Afstemmingsverordening Wet werk en bijstand gemeente Groesbeek 2010

Ondertekening

Nota-toelichting op de afstemmingsverordening

Algemene toelichting

De regeling in de Wet werk en bijstand

Artikel 8 van de Wwb geeft de gemeenteraad de opdracht om bij verordening regels te stellen met betrekking tot een aantal uitvoeringsaspecten van de Wwb. Het gaat om regels met betrekking tot:

• -

  het ondersteunen bij arbeidsinschakeling en het aanbieden van voorzieningen gericht op arbeidsinschakeling

• -

  het verlagen van de bijstand

• -

  het verhogen en verlagen van de norm

• -

  het verlenen van een langdurigheidstoeslag

• -

  de scholing of opleiding

• -

  de premie

Deze verordening betreft het verlagen van de bijstand, als bedoeld in artikel 18, tweede lid, van de WWB.

Artikel 18 van de WWB bevat de opdracht aan gemeenten om een afstemmingsbeleid in een verordening vast te leggen. Dit artikel luidt:

Artikel 18 WWB

• 1.

  Het college stemt de bijstand en de daaraan verbonden verplichtingen af op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende.

• 2.

  Indien de belanghebbende naar het oordeel van het college tekortschietend besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan dan wel de uit deze Wet dan wel de artikelen 28 tweede lid of 29 eerste lid van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk1 en inkomen voortvloeiende verplichtingen niet of onvoldoende nakomt, waaronder begrepen het zich jegens het college zeer ernstig misdragen, verlaagt het college overeenkomstig de verordening als bedoeld in artikel 8 eerste lid sub b, de bijstand of de langdurigheidstoeslag. Van een verlaging wordt afgezien indien elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt.

• 3.

  Het college heroverweegt een besluit als bedoeld in het tweede lid binnen een door hem te bepalen termijn die ten hoogste drie maanden bedraagt.

• 4.

  Bij de toepassing van het eerste lid wordt onder belanghebbende mede verstaan het gezin..

Wet Suwi, Artikel 30c, tweede en derde lid

• 2.

  De belanghebbende verstrekt aan het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen op verzoek alle gevraagde gegevens en bewijsstukken die nodig zijn voor de beslissing op zijn aanvraag door het college van burgemeester en wethouders van de betrokken gemeente.

• 3.

  De belanghebbende deelt op verzoek van het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen of onverwijld uit eigen beweging in verband met de toepassing van dit artikel alle feiten en omstandigheden mee, waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand of het recht op een uitkering, het geldend maken van het recht op bijstand of het recht op een uitkering, of de hoogte of de duur van de bijstand of de uitkering. Deze verplichting geldt niet indien die feiten en omstandigheden door het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen kunnen worden vastgesteld op grond van bij wettelijk voorschrift als authentiek aangemerkte gegevens of kunnen worden verkregen uit bij ministeriële regeling aan te wijzen administraties. Bij ministeriële regeling wordt bepaald voor welke gegevens de tweede zin van toepassing is.

In het eerste lid van artikel 18 wordt gesproken over het afstemmen van de bijstand en de daaraan verbonden verplichtingen op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende. In deze bepaling wordt benadrukt dat het vaststellen van de hoogte van de uitkering en de daaraan verbonden verplichtingen voor de uitkeringsgerechtigden maatwerk is, waarbij recht wordt gedaan aan de individuele situatie en de persoonlijke omstandigheden van uitkeringsgerechtigden.

In het tweede lid wordt een directe koppeling gelegd tussen de rechten en verplichtingen van uitkeringsgerechtigden: het recht op een uitkering is altijd verbonden aan de plicht zich in te zetten om weer onafhankelijk van de uitkering te worden. Dit betekent dat de vaststelling van de hoogte van de uitkering niet alleen afhangt van de van toepassing zijnde uitkeringsnorm en de beschikbare middelen van de belanghebbende, maar ook van de mate waarin de opgelegde verplichtingen worden nagekomen. Wanneer het college tot het oordeel komt dat een bijstandsgerechtigde zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate nakomt, wordt de uitkering verlaagd. Er is dus geen sprake van een bevoegdheid, maar van een verplichting. Alleen wanneer iedere vorm van verwijtbaarheid ontbreekt, ziet het college af van zo'n verlaging. Verlaging van de uitkering moet plaatsvinden overeenkomstig een door de gemeenteraad vast te stellen verordening. Dit is de afstemmingsverordening.

Deze verordening komt in de plaats van de "Afstemmingsverordening Wet werk en bijstand gemeente Groesbeek", die sinds 1 januari 2005 van kracht is. Vanwege diverse wijzigingen in de wet- en regelgeving is het noodzakelijk om de Afstemmingsverordening aan te passen.

De Wet Werk en Bijstand is op enkele onderdelen gewijzigd. Zo is artikel 56 niet in werking getreden. Daarin was de verplichting opgenomen om kinderalimentatie te vorderen. Omdat het wetsvoorstel voor de Wet kinderalimentatie is ingetrokken, is deze verplichting geschrapt. Ook de langdurigheidstoeslag is gewijzigd. Ook personen met een ander inkomen dan een bijstandsuitkering, dus ook werkenden, kunnen voor de langdurigheidstoeslag in aanmerking komen.

Verder zijn enkele nieuwe wetten in werking getreden, die een directe relatie hebben met (de uitvoering van) de WWB.

De Wet Stimulering Arbeidsparticipatie (STAP) regelt participatieplaatsen en daaraan te verbinden premies.

De Wet investeren in jongeren (WIJ) leidt tot een splitsing tussen (potentiële) bijstandsgerechtigden vanaf 27 jaar.

Personen tot 27 jaar vallen sinds 1 oktober 2009 onder de WIJ, personen vanaf 27 jaar onder de WWB.

Voor de WIJ zijn afzonderlijke verordeningen vastgesteld.

Het verlagen van de bijstand

Op grond van artikel 18 tweede lid WWB kan zowel de bijstand (dat wil zeggen: algemene bijstand en bijzondere bijstand) als de langdurigheidstoeslag worden verlaagd. In deze verordening is er voor gekozen dat verlagingen in beginsel worden toegepast over de bijstandsnorm. (De op belanghebbende van toepassing zijnde norm plus eventuele toeslagen) De uitzondering hierop vormt de bijzondere bijstand voor jongeren van 18 tot 21 jaar. Deze groep ontvangt een lage algemene bijstandsuitkering gebaseerd op het minimumjeugdloon, die kan worden aangevuld door middel van aanvullende bijzondere bijstand in de kosten van levensonderhoud. Indien de verlaging alleen op de lage jongerennorm wordt toegepast, zou dit leiden tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de groep 21-jarigen en ouder.

Verlagingen worden toegepast op de uitkering, waar de gedraging betrekking op heeft. Bij bijvoorbeeld een maatregelwaardige gedraging ten aanzien van een aanvraag voor bijzondere bijstand kan een verlaging worden toegepast op die aangevraagde bijzondere bijstand, en niet op de algemene bijstand.

Beoordelingscriteria toepassing verlaging

Het college dient, bij het beoordelen of een verlaging moet worden toegepast, en zo ja welke, telkens de volgende drie stappen te doorlopen:

Stap 1: vaststellen van de ernst van de gedraging.

Stap 2: vaststellen van de verwijtbaarheid.

Stap 3: vaststellen van de omstandigheden van de uitkeringsgerechtigde.

Stap 1.

De ernst van de gedraging wordt bepaald door de mate van verwijtbaarheid en de hoogte van het benadelinsgbedrag. De ernst komt tot uitdrukking in het standaardpercentage waarmee de bijstand wordt verlaagd. Wat betreft de beoordeling van de mate van verwijtbaarheid wordt verwezen naar de toelichting bij artikel 6. Nadrukkelijk wordt opgemerkt dat bij een aantal bepalingen waarin al individualiserend de hoogte en de duur van de verlaging wordt afgestemd het college bij de beoordeling van de ernst van het feit en de mate van verwijtbaarheid rekening dient te houden met het benadelingsbedrag dat ten onrechte als bijstand (of als langdurigheidstoeslag) is verleend als gevolg van de verwijtbare niet-nakoming van verplichtingen door belanghebbende.

Deze nadere invulling acht het college wenselijk om daarmee aan te geven dat de afstemming ook mede gerelateerd is aan de hoogte van het bedrag aan uitkering waarop belanghebbende, achteraf gezien, ten onrechte beroep gedaan heeft.

Stap 2.

Het college is bevoegd om over te gaan tot matiging van de gestandaardiseerde hoogte van de toe te passen verlaging wegens een verminderde mate van verwijtbaarheid.

Een duidelijk voorbeeld hiervan is de situatie die kan ontstaan bij een opeenstapeling van verlagingspercentages door samenloop van verlagingen: de zwaarte van het geheel van verlagingen is dan mogelijk niet evenredig aan de ernst van de gedraging en de mate van verwijtbaarheid. (zie verder de toelichting bij artikel 9 van deze verordening)

Stap 3.

Tevens is het college bevoegd over te gaan tot matiging van de gestandaardiseerde hoogte van de toe te passen verlaging wegens persoonlijke omstandigheden. Bij dit laatste aspect kan bijvoorbeeld aan de volgende gevallen gedacht worden:

• -

  bijzondere financiële omstandigheden van de belanghebbende, zoals bijvoorbeeld hoge woonlasten of andere vaste lasten of uitgaven van bijzondere aard waarvoor geen financiële tegemoetkoming mogelijk is;

• -

  sociale omstandigheden zoals gezinnen met meerdere kinderen waarvoor de ouders voor de opvoeding en verzorging van een of meer kinderen, meerkosten hebben waarvoor niet direct een passende en toereikende voorliggende voorziening voor is.

Individuele afstemming

Uit de bovenstaande benadering van verlagingstoepassing blijkt dat bij elke op te leggen verlaging maatwerk dient te worden geleverd.

Het onderscheid tussen enerzijds sanctionering middels oplegging van gestandaardiseerde verlagingen en anderzijds sanctionering middels afstemming in de vorm van geïndividualiseerde verlagingen is van belang. In elke verlagingsbeschikking dient nadrukkelijk te worden gemotiveerd, indien gekozen wordt voor een geïndividualiseerde verlaging, waarom wordt afgeweken van de aangegeven standaardpercentages. Voorts is het zinvol om dit onderscheid te handhaven omdat in deze verordening nadrukkelijk ten aanzien van bepaalde verwijtbare gedragingen of een samenstel daarvan, op voorhand gekozen is voor een geïndividualiseerde verlaging. De reden hiervan is geweest dat het college van mening is dat in die situaties alleen maatwerk kan leiden tot een effectieve vorm van verlagingsoplegging. Effectief in die zin dat bij de beoordeling van de ernst van het feit en de mate van verwijtbaarheid nadrukkelijk rekening wordt gehouden met het benadelingsbedrag.

In de volgende situaties heeft het college een dergelijke geïndividualiseerde benadering gevolgd, namelijk:

• -

  samenloop van verschillende soorten verwijtbare gedragingen uit verschillende hoofdstukken van deze verordening (zie artikel 7 van deze verordening);

• -

  meervoudige recidive van verwijtbare gedragingen (zie artikel 11 van deze verordening);

• -

  tekortschietend besef van verantwoordelijkheid, uitgezonderd de situatie wegens onverantwoord snel interen van vermogen. (zie artikel 15 van deze verordening)

Het besluit tot het toepassen van een verlaging

Het verlagen van de bijstand vindt plaats door middel van een besluit. Wanneer de verlaging op een lopende uitkering wordt toegepast, wordt een besluit tot vaststelling van de algemene bijstand op grond van artikel 18 WWB genomen.

Relatie met andere verordeningen

De WWB geeft de gemeenteraad ook opdracht om verordeningen vast te stellen op een tweetal terreinen, die een relatie hebben met de afstemmingsverordening: reïntegratie en handhaving.

De afstemmingsverordening en de reïntegratieverordening zijn nauw met elkaar verbonden. Immers, aan de plicht tot meewerken aan een traject kunnen sancties worden verbonden die gevolgen hebben voor de hoogte van de uitkering. Hoofdstuk 2 van deze verordening regelt de afstemming van de bijstand bij het niet nakomen van de verplichtingen die voortvloeien uit de wet en de reïntegratieverordening.

Aan de verplichting om de bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik, ofwel handhaving, vast te leggen in een verordening wordt voldaan via de Handhavingsverordening WWB en WIJ. Omdat de betreffende verplichtingen in beide regelingen gelijk zijn, is gekozen voor een samengevoegde verordening.

In Hoofdstuk 3 wordt een kader neergelegd voor de bestraffing van fraude middels de afstemming van de uitkering dan wel aangifte bij het Openbaar Ministerie.

Artikelsgewijze toelichting

HOOFDSTUK 1 Algemene bepalingen

Artikel 1 Begripsbepalingen

De begrippen die in de verordening worden gebruikt hebben een gelijkluidende betekenis als de omschrijving in de Wwb

HOOFDSTUK 2 Toepassingen

Artikel 2 Het toepassen van een verlaging

In het eerste lid worden de gedragingen genoemd die leiden tot het toepassen van een verlaging. Het betreft het zich niet houden aan de verplichtingen van de Wwb, of de Wet Suwi, alsmede het zich zeer ernstig misdragen jegens het college.

De Wwb verbindt aan het recht op een bijstandsuitkering de volgende verplichtingen:

-De plicht tot arbeidsinschakeling. (artikel 9 Wwb) Deze plicht bestaat uit twee soorten verplichtingen:

* de plicht om naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen en deze te aanvaarden; en

* de plicht gebruik te maken van een door het college aangeboden voorziening gericht op ondersteuning bij arbeidsinschakeling.

• -

  De informatieplicht. (artikel 17, eerste lid, Wwb). Op een uitkeringsgerechtigde rust de verplichting aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand.

• -

  De medewerkingsplicht. (artikel 17, tweede lid, Wwb) Dit is de plicht van uitkeringsgerechtigden om desgevraagd het college de medewerking te verlenen die redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de Wet. De medewerkingsplicht kan uit allerlei concrete verplichtingen bestaan, zoals:

* het toestaan van huisbezoek;

* het meewerken aan een psychologisch onderzoek.

• -

  Het tonen van voldoende besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan. (artikel 18 tweede lid Wwb).

• -

  Nadere verplichtingen, die afhankelijk van de individuele situatie aan een belanghebbende kunnen worden opgelegd (artikel 55 Wwb);

Artikel 18 tweede lid Wwb noemt een gedraging die in ieder geval een schending van de medewerkingsplicht inhoudt: 'het zich jegens het college zeer ernstig misdragen'.

De Wet Suwi legt ook verplichtingen op aan belanghebbenden. Het betreft

De verplichting om alle gevraagde gegevens en bewijsstukken aan het UWV Werkplein te verstrekken die nodig zijn voor de beslissing door het college (artikel 30c, tweede lid, Wet SUWI).

De verplichting om op verzoek of onverwijld uit eigen beweging alle feiten en omstandigheden mee te delen aan het UWV, waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand, het geldend maken van het recht bijstand of de hoogte of de duur van de bijstand.

De verplichtingen zijn van kracht vanaf het moment dat de belanghebbende een bijstandaanvraag heeft ingediend.

Er hoeft dus nog geen besluit te zijn genomen op de aanvraag. Op dit punt acht het college van groot belang dat reeds bij het doen van zijn aanvraag om bijstand bij het UWV nadrukkelijk en ondubbelzinnig gewezen is op de verplichtingen die verbonden zijn aan een recht op bijstand. Naast de algemene informatie van het Ministerie kan hierbij verwezen worden naar de toelichting op het aanvraagformulier voor een bijstandsuitkering, alsmede op mondeling overgedragen informatie die medewerkers van het UWV aanreiken met betrekking tot de rechten en verplichtingen die verbonden zijn aan een recht op bijstand.

Het verwijtbaar handelen of nalaten van een belanghebbende kan ook reeds aangevangen zijn vóórdat de aanvraag is ingediend. Dit laatste vormt volgens constante jurisprudentie geen belemmering voor toepassing van een verlaging indien er een duidelijk oorzakelijk verband aanwijsbaar is tussen het verwijtbaar handelen of nalaten van belanghebbende en het, vroegtijdig, ontstaan van bijstandsafhankelijkheid.

Hierbij moet in de eerste plaats worden gedacht aan het verwijtbaar bijstandsbehoeftig worden, door bijvoorbeeld vermogen onverantwoord uit te geven of door zelf ontslag te nemen.

In de afstemmingsverordening zijn voor allerlei gedragingen die een schending van een verplichting betekenen, standaardverlagingen vastgesteld in de vorm van een vaste procentuele verlaging van de bijstandsnorm. In het tweede lid is de hoofdregel neergelegd: het college dient een toe te passen verlaging af te stemmen op de ernst van het feit, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de belanghebbende. Deze bepaling brengt met zich mee dat het college bij elke toe te passen verlaging zal moeten nagaan of gelet op deze elementen, afwijking van de hoogte en de duur van de voorgeschreven standaardverlaging geboden is. Afwijking van de standaardverlaging kan zowel een verzwaring als een matiging betekenen.

Omdat de verlaging het gevolg is van het schenden van aan het recht op bijstand verbonden verplichtingen en gezien moet worden als de 'keerzijde van de medaille' en niet als een boete, wordt in het derde lid geregeld dat de maatregel ten hoogste het bedrag aan bijstand kan bedragen waarop belanghebbende recht zou hebben gehad. Is door het verrekenen van inkomsten of herziening van het recht op bijstand het recht minder dan de verlaging die overeenkomstig deze verordening zou moeten worden toegepast, dient het college een geringe verlaging toe te passen van ten hoogste het resterend recht op bijstand.

Artikel 3 De berekeningsgrondslag

In het eerste lid is het uitgangspunt vastgelegd dat een verlaging wordt toegepast over de bijstandsnorm. Onder de bijstandsnorm wordt verstaan de wettelijke norm, inclusief gemeentelijke toeslag of verlaging en inclusief vakantietoeslag.

Het tweede lid bevat de uitzonderingen op het eerste lid.

Onderdeel a: de 18- tot 21-jarigen ontvangen een lage jongerennorm, die indien noodzakelijk wordt aangevuld door middel van aanvullende bijzondere bijstand in de kosten van levensonderhoud. Indien de verlaging alleen op de lage jongerennorm wordt toegepast, zou dit leiden tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de 21-jarigen.

Onderdeel b: deze bepaling maakt het mogelijk dat het college in incidentele gevallen een verlaging toepast over de bijzondere bijstand of de langdurigheidstoeslag. Er moet dan wel een verband bestaan tussen de gedraging van een belanghebbende en zijn recht op bijzondere bijstand of de langdurigheidstoeslag.

Artikel 4 Het horen van belanghebbende

In dit artikel wordt het horen van de belanghebbende voordat een verlaging wordt toegepast in beginsel voorgeschreven. De reden hiervan is dat het college, vóórdat het een officieel besluit neemt, zoveel mogelijk eenduidigheid moet verkrijgen over de feitelijke juistheid van de vermeende verwijtbare gedraging in verband met de beoordeling van de ernst van het feit, de mate van verwijtbaarheid, eventuele verschoonbare omstandigheden en eventuele persoonlijke omstandigheden. Het vooraf horen van een belanghebbende over zijn/haar zienswijze over de vermeende niet-nakoming van zijn/haar verplichtingen kan hieraan bijdragen. De hoorplicht kan in die zin tevens bijdragen aan het voorkomen van bezwaar- en beroepsprocedures.

Het tweede lid bevat een aantal uitzonderingen op deze hoorplicht. De onderdelen a en b staan ook genoemd in artikel 4:11 van de Algemene wet bestuursrecht.

Artikel 5 Afzien van het toepassen van een verlaging

In sub a van het eerste lid is bepaald dat afgezien dient te worden van het toepassen van een verlaging 'indien elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt'; dit is tevens geregeld in artikel 18 tweede lid WWB. Deze rechtsregel bevestigt het uitgangspunt dat in artikel 18 WWB en artikel 2 van deze verordening is vastgelegd. Dit uitgangspunt is dat de toepassing van verlagingen als een algemene verplichting geldt voor het college. De beleidsvrijheid die de WWB aan het college laat, betreft de duur en de hoogte van de verlaging en nadrukkelijk niet de overweging òf een verlaging toegepast dient te worden bij een verwijtbare gedraging van een belanghebbende.

In sub b van het eerste lid van dit artikel is een andere reden aangegeven om af te zien van het toepassen van een verlaging, namelijk wanneer de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden. (verjaring). Omwille van de effectiviteit ('lik op stuk') is het nodig dat een verlaging spoedig nadat de gedraging heeft plaatsgevonden wordt toegepast. Om deze reden wordt onder b geregeld dat het college geen verlagingen toepast voor gedragingen die langer dan één jaar geleden hebben plaatsgevonden.

Voor gedragingen die een schending van de inlichtingenplicht inhouden en als gevolg waarvan ten onrechte bijstand is verleend of een te hoog bedrag aan bijstand is verleend, geldt in de verordening een verjaringstermijn van vijf jaar. Dit wordt in het tweede lid beschreven. Met deze termijn wordt aangesloten bij de termijn zoals deze gold krachtens artikel 14e van de Algemene bijstandswet in verband met het opleggen van een boete wegens niet-nakoming van de inlichtingenplicht. Een termijn van vijf jaar ligt voor de hand wegens de ernst van de gedraging (fraude), de soort gedraging, die niet altijd direct geconstateerd kan worden en gelet op het feit dat de gemeente vaak enige tijd nodig zal hebben om de omvang van de fraude (het benadelingsbedrag) vast te stellen.

In het derde lid wordt geregeld dat het college kan afzien van het toepassen van een verlaging indien het daarvoor dringende redenen aanwezig acht. Wat dringende redenen zijn, is afhankelijk van de concrete situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd. Uitgangspunt hierbij is een analoge uitleg van het begrip "dringende redenen" aan die in de WWB-jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep.

De rode draad in deze jurisprudentie is:

• -

  dat dringende redenen zien op de gevolgen die een bepaald besluit heeft voor een belanghebbende, gelet op zijn persoonlijke omstandigheden. Dringende redenen zien dus nadrukkelijk niet op omstandigheden die betrekking hebben op de oorzaak en de verwijtbaarheid van niet-nakoming van een verplichting;

• -

  dat met redelijke mate van objectiviteit vastgesteld dient te kunnen worden dat de dringende redenen zien op de onaanvaardbaarheid van de sociale en/of financiële consequenties van een besluit voor belanghebbende. De enkele omstandigheid dat een belanghebbende financieel zwaar getroffen wordt door een besluit is niet als dringende reden aan te merken. Evenmin is het bestaan van (problematische) schulden aan te merken als een dringende reden;

• -

  dat verklaringen van hulpverlenende instanties van een belanghebbende hierbij een rol kunnen spelen. Tegelijkertijd behoudt het college de bevoegdheid om hiernaar een nader zelfstandig onderzoek in te stellen.

Het onderzoek naar dringende redenen tot het afzien van het toepassen van een verlaging vindt door het college plaats indien door een belanghebbende aantoonbaar een begin van bewijs van de aanwezigheid van dringende redenen is overgelegd dan wel wanneer daarvan anderszins uit concrete feiten en omstandigheden als gevolg van het voorgenomen besluit, is gebleken.

Het in het vierde lid beschreven doen van een schriftelijke mededeling dat het college afziet van het toepassen van een verlaging wegens dringende redenen is van belang in verband met eventuele recidive. Deze bepaling maakt tevens duidelijk dat indien zich een omstandigheid voordoet als bedoeld in het eerste lid, te weten het ontbreken van elke verwijtbaarheid dan wel het verlopen van een verjaringstermijn, dat in dat geval het afzien van toepassing van een verlaging door het college niet schriftelijk behoeft te worden kenbaar gemaakt aan belanghebbende. Dit is ook logisch omdat een dergelijk besluit, in tegenstelling tot het afzien van toepassing van een verlaging wegens dringende redenen, rechtens niet betrokken dient te worden bij de beoordeling van recidive in de toekomst.

Artikel 6 Ingangsdatum en tijdvak

In de voorgaande verordening werd nog toepassing gegeven aan herzieningsbesluiten. Intussen is duidelijk geworden, ook uit gerechtelijke uitspraken, dat herzieningen niet nodig zijn. Daarom wordt in artikel 6 alleen nog aangegeven, dat een verlaging kan worden toegepast op de eerstvolgende betaling.

In het tweede lid wordt de handelswijze aangegeven ingeval een uitkering reeds is beëindigd. Er kan dan immers geen verlaging meer plaatsvinden.

Dit speelt met name bij fraudegevallen, waar uit onderzoek blijkt dat een belanghebbende geen recht op uitkering blijkt te hebben. Te denken valt aan een (verzwegen) samenwoning, het niet in de gemeente verblijven, enzovoort. Wanneer deze belanghebbende binnen een jaar wederom een uitkering aanvraagt, kan de verlaging alsnog worden toegepast.

Het derde lid regelt dat een verlaging voor bepaalde tijd wordt toegepast. Door een verlaging voor een bepaalde periode toe te passen, weet de uitkeringsgerechtigde die met een verlaging wordt geconfronteerd waar hij aan toe is. Het college kan na afloop van de periode waarvoor de verlaging is toegepast opnieuw een verlaging toepassen. Hiervoor is dan wel weer een apart besluit nodig.

Overigens laat dit onverlet dat het de voorkeur verdient dat het college vóór afloop van de verlagingsperiode onderzoek doet naar de omstandigheid of de toegepaste verlaging bij belanghebbende heeft geleid tot gedragsbeïnvloeding. Indien dat niet of slechts in beperkte mate het geval is geweest, ligt het voor de hand dat een belanghebbende er dan reeds op gewezen wordt dat de toegepaste verlaging zal worden voortgezet dan wel zal worden verhoogd.

Het is ook denkbaar dat een belanghebbende vóórdat de verlagingsperiode afloopt, nadrukkelijk een laatste kans geboden wordt om zijn gedrag in overeenstemming te brengen met de aan hem opgelegde verplichtingen en dat middels een schriftelijke vooraankondiging aan hem wordt medegedeeld welke verlaging na afloop van de verlagingsperiode zal worden toegepast indien hij de laatste kans niet waarneemt. Inherent aan deze werkmethodiek is wel dat er na afloop van de verlagingsperiode nog steeds een zelfstandig onderzoek vereist is voor de nieuw toe te passen verlaging.

De WWB introduceert voor het eerst nadrukkelijk de mogelijkheid om een verlaging voor een langere duur toe te passen dan drie maanden, de maximum verlagingsperiode die binnen de jurisprudentie onder de Abw rechtsgeldig werd geacht. De wetgever heeft deze termijn dus nadrukkelijk verruimd, zij het met die beperking dat indien het college een verlaging voor een langere duur dan drie maanden toepast, het college de verlaging aan een herbeoordeling zal moeten onderwerpen. Dit is geregeld in artikel 18 derde lid WWB. Gemeenten mogen zelf bepalen wanneer die herbeoordeling plaatsvindt, als dat maar gebeurt binnen drie maanden nadat het besluit is genomen. Een rechtsvraag die nadrukkelijk de aandacht verdient is of bij zo'n herbeoordeling niet opnieuw een besluit genomen dient te worden, waarbij alle relevante feiten en omstandigheden opnieuw tegen het licht worden gehouden.

Inhoudelijk kan worden opgemerkt dat een marginale beoordeling volstaat: het college moet beoordelen of het redelijk is dat de toegepaste verlaging wordt gecontinueerd.

Daarbij kan worden gekeken naar de omstandigheden waarin belanghebbende verkeert, maar bijvoorbeeld ook of belanghebbende nu wel aan zijn verplichtingen voldoet.

Procedureel gezien heeft belanghebbende aldus een belangrijke stel- en bewijsplicht doordat hij aantoonbaar aannemelijk moet zien te maken dat er zich nieuwe feiten en omstandigheden hebben voorgedaan ten opzichte van de periode waarvoor op diens uitkering een verlaging is toegepast. In verband hiermee is het van groot belang dat bij de eerste beschikking waarin een langdurige verlaging (drie maanden of langer) wordt toegepast nadrukkelijk vooraf wordt beschreven welke bewijzen door het college aanvaard zullen worden als basis voor heroverweging van de toegepaste verlaging. Dit volgt uit de eisen van rechtszekerheid.

Terugkomend op de zojuist beschreven rechtsvraag kan er niet aan worden voorbij gegaan dat de wijze van toepassing van langdurige verlaging voor een belanghebbende zeer ingrijpend is. In dat geval is het college van mening dat het dan ook gepast is dat een belanghebbende tegen deze besluiten passende rechtsmiddelen in het kader van rechtsbescherming moet kunnen aanwenden. Om die reden is het college van mening dat een besluit tot voortzetting van de toegepaste verlaging te allen tijde middels een afzonderlijke beschikking aan belanghebbende dient te worden medegedeeld waartegen belanghebbende een bezwaarschrift kan indienen.

Al met al zal er een zeer terughoudende toepassing van de bevoegdheid tot toepassing van langdurige verlaging gevoerd dienen te worden. Ook al omdat het toepassen van langdurige verlagingen minder goed past in de klantmanagementmethodiek, namelijk een actieve begeleiding van klanten bij de nakoming van hun plicht tot arbeidsinschakeling naast een hoogwaardig handhavingsbeleid.

Artikel 7 Samenloop van gedragingen

Het eerste lid heeft betrekking op verschillende gedragingen van een bijstandsgerechtigde die (min of meer) gelijktijdig plaatsvinden.

Hiervan dient te worden onderscheiden de situatie dat één bepaalde gedraging verschillende schendingen van verplichtingen met zich meebrengt. Hierop heeft het tweede lid betrekking.

Artikel 8 Het besluit tot toepassen van een verlaging

Het verlagen van de bijstand vindt plaats door middel van een besluit. Tegen dit besluit kan door de belanghebbende bezwaar en beroep worden aangetekend. In dit artikel wordt aangegeven wat in het besluit in ieder geval moet worden vermeld. Deze eisen vloeien rechtstreeks voort uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Het motiveringsvereiste houdt onder andere in dat een besluit kenbaar is en van een deugdelijke motivering wordt voorzien.

HOOFDSTUK 3 De arbeidsverplichting en de reïntegratieverplichting

Artikel 9 Indeling in categorieën

De gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid, worden in vier categorieën onderscheiden. Hierbij is de ernst van de gedraging het onderscheidend criterium. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging concretere gevolgen heeft voor het niet verkrijgen of behouden van betaalde arbeid.

De gedragingen die in dit artikel worden genoemd zijn minder concreet omschreven dan in het oude Maatregelenbesluit. De reden hiervoor is dat de WWB volstaat met een algemene omschrijving van de plicht tot arbeidsinschakeling. De concrete invulling van de verplichtingen dient zoveel mogelijk te worden afgestemd op de situatie van de individuele bijstandsgerechtigde en de gevolgen die de gedraging heeft voor het reïntegratietraject.

De eerste categorie betreft de formele verplichtingen van de belanghebbende, namelijk om zich als werkzoekende in te schrijven bij het UWV en ingeschreven te doen blijven en de verplichting om het trajectplan te ondertekenen en te retourneren. Het trajectplan wordt als bijlage bij het besluit tot toekenning of voortzetting van de bijstand meegestuurd en omvat de afspraken met de belanghebbende over diens reïntegratie.

De tweede categorie betreft de verplichting tot een actieve opstelling ten aanzien van arbeidsinschakeling en daarop gericht onderzoek. Namelijk, het in voldoende mate solliciteren (naar vermogen trachten arbeid te verkrijgen), het (tijdig) voldoen aan een oproep voor arbeidsbemiddeling of een onderzoek naar de mogelijkheden voor arbeidsinschakeling en het meewerken aan een sociaal-medisch onderzoek naar de mogelijkheden van de belanghebbende.

In de derde en vierde categorie gaat het om gedragingen die direct een aanleiding kunnen vormen tot een beroep op bijstand of het zonder noodzaak langer laten voortduren daarvan. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen gedragingen die dit gevolg wel direct aanwijsbaar hebben en gedragingen waarbij dit niet het geval is. Als het direct aanwijsbare gevolg van de gedraging is dat een voor belanghebbende vastgesteld traject geen doorgang vindt en/of niet wordt ingezet wordt de gedraging ingedeeld in de vierde categorie en dus zwaarder bestraft dan wanneer de gedraging geen directe gevolgen heeft voor het reïntegratietraject van de belanghebbende.

De medewerkingsplicht aan de door het college aangeboden voorzieningen treedt in de plaats van de verplichting tot het naar vermogen verkrijgen van algemeen geaccepteerde arbeid en is als sluitend alternatief bedoeld voor arbeidstoeleiding. De verplichting is gericht op de bevordering van de zelfstandige bestaansvoorziening. Voor deelname aan een voorziening geldt dat de kortste weg naar duurzame arbeid voorop staat en dat vertraging van het traject door eigen toedoen van een belanghebbende als een ernstige gedraging wordt beschouwd. Vertraging op zichzelf is dus verwijtbaar; niet noodzakelijk is dat de vertraging geleid heeft tot het geen doorgang vinden van of het beëindigen van het traject.

Als sluitstuk van de derde categorie verwijtbare gedragingen wordt onder b genoemd 'gedragingen die overigens de inschakeling in de arbeid belemmeren'. Het gaat hier om het stellen van niet verantwoorde beperkingen ten aanzien van algemeen geaccepteerde arbeid en om gedragingen die de kansen op arbeidsinschakeling verminderen. Voorbeelden van deze categorie zijn negatieve gedragingen bij sollicitaties en bij deelname aan voorzieningen.

De vierde categorie betreft het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid alsmede door eigen toedoen voorafgaand aan de aanvraag algemeen geaccepteerde arbeid niet behouden dan wel tijdens de bijstand deeltijdarbeid niet behouden. Hieraan is toegevoegd het niet of onvoldoende nakomen van de verplichting tot gebruik maken van een door het college aangeboden voorziening als dit heeft geleid tot het geen doorgang vinden of voortijdige beëindiging van het traject.

In het kader van de sluitende aanpak acht het college deze laatstgenoemde gedraging zeer ernstig verwijtbaar omdat het in de situatie dat het college een belanghebbende een voorziening aanbiedt al duidelijk is dat directe bemiddeling een zeer geringe kans van slagen heeft en dan gaat het niet aan dat de laatste kans tot arbeidsinschakeling door eigen toedoen van de klant wordt gefrustreerd. Onder die omstandigheden acht het college het daarom verdedigbaar dat ook voor deze gedraging een standaardverlaging passend is van 100% gedurende een maand.

Artikel 10 De hoogte en duur van de verlaging

Deze bepaling bevat de standaardverlagingen voor de vier categorieën van gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid.

Artikel 11 Recidive en meervoudige recidive

Het eerste lid stelt dat indien binnen één jaar na een eerste verwijtbare gedraging sprake is van een herhaling van de verwijtbare gedraging, de grotere ernst van de gedraging tot uitdrukking wordt gebracht in een verdubbeling van de duur van de verlaging. Onder 'eerste verwijtbare gedraging' wordt de eerste gedraging verstaan die aanleiding is geweest tot een verlaging, ook indien de verlaging wegens dringende redenen niet is geëffectueerd. Voor het bepalen van de aanvang van de termijn van 12 maanden geldt het tijdstip waarop het besluit waarin de verlaging is toegepast bekend is gemaakt.

Op basis van deze bepaling kan een zwaardere verlaging na recidive slechts één keer worden toegepast. Het tweede lid stelt daarom dat indien belanghebbende na een tweede verwijtbare gedraging wederom hetzelfde verwijtbaar gedrag vertoont, de hoogte en de duur van de verlaging individueel moet worden vastgesteld. Hierbij zal gekeken moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de betrokkene. Het ligt in de rede dat de hoogte en/of duur van een verlaging toenemen bij het volharden van de belanghebbende in een verwijtbare gedraging.

HOOFDSTUK 4 De inlichtingenverplichting

Evenals een verlaging wegens het niet voldoen aan de arbeids- of reïntegratieverplichting dient een verlaging wegens het niet voldoen aan de inlichtingenverplichting in principe altijd individueel te worden vastgesteld.

Het kan voorkomen dat bepaalde gevraagde gegevens niet aan de gemeente worden verstrekt. In dat geval kan het college de rechtmatigheid van de uitkering niet vaststellen. De bijstand moet dan worden geweigerd dan wel buiten behandeling worden gelaten (in de situatie dat een uitkering wordt aangevraagd) of het besluit tot toekenning van de bijstand moet worden ingetrokken. (bij een lopende uitkering). Het toepassen van een verlaging is dus bij het niet verstrekken van gegevens die noodzakelijk zijn voor het vaststellen van de rechtmatigheid van de uitkering niet aan de orde.

In dit hoofdstuk worden twee vormen van het niet nakomen van de informatieplicht onderscheiden:

• -

  Artikel 12 van deze verordening: het niet tijdig verstrekken van inlichtingen aan de gemeente. In deze situatie is artikel 54 WWB van toepassing. Het college kan in dat geval het recht op bijstand opschorten en belanghebbende in de gelegenheid stellen binnen een door hem te stellen termijn het verzuim te herstellen.

• -

  Artikel 13 en 14 van deze verordening: het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen aan de gemeente, waardoor er ten onrechte een uitkering is verstrekt of een te hoog bedrag aan bijstand is verstrekt. In deze situatie heeft de uitkeringsgerechtigde niet voldaan aan de inlichtingenplicht van artikel 17 van de Wet. Het opzettelijk verzwijgen van relevante informatie tegenover de gemeente, met het oogmerk een (hogere) uitkering te krijgen (fraude) vormt een schending van de informatieplicht.

Artikel 12 Te laat verstrekken van gegevens

Indien een cliënt de voor de verlening van de bijstand van belang zijnde gegevens niet op tijd verstrekt dan wel in verzuim blijft door zonder tijdig bericht van verhindering (24 uur vóór het moment van de afspraak) niet in persoon te verschijnen voor een afspraak, kan het college het recht op bijstand opschorten vanaf de dag dat belanghebbende in verzuim is. (artikel 54 eerste lid WWB) Het college stelt middels een beschikking de cliënt in kennis van het opschortingsbesluit onder gelijktijdige verstrekking van een officiële hersteltermijn waarbinnen de cliënt het verzuim kan herstellen.

Wordt de gevraagde informatie niet binnen de gestelde termijn aan de gemeente verstrekt dan wel verschijnt belanghebbende niet op een tweede uitnodiging voor een gesprek, dan kan het college de bijstand beëindigen vanaf de datum van opschorting.

In het eerste lid wordt geregeld dat indien de gevraagde gegevens wél binnen de hersteltermijn worden verstrekt of indien belanghebbende wel op de tweede uitnodiging voor een gesprek verschijnt, de bijstand wordt voortgezet, maar een verlaging wordt toegepast van 10% voor de duur van een maand.

In het tweede lid wordt vastgesteld hoe om te gaan met recidive bij het te laat verstrekken van inlichtingen of het niet komen opdagen op afspraken. Analoog aan de verlagingen wegens het niet voldoen aan de arbeids- of reïntegratieverplichting wordt de maatregel bij recidive verdubbeld in duur.

In het derde lid wordt geregeld dat in gevallen waarbij de gemeente niet financieel is benadeeld kan worden volstaan met een schriftelijke waarschuwing. Een schriftelijke waarschuwing is, ook juridisch gezien, geen verlaging. Dit wil zeggen dat bij herhaling van de gedraging in principe een verlaging wordt toegepast zonder toepassing van de recidiveregeling in het tweede lid. Uit jurisprudentie (CRvB 02-12-2003, nrs. 03/5367 NABW-VV en 03/5352) blijkt dat het College niet in redelijkheid kan weigeren gebruik te maken van zijn bevoegdheid tot oplegging van een waarschuwing indien het niet aanstonds voldoen aan de inlichtingenplicht niet tot enige benadeling heeft geleid en van het bewust, met het oog op geldelijk gewin niet tijdig verstrekken van gegevens geen sprake is.

In het vierde lid wordt vastgesteld dat slechts één maal per twee jaar gewaarschuwd wordt. Schendt de belanghebbende ondanks de waarschuwing opnieuw de inlichtingenverplichting dan wordt in principe een verlaging toegepast.

Artikel 13 Onjuiste of onvolledige inlichtingen met gevolgen voor de bijstand

In artikel 17 eerste lid WWB is bepaald dat belanghebbende op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling doet van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand. De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in de hoogte van het benadelingsbedrag. Dat is het door de gemeente bruto te veel betaalde bedrag aan bijstand.

Onder "onverwijld uit eigen beweging mededeling doen van" wordt verstaan dat een belanghebbende op het eerstvolgende maandelijkse rechtmatigheidsonderzoeksformulier (ROF-je) melding dient te maken van de, vanuit oogpunt van de Wet, relevante gebeurtenis.

De maatregel wegens het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht bedoeld in artikel 17 van de WWB wordt afhankelijk gesteld van de hoogte van het benadelingsbedrag. De maatregel wordt toegepast op de toekomstige bijstandsuitkering van de belanghebbende. Het bedrag van de verlaging wordt geregeld in het tweede lid.

De relatie met de strafrechtelijke sanctie

De gemeenten heeft de verplichting om proces-verbaal op te maken en aangifte te doen bij het Openbaar Ministerie indien er sprake is van fraude en het benadelingsbedrag hoger is dan € 10.000. (de Richtlijn voor strafvordering sociale zekerheidsfraude)

Indien de gemeente aangifte doet bij het Openbaar, kan het niet meer overgaan tot het toepassen van een verlaging. Het 'una via' beginsel (geen samenloop van sancties op dezelfde onrechtmatige gedraging dan bij beslissing van één enkel overheidsorgaan) verzet zich daartegen. Indien het Openbaar Ministerie om wat voor reden dan ook besluit om niet over te gaan tot vervolging kan de gemeente alsnog een verlaging toepassen.

Het blijft voor het college op grond van artikel 2, tweede en derde lid van deze verordening mogelijk om al individualiserend de verlaging anders vast te stellen dan de richtlijn die wordt vermeld in dit artikel.

Artikel 14 Onjuiste of onvolledige inlichtingen zonder gevolgen voor de bijstand

In dit artikel wordt de zogeheten 'nulfraude' geregeld: het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen, zonder dat deze gedraging gevolgen heeft voor de hoogte van de bijstand of langdurigheidstoeslag. Voorbeelden van nulfraude zijn het niet opgeven van een vermogensbestanddeel onder de vermogensgrens of het niet melden van vrijwilligerswerk.

De in het tweede lid genoemde bevoegdheid tot het geven van een waarschuwing bij het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht is gelijk aan de bevoegdheid tot het geven van een waarschuwing bij het te laat verstrekken van informatie. Uit jurisprudentie (CRvB 02-12-2003, nrs. 03/5367 NABW-VV en 03/5352) blijkt dat het College niet in redelijkheid kan weigeren gebruik te maken van zijn bevoegdheid tot oplegging van een waarschuwing indien het niet aanstonds voldoen aan de inlichtingenplicht niet tot enige benadeling heeft geleid en van het bewust, met het oog op geldelijk gewin niet tijdig verstrekken van gegevens geen sprake is.

In het derde lid wordt vastgesteld dat slechts één maal per twee jaar gewaarschuwd wordt. Schendt de belanghebbende ondanks de waarschuwing opnieuw de inlichtingenverplichting dan wordt in principe een verlaging toegepast.

HOOFDSTUK 5 De overige gedragingen

Conform reguliere jurisprudentie van de bestuursrechter dient de hoogte en de duur van de maatregel bij tekortschietend besef van verantwoordelijkheid afgestemd te zijn op de gebruikelijke criteria voor maatregeloplegging, in het bijzonder rekening houdende met de hoogte van het benadelingsbedrag. Bij het onverantwoord snel interen op vermogen komt de individualisering tot uiting in de duur van de verlaging. Deze wordt aangepast aan de periode die uit belanghebbende bijstandsonafhankelijk had kunnen blijven indien hij voldoende besef van verantwoordelijkheid had betoond door op verantwoorde wijze om te gaan met zijn vermogen. Wel dient bij het toepassen van een verlaging op grond van dit artikel uitdrukkelijk gezien te worden op de individuele omstandigheden van de cliënt. De verlaging dient recht te doen aan zowel de gedraging als de huidige situatie van de cliënt in kwestie.

Artikel 15 Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid

De verplichting om voldoende besef van verantwoordelijkheid te tonen voor de voorziening in het bestaan, geldt reeds voordat een bijstandsuitkering wordt aangevraagd. Dit betekent dat wanneer iemand in de periode voorafgaand aan de bijstandaanvraag een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid heeft getoond, waardoor hij niet langer beschikt over de middelen om in de kosten van het bestaan te voorzien en als gevolg daarvan een bijstandsuitkering aanvraagt, de gemeente bij de toekenning van de bijstand hiermee rekening kan houden door het toepassen van een verlaging.

Een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid kan uit allerlei gedragingen blijken, zoals:

• -

  geen of te late aanvraag doen voor een voorliggende voorziening;

• -

  het niet nakomen van de verplichting tot instellen alimentatievordering;

• -

  een onverantwoorde besteding van vermogen.

Onder a wordt geregeld dat een belanghebbende die door tekortschietend besef een voorliggende voorziening niet benut een verlaging van 100% gedurende één maand krijgen opgelegd. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het door verwijtbaar gedrag of nalaten niet toegekend krijgen van een WW-uitkering.

Onder b wordt geregeld dat een belanghebbende die over vermogen beschikte of redelijkerwijs kon beschikken en op dit vermogen onverantwoord snel heeft ingeteerd een maatregel krijgt opgelegd die direct is gerelateerd aan de hoogte van het onverantwoord ingeteerde vermogen. De verlaging bedraagt 100% van de bijstandsnorm (i.e. belanghebbende ontvangt geen bijstand) voor de periode die belanghebbende bijstandsonafhankelijk zou zijn geweest indien de intering op verantwoorde wijze zou hebben plaatsgevonden. Om dit artikel body te geven dient in de toelichting te worden gesteld wat dan een verantwoorde vermogensintering is. Uit jurisprudentie, zoals deze is ontstaan naar aanleiding van de Algemene bijstandswet kan worden afgeleid dat, ook onder de Wet werk en bijstand, de volgende regel kan worden gehanteerd:

Het vermogen is verantwoord ingeteerd als de uitgaven ± 1,5 maal de bijstandsnorm hebben bedragen. Rekening dient te worden gehouden met de verantwoorde aanschaf van duurzame gebruiksgoederen.

Bij een bijstandsaanvraag na intering op vermogen bestaan drie mogelijke situaties:

• -

  Het vermogen is aantoonbaar op verantwoorde wijze ingeteerd. Er is geen belemmering voor bijstandsverlening.

• -

  Het vermogen is ingeteerd zonder dat de cliënt dit redelijkerwijs kan verantwoorden. Het college gaat er vanuit dat de cliënt nog de beschikking heeft over de gelden, hetgeen leidt tot een beëindiging van de uitkering dan wel het afwijzen van de aanvraag op grond van het gestelde in artikel 11 eerste lid WWB. Belanghebbende beschikt immers over de middelen om in de noodzakelijke kosten van het bestaan te voorzien.

• -

  Het vermogen is op een onverantwoorde wijze aantoonbaar ingeteerd.

Het onverantwoord interen geeft blijk van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in de noodzakelijke bestaanskosten. Als sanctie voor deze gedraging kan een verlaging van 100% worden toegepast. De duur van de verlaging is afhankelijk van de mate van het betoonde besef voor de voorziening in de bestaanskosten, in dit geval van de periode die belanghebbende bijstandsonafhankelijk had kunnen blijven indien hij op een verantwoorde wijze had ingeteerd op het vermogen. De bepaling hiervan in praktijk is niet altijd makkelijk omdat de situatie beoordeeld dient te worden op basis van de vergelijking wat de bijstandstechnische gevolgen zouden zijn geweest indien belanghebbende wel zijn verplichtingen zou zijn nagekomen met de situatie nu hij/zij dit niet gedaan heeft. Maatwerk is hierbij een leidraad. Dit maatwerk komt tot uiting in individualisering van de duur van de verlaging. Deze wordt aangepast aan de periode die de belanghebbende onafhankelijk van bijstand had kunnen blijven indien hij voldoende besef van verantwoordelijkheid had betoond door een verantwoorde intering.

Artikel 16 Nadere verplichtingen

Artikel 55 van de WWB geeft burgemeester en wethouders de bevoegdheid om, naast de verplichtingen die op grond van hoofdstuk 2 van de WWB aan het recht op bijstand verbonden zijn of kunnen worden, vanaf de dag van melding aan de belanghebbende bepaalde andere verplichtingen op te leggen die strekken tot arbeidsinschakeling, dan wel verband houden met aard en doel van een bepaalde vorm van bijstand of strekken tot vermindering of te beëindiging van de bijstand.

Het opleggen van deze nadere verplichtingen kan bijvoorbeeld aan de orde zijn wanneer in de persoon gelegen problemen aan arbeidsinschakeling in de weg staan, zoals bij psychische moeilijkheden of verslavingsproblemen. Een actieve, zo nodig bemiddelende opstelling van burgemeester en wethouders om dergelijke factoren, door inschakeling van professionele hulp, weg te nemen kan dan zeer gewenst zijn. Burgemeester en wethouders kunnen, indien zij dit noodzakelijk achten voor het herstel van de zelfstandige bestaansvoorziening van belanghebbende, aan de bijstand de verplichting verbinden dat belanghebbende een medische behandeling ondergaat dan wel enigerlei andere vorm van professionele hulpverlening die naar zijn aard met een medische behandeling kan worden vergeleken. De zorgvuldigheid vergt dat burgemeester en wethouders, alvorens een dergelijke verplichting op te leggen, het deskundig advies inwinnen van een arts.

Maar ook kan worden gedacht aan een verplichting om zich aan te melden voor budgetbegeleiding, of om bepaalde aanspraken op middelen te gelde te maken.

Het betreffen hoe dan ook verplichtingen, die naar aanleiding van een specifieke individuele situatie worden opgelegd.

De verlaging bedraagt 10%, maar hiervan kan worden afgeweken, gelet op artikel 3 van de verordening.

Artikel 17 Zeer ernstige misdragingen

Onder de term 'zeer ernstige misdragingen' kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, zij het dat er sprake moet zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd. Gemeenten kunnen alleen een verlaging toepassen indien er een verband bestaat tussen de ernstige misdraging en (mogelijke) belemmeringen voor de gemeente bij het vaststellen van het recht op een uitkering. Vandaar dat in dit artikel wordt bepaald dat de zeer ernstige misdragingen moeten hebben plaatsgevonden onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van de wet.

In artikel 18 tweede lid WWB wordt gesproken over 'het zich jegens het college zeer ernstig misdragen'. Dit betekent dat alleen (zeer) agressief gedrag tegenover leden van het college en hun ambtenaren aanleiding zijn voor het toepassen van een verlaging. Er kan dus geen verlaging worden toegepast als een klant zich agressief heeft gedragen tegenover een medewerker van een andere organisatie die belast is met de uitvoering van de Wet. (bijvoorbeeld een reïntegratiebedrijf). Het kan in dat geval mogelijk zijn om een verlaging toe te passen wegens het niet of onvoldoende gebruikmaken van een voorziening gericht op arbeidsinschakeling. (artikel 9, derde lid van deze verordening).

Wat betreft het vaststellen van de ernst van de gedraging, kunnen de volgende vormen van agressief gedrag in een oplopende reeks (steeds ernstiger) worden onderscheiden:

• -

  verbaal geweld (schelden);

• -

  discriminatie;

• -

  intimidatie (uitoefenen van psychische druk);

• -

  zaakgericht fysiek geweld (vernielingen);

• -

  mensgericht fysiek geweld;

• -

  combinatie van agressievormen.

Voor het bepalen van verwijtbaarheid van de misdraging zal gekeken moeten worden naar de omstandigheden waaronder de misdraging heeft plaatsgehad. In dit verband is het relevant een onderscheid te maken tussen instrumenteel geweld en frustratiegeweld. Van instrumenteel geweld is sprake als iemand het toepassen van geweld bewust gebruikt om een bepaald doel te bereiken. (bijvoorbeeld het verkrijgen van een uitkering). Agressie die ontstaat door onmacht, ontevredenheid, onduidelijkheid en dergelijke kan worden aangeduid met frustratieagressie. Het zal duidelijk zijn dat de mate van verwijtbaarheid bij instrumenteel geweld in beginsel groter is dan bij frustratiegeweld.

Naast het opleggen van een maatregel kan, in aanvulling op het gestelde in dit artikel door, of namens het college, aangifte worden gedaan bij de politie dan wel de toegang tot het gemeentehuis worden ontzegd. Het opleggen van een maatregel staat geheel los van het doen van aangifte bij de politie. Het college legt een maatregel op, terwijl de functionaris tegen wie de agressie zich richtte aangifte kan doen bij de politie. In het gemeentelijk agressieprotocol staan de richtlijnen voor het omgaan met agressie op de werkvloer door medewerkers van de gemeente.

HOOFDSTUK 6 Slotbepalingen

Artikel 18 Hardheidsclausule

Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.

Artikel 19 Citeertitel

Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.

1 In artikel 18 lid 2 dient de passage "de artikelen 28, tweede lid, of 29, eerste lid, van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen" gelezen te worden als "artikel 30c, tweede en derde lid, van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen". Bij de Aanpassingswet vierde tranche Awb (Stb. 2009, 265) is de passage "artikel 30c, tweede en derde lid, van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen" abusievelijk overschreven.