken zonder dat daarvoor een omgevingsvergunning is verleend. Het college kan door het verlenen van een omgevingsvergunning toestemming geven voor het afwijken van het bestemmingsplan. In artikel 2.12, eerste lid, onder a, onder 2° van de Wabo wordt verwezen naar het Besluit omgevingsrecht (Bor), waarin de aangewezen gevallen bij Algemene maatregel van bestuur (AMvB) zijn geregeld.

Verder kan het zo zijn dat een omgevingsvergunning voor het brandveilig gebruiken van een huisvestingsvoorziening noodzakelijk is (artikel 2.1, eerste lid onder d van de Wabo). Daarvan is sprake op het moment dat er aan meer dan tien personen nachtverblijf wordt verschaft. In Aalsmeer kan dat alleen op bedrijventerreinen en niet in woningen.

Bor

Het Bor omvat regels ter uitvoering van de Wabo. In artikel 4 van Bijlage II van het Bor staat de zogeheten Kruimelgevallenlijst. In de daarin genoemde gevallen kan het college een omgevingsvergunning verlenen voor het afwijken van het bestemmingsplan met een reguliere procedure (8 weken). Voor de huisvesting van arbeidsmigranten, zowel in woningen als op bedrijventerreinen in bestaande gebouwen, is de basis hiervoor artikel 4, negende lid van Bijlage II van het Bor.

Bouwbesluit 2012 (Bouwbesluit)

Indien de voorziening zowel gebruiksmatig (bestemmingsplan) als bouwkundig wordt aangepast dan wordt in het kader van de aanvraag omgevingsvergunning ook getoetst aan het Bouwbesluit. Deze regeling bevat voorschriften voor veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu, waaraan alle bouwwerken in Nederland moeten voldoen.

Het Bouwbesluit (artikel 1.18, eerste lid, onder b) bepaalt bovendien dat voor een woonfunctie die gebruikt wordt voor kamergewijze verhuur (vijf of meer wooneenheden; lees slaapkamers) een gebruiksmelding vereist is. Deze gebruiksmelding ziet op de brandveiligheidsvoorschriften uit het Bouwbesluit. Dit artikel is ook van toepassing als er geen bouwkundige aanpassingen worden gedaan.

Inschrijving in basisregistratie personen ( brp ) en Wet basisregistratie personen (Wet brp )

Uitgangspunt van het huisvestingsbeleid voor arbeidsmigranten is dat er gewoond wordt in woningen in de woonwijken en woonlinten en dat op bedrijventerreinen enkel kortstondig verblijf mogelijk is. Dit betekent dat bij huisvesting in woningen men zich dient in te schrijven in de brp. De primaire verantwoordelijkheid hiervoor, ligt bij de persoon zelf. In het kader van volledige voorlichting ligt er echter ook een verantwoordelijkheid bij de huisvesters en/of werkgevers.

Artikel 2.4, eerste lid van de Wet brp bepaalt dat iemand die naar redelijke verwachting gedurende een half jaar tenminste twee derde van de tijd in Nederland verblijf zal houden, zich moet inschrijven in de brp.

Uit artikel 1.1, onder o, sub 1 van de Wet brp blijkt dat sprake is van een woonadres als iemand naar redelijke verwachting op dat adres gedurende een half jaar de meeste malen zal overnachten. Bij het ontbreken van hetgeen beschreven in sub 1 wordt gekeken naar het adres van betrokkene waar hij/zij naar redelijke verwachting gedurende drie maanden ten minste twee derde van de tijd zal overnachten, zoals omschreven in sub 2 van het genoemde artikel.

Huisvestingsverordening Aalsmeer

In samenhang met onderhavige ruimtelijke regeling is het wenselijk het instrumentarium van de Huisvestingsverordening Aalsmeer uit te breiden. Kort gezegd heeft een huisvestingsverordening twee hoofdlijnen:

• 1.

  regels voor toewijzing van huurwoningen (woonruimteverdeling);

• 2.

  woningvoorraad.

Voor het onderhavige kader is het tweede onderdeel relevant. Middels een huisvestingsverordening kan namelijk het volgende geregeld worden binnen het thema woningvoorraad:

• 1.

  onttrekking van woonruimte;

• 2.

  samenvoeging van woonruimte;

• 3.

  omzetting van zelfstandige woonruimte naar onzelfstandige woonruimte (waarbij sommige functies zoals badkamer en keuken worden gedeeld);

• 4.

  verbouwing van 1 woonruimte tot 2 of meer woonruimten;

• 5.

  (kadastrale) splitsing van woonruimte.

Momenteel ziet de Huisvestingsverordening Aalsmeer echter enkel op sociale huurwoningen en niet op alle woonruimte binnen de gemeentegrens. Dit zal derhalve moeten worden uitgebreid, waarna een vergunningenstelsel (onttrekking van woonruimte aan de reguliere voorraad) met de mogelijkheid voor handhaving via een bestuurlijke boete kan worden toegevoegd.

Het aanpassen van de Huisvestingsverordening vraagt echter, gelet op de daarvoor geldende vereisten, de nodige voorbereiding- en procedure tijd. In 2019 zal de Huisvestingsverordening daarom worden uitgebreid met een hoofdstuk ‘Woningvoorraad’. Dit hoofdstuk wordt van toepassing op alle woningen in de gemeente Aalsmeer. Op een later moment zal het hoofdstuk over de verdeling van sociale huurwoningen ook worden gewijzigd.

Luchthavenindeling besluit (LIB)

Het LIB legt beperkingen op aan objecten, bebouwing en gebruiksfuncties in het gebied rond luchthaven Schiphol. Een aanzienlijk deel van Aalsmeer ligt binnen het beperkingengebied en is ook van invloed op de (on)mogelijkheden van de huisvesting van arbeidsmigranten. Bij het behandelen van een aanvraag omgevingsvergunning is dit een toetsingskader.

Toekomstige wetgeving: Omgevingswet

De Omgevingswet is aangenomen door beide kamers en treedt naar verwachting in 2021 in werking. De Omgevingswet integreert 26 wetten op het gebied van de fysieke omgeving in één wet. De Omgevingswet heeft betrekking op de gehele fysieke omgeving en vormt het nieuwe wettelijk kader voor onderwerpen als bodem, geluid, lucht, milieu, waterbeheer, ruimtelijke ordening, monumentenzorg en natuur. Bij inwerkingtreding van deze wet gaat een groot deel van het hierboven genoemde wettelijk kader op in de Omgevingswet en onderliggend stelsel van omgevingsvisie en omgevingsplan. Dit geldt ook voor deze Kadernota zelf.

Voorwaarden:

• •

  er is sprake van kamergewijs, langdurig verblijf gerelateerd aan wonen (geen shortstay of logies1);

• •

  het dient te gaan om bedrijfsmatige huisvesting;

• •

  het is enkel toegestaan in legale in het bestemmingsplan als zodanig bestemde woningen;

• •

  er zijn maximaal 6 personen per woning toegestaan in de woonkernen en maximaal 8 personen per woning toegestaan in de woonlinten zoals omschreven in het Lintenbeleid2;

• •

  een nieuwe omgevingsvergunningplichtige voorziening voor kamergewijs gebruik voldoet aan een afstandscriterium. Namelijk: een omgevingsvergunningplichtige voorziening voor kamergewijs gebruik ligt niet in een straal van 100 meter van een al bestaande voorziening voor kamergewijs gebruik waarvoor al een omgevingsvergunning is verleend3, gemeten vanuit het midden van de voorgevel4;

• •

  op grond van het Bouwbesluit dient er sprake te zijn van minimaal 12 m2 gebruiksoppervlakte per persoon;

• •

  er dient voldoende parkeergelegenheid in de nabije omgeving of op het eigen perceel te zijn (conform vastgesteld gemeentelijk parkeerbeleid);

• •

  inschrijving van de bewoners in de brp is verplicht;

• •

  de huisvesting van arbeidsmigranten dient te voldoen aan de huisvestingsnormen van de Stichting Normering Flexwonen;

• •

  de huisvester van de arbeidsmigranten is geregistreerd bij de Stichting Normering Flexwonen;

Uitzonderingen:

• •

  huisvesting van arbeidsmigranten is niet toegestaan in:

  • •

    woningen bestemd voor mantelzorg

  • •

    woningen bestemd voor bijzondere woonvormen

  • •

    bedrijfswoningen

  • •

    woningen bestemd voor woonvormen die op basis van de overgangsbepalingen uit het geldende bestemmingsplan zijn toegestaan;

  • •

    woonarken;

• •

  huisvesting van arbeidsmigranten in woningen is niet toegestaan binnen LIB zone III.

Bijzonderheden:

Voor een woonfunctie die gebruikt wordt voor kamergewijze verhuur is een gebruiksmelding brandveilig gebruik op grond van het Bouwbesluit (artikelen 1.18 en 1.19) verplicht als er sprake is van huisvesting in vijf of meer wooneenheden (slaapkamers).

Indieningsvereisten:

Aanvraagformulier omgevingsvergunning voor de activiteit planologisch afwijken via Omgevingsloket online (hierna: OLO), met tenminste:

• •

  een situatietekening van de nieuwe toestand met daarop de afmetingen van het bouwwerk en de gebruiksoppervlakte per gebruiksruimte, de functie daarvan en het aantal bedden;

• •

  de gevolgen van het beoogde gebruik voor de ruimtelijke ordening, in het bijzonder het parkeren;

• •

  een kopie van het SNF-keurmerk huisvesting arbeidsmigranten;

• •

  indien nodig (zie bijzonderheden): een melding brandveilig gebruik conform indieningvereisten uit het Bouwbesluit (artikel 1.19).

• •

  een “huishoudelijk regelement” welke op een centrale plaats in de woonvoorziening beschikbaar wordt gesteld; zowel in landstaal van alle aanwezige bewoners en in het Nederlands. Dit regelement dient minimaal te beschrijven:

  • a.

    een alcohol- en drugsbeleid;

  • b.

    beleid op het gebied van orde en netheid in en rond de huisvestingslocatie;

  • c.

    het sanctioneringsbeleid bij overtredingen;

  • d.

    de wijze waarop de 24/7 bereikbaarheid van de aanvrager/ondernemer is geregeld.

Hardheidsclausule:

De aanvraag kan worden afgewezen, voor zover toepassing van de voorwaarden zoals opgenomen in hoofdstuk 2 van onderhavige Kadernota zal leiden tot onbillijkheden van overwegende aard.

Voorwaarden:

• •

  huisvesting van arbeidsmigranten is enkel toegestaan op de bedrijventerreinen Hornmeer en Stommeer of bestaande vergunde locaties in het buitengebied;

• •

  het dient te gaan om tijdelijk verblijf, logies5;

• •

  het dient te gaan om bedrijfsmatige huisvesting6;

• •

  huisvesting van arbeidsmigranten is enkel toegestaan in legale bedrijfspanden met een bedrijfsbestemming op basis van het bestemmingsplan;

• •

  er zijn tenminste 10 volwaardige slaapplaatsen (bedden) in de voorziening aanwezig;

• •

  huisvesting van arbeidsmigranten is toegestaan bij maximaal 5% van het bedrijventerrein7;

• •

  op grond van het Bouwbesluit dient er sprake te zijn van minimaal 12 m2 gebruiksoppervlakte per persoon;

• •

  er dient voldoende parkeergelegenheid in de nabije omgeving of op het eigen perceel te zijn (conform vastgesteld gemeentelijk parkeerbeleid);

• •

  er dient een nachtregister bijgehouden te worden;

• •

  de huisvesting van arbeidsmigranten dient te voldoen aan de huisvestingsnormen van de Stichting Normering Flexwonen;

• •

  de huisvester van de arbeidsmigranten is geregistreerd bij de Stichting Normering Flexwonen.

Uitzonderingen:

• •

  huisvesting van arbeidsmigranten is niet toegestaan op locaties die in strijd zijn met het Lintenbeleid;

• •

  huisvesting van arbeidsmigranten is niet toegestaan op een locatie die hetzelfde is als de locatie waar de arbeidsmigranten werken;

• •

  huisvesting van arbeidsmigranten is niet toegestaan bij bedrijfsfuncties die op basis van het in het bestemmingsplan opgenomen overgangsrecht zijn toegestaan;

• •

  huisvesting van arbeidsmigranten op bedrijventerreinen is niet toegestaan binnen LIB zone III.

Bijzonderheden:

Op basis van de Wabo in combinatie met het Bor is een omgevingsvergunning brandveilig gebruik vereist als er nachtverblijf wordt verschaft aan tenminste elf personen.

Indieningsvereisten:

Aanvraagformulier omgevingsvergunning voor de activiteit planologisch afwijken en brandveilig gebruik via OLO, met tenminste:

• •

  een situatietekening van de nieuwe toestand met daarop de afmetingen van het bouwwerk en de gebruiksoppervlakte per gebruiksruimte;

• •

  de gevolgen van het beoogde gebruik voor de ruimtelijke ordening, in het bijzonder het parkeren;

• •

  de gegevens genoemd in artikel 3.3 van de Regeling omgevingsrecht voor het brandveilig gebruiken van een bouwwerk;

• •

  een kopie van het SNF-keurmerk huisvesting arbeidsmigranten.

• •

  een “huishoudelijk regelement” welke op een centrale plaats in de woonvoorziening beschikbaar wordt gesteld; zowel in landstaal van alle aanwezige bewoners en in het Nederlands. Dit regelement dient minimaal te beschrijven:

  • a.

    een alcohol- en drugsbeleid;

  • b.

    beleid op het gebied van orde en netheid in en rond de huisvestingslocatie;

  • c.

    het sanctioneringsbeleid bij overtredingen;

  • d.

    de wijze waarop de 24/7 bereikbaarheid van de aanvrager/ondernemer is geregeld.

Hardheidsclausule:

De aanvraag kan worden afgewezen, voor zover toepassing van de voorwaarden zoals opgenomen in hoofdstuk 3 van onderhavige Kadernota zal leiden tot onbillijkheden van overwegende aard.

Handhavingsstrategie

Toezicht en handhaving in het kader van huisvesting van arbeidsmigranten wordt uitgevoerd op basis van het VTH-beleidsplan en de daaraan gekoppelde Uitvoeringsprogramma’s. Daarin zijn tevens de controlefrequenties opgenomen.

Jaarlijks worden huisvestingslocaties administratief gecontroleerd op inschrijvingen in het brp. Steekproefsgewijs worden ook de voorzieningen die niet in het kader van brandveiligheid worden gecontroleerd gecheckt.

Uit de uitvoering van het beleid blijkt dat vooral niet gereguleerde (geen vergunning en geen professionele huisvester) voorzieningen leiden tot overlast. Alle professionele huisvesters zijn voldoende bekend met de in de gemeente geldende regels en procedures.

Gelet op het voorgaande wordt bij constateringen van overtredingen de waarschuwingsfase overgeslagen en wordt een tweestapsstrategie toegepast. Dat betekent dat een voornemen last onder dwangsom wordt gestuurd waarbij de overtreder de tijd krijgt om een zienswijze in te dienen. Uiteraard onderzoeken we ook of de overtreding conform dit beleid alsnog gelegaliseerd kan worden.

Bij een definitief handhavingsbesluit bedraagt de begunstigingstermijn 4 weken. De hoogte van de dwangsom is opgenomen in het VTH-beleidsplan.

Voorwaarden bij vergunningverlening

In de vergunning worden duidelijke voorwaarden opgenomen zodat voor alle partijen duidelijk is waarop gehandhaafd wordt:

Vergunningvoorschriften Omgevingsvergunningen – huisvesting in woonwijken:

• •

  de huisvesting van arbeidsmigranten wordt uitgevoerd door een professionele huisvester die beschikt over een SNF-keurmerk voor de huisvesting van arbeidsmigranten;

• •

  de huisvesting voldoet aan de meest actuele norm voor huisvesting van arbeidsmigranten van de Stichting Normering Flexwonen;

• •

  de gehuisveste arbeidsmigranten hebben ter plaatse hun hoofdverblijf en zijn ingeschreven in de Basisregistratie personen.

Vergunningvoorschriften Omgevingsvergunningen – huisvesting op bedrijventerreinen:

• •

  de huisvesting van arbeidsmigranten wordt uitgevoerd door een professionele huisvester die beschikt over een SNF-keurmerk voor de huisvesting van arbeidsmigranten;

• •

  de huisvesting voldoet aan de meest actuele norm voor huisvesting van arbeidsmigranten van de Stichting Normering Flexwonen;

• •

  de huisvester houdt een nachtregister bij waarbij in ieder geval de volgende gegevens worden genoteerd:

  • •

    naam en woonplaats van de gehuisveste;

  • •

    datum aankomst en datum vertrek;

  • •

    welk identiteitsbewijs de gehuisveste heeft overlegd.

Toekomstige mogelijkheid op grond van Huisvestingsverordening Aalsmeer

In hoofdstuk 1 van deze nota wordt gesproken over de op handen zijnde wijziging van de huisvestingsverordening Aalsmeer (planning 2019). Het bereik van de Huisvestingsverordening zal worden uitgebreid naar alle woonruimte in Aalsmeer en een vergunningenstelsel (onttrekking van woonruimte aan de reguliere voorraad) met de mogelijkheid voor handhaving via een bestuurlijke boete.

Intrekking oude regeling

De Kadernota ruimte voor huisvesting tijdelijke arbeidsmigranten 2013 wordt ingetrokken.

Overgangsrecht

Vanaf het moment van inwerkingtreding van de Kadernota huisvesting arbeidsmigranten 2018, worden alle aanvragen (ook de aanvragen die voor inwerkingtreding zijn ontvangen, maar waarop nog niet is beslist) afgehandeld conform deze nota.

Inwerkingtreding

Deze nota treedt in werking de dag na die waarop deze bekend is gemaakt.

Citeertitel

Deze nota wordt aangehaald als Kadernota huisvesting arbeidsmigranten 2018.