Beleidsplan WWB, Ioaw, Ioaz en Bbz Bloemendaal 2007

Algemeen

2006 is het implementatiejaar geworden van de nieuwe intergemeentelijke afdeling Sociale Zaken van de gemeenten Heemstede, Bloemendaal, Haarlemmerliede en Spaarnwoude (IASZ). Er is heel veel werk verricht. Zo is een nieuwe organisatie opgericht en vanaf 1 april 2006 op elkaar afgestemd, er is in 2006 hard gewerkt aan de implementatie van nieuwe software (zowel voor de WWB als voor de WVG/WMO) en er is hard gewerkt om de afdeling voor te bereiden op de uitvoering van de WMO per 1 januari 2007. Hiernaast hebben de medewerkers van de IASZ twee verhuizingen achter de rug. Toch kan worden gesteld dat de klant minimale hinder heeft ondervonden van al de hectiek rond de afdeling.

Naar verwachting wordt 2007 wederom een hectisch jaar. Bovengenoemde onderdelen zullen de nodige aandacht blijven vragen en het werkveld van de IASZ zal zich waarschijnlijk uitbreiden met Bennebroek.

Inzet voor 2007 is het op een hoger plan brengen van de kwaliteit van de dienstverlening, betere uitstroomresultaten en een stringentere handhavingsaanpak. Hiervoor moet een efficiency-slag gemaakt worden op het gebied van automatisering, beleidsafstemming en nieuw beleid. Dit beleidsplan moet de aanzet vormen tot realisatie van deze inzet.

De WWB wijkt qua financiering af van de Ioaw, Ioaz en Bbz. De Ioaw, Ioaz en Bbz betreffen declaratieregelingen, waarbij 90% van de kosten worden gedeclareerd bij het Rijk. Voor de overige 10% ontvangen de gemeenten een budget. Ten aanzien van reïntegratie en overige begeleiding wordt geen onderscheid gemaakt tussen de regelingen.

Inkomensdeel WWB

Gemeenten krijgen een vast budget voor de uitvoering van het inkomensdeel WWB en zijn volledig verantwoordelijk voor eventuele tekorten. De ontwikkelingen in 2006 zijn voor de gemeenten van het samenwerkingsverband gunstig geweest.

2006

2007

Voor gemeenten tot 30.000 inwoners is het budget gebaseerd op het historisch aandeel, gecorrigeerd door marktwerking. Het aantrekken van de economie is voor het Rijk een belangrijke reden geweest om het macro-budget I-deel naar beneden bij te stellen. Het voorlopige budget 2007 is aanzienlijk lager dan het budget voor 2006. Overigens was het budget WWB op het moment van het redigeren van de begroting 2007 nog niet bekend. In de begroting is daarom uitgegaan van het budget 2006. Het vlp. Budget I-deel 2007 zal in de eerstvolgende begrotingswijziging worden verwerkt.

Beleid inkomensdeel

Ten aanzien van de rechtmatigheid in de uitvoering kan worden volstaan met continuering van het huidige beleid t.a.v. het toeslagenbeleid, het maatregelenbeleid en de fraudebestrijding zoals dit is weergegeven in de verordeningen. In het kader van efficiency en een verbeterde systematiek in de controles op rechtmatigheid is een nieuw ‘heronderzoeksplan’ ontwikkeld. Dit ‘heronderzoeksplan’ is bijgevoegd als bijlage 1. In dit heronderzoeksplan is meer rekening gehouden met een electronische vergaring van informatie en een effientere wijze van controle op die aspecten die betrekking hebben op het verzwijgen van informatie. Het heronderzoeksplan is voorgelegd aan de accountant. De accountant is van mening dat controles conform het heronderzoeksplan passen in de rechtmatigheidstoets zoals deze wettelijk moet worden vastgesteld. De IASZ verzoekt u om het bijgevoegde Heronderzoeksplan 2007 vast te stellen.

Ten aanzien van de Ioaw, Ioaz en Bbz is de declaratiefinanciering gehandhaafd.

Werkdeel WWB

Onderstaand is een tabel waarbij de geprognotiseerde uitgaven 2006 van het Inkomensdeel WWB (I-deel) zijn afgezet tegen het vlp. Budget I-deel 2007. Het is duidelijk dat een extra inspanning noodzakelijk is om 2007 niet ‘in het rood’ af te sluiten. Deze inspanning moet voornamelijk gepleegd worden door meer resultaten te behalen op reintegratie. De kosten van de reintegratie worden ten laste gebracht van het Werkdeel WWB (W-deel).

Analyse van het bestand laat zien dat ruim 70% van de klanten van de IASZ behoren tot de zogenaamde fase 3 en 4 groep, het granieten bestand. Feit is dat deze groep een grote afstand heeft tot het arbeidsproces. Bemiddeling naar arbeid is voor deze groep een langdurige en kostbare zaak. Vaak staan ook zaken als gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid en verslavingen een succesvol reintegratietraject in de weg. Successen met deze groep worden incidenteel behaald; doch het is niet reëel te veronderstellen dat extra inzet zal leiden tot aanzienlijk grotere uitstroom.

Ondanks dit gegeven maakt de korting op het I-deel een extra inspanning op het gebied van reintegratie (uitstroomresultaten) noodzakelijk. De IASZ is met Paswerk in overleg om de ‘Haarlemse pilot’, waarbij nieuwe klanten direct vanuit het CWI worden doorgestuurd naar Paswerk open te stellen voor de klanten van het samenwerkingsverband. Ook staat deze verdere onwikkeling van ‘work first’ open voor bepaalde groepen van het zittende bestand waarvan een relatief korte afstand tot het arbeidsproces wordt verondersteld. Voordelen hiervan zijn dat de bijstandskosten van deze groep ten laste van het werkdeel worden gebracht, waardoor het inkomensdeel wordt ontlast, en een extra inspanning wordt verricht om uitstroom naar reguliere arbeid te realiseren. De verwaching is dat over deze werkwijze in het eerste kwartaal 2007 besluitvorming kan worden voorgelegd.

Hiernaast zal de IASZ in 2007 een directer aanpak hanteren om zelf (leerwerk-)banen te creeren. Het ligt in ons voornemen om zelf instanties als de Kamer van Koophandel, en het bedrijfsleven te benaderen en hen op de hoogte te brengen van de mogelijkheden van het reintegratiebeleid. Vooral de inzet van tijdelijke loonkostensubsidies zal het voor werkgevers aantrekkelijk moeten maken om personen met een wat grotere afstand tot de arbeidsmarkt toch een kans te geven een reguliere baan te bemachtigen. Gedacht wordt om ten behoeve van klanten een leerwerkperiode van 3 tot 6 maanden aan te bieden (afhankelijk van de afstand tot het arbeidsproces) waarbij werkgevers in deze periode een loonkostensubsidie kunnen ontvangen. De werkgever dient hierbij een wilsovereenkomst te sluiten om de klant in loondienst te nemen. Ook (bij-)scholing kan in deze periode voor rekening van de gemeente (W-deel) komen.

Het Werkdeel 2007

De verwachting is dat de budgetten W-deel van Heemstede, Bloemendaal, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, inclusief reserves van voorgaande jaren, voldoende groot zijn voor een extra inzet, ter ontlasting van het inkomensdeel.

In de reintegratieverordeningen van het samenwerkingsverband zijn middelen en regels vastgelegd ten behoeve van activiteiten die de uitstroommogelijkheden moeten bevorderen voor de doelgroep (uitkeringsgerechtigden, ANW’ers en Nuggers). De verordeningen voorzien in de mogelijkheid van:

• ·

  Sociale activering en vrijwilligerswerk; veelal voor het opdoen van werkervaring

• ·

  Detacheringen

• ·

  Loonkostensubsidies

• ·

  Scholing

• ·

  Inkomensvrijlating en premies als beloning voor het accepteren van (deeltijd-)arbeid.

Om de financiële risico’s op het I-deel te beperken moet het WWB-bestand met zeker 5% dalen. Dit is geen eenvoudige opgave. Diverse onderzoeken laten zien dat de huidige economische groei en de aantrekkende banenmarkt nog geen direct voordeel oplevert voor (langdurig) uitkeringsgerechtigden die in eerste instantie afhankelijk zijn van de lage-lonen-banen. De huidige vraag naar arbeidsplaatsen omvat vooral de bedrijfsbehoefte aan HBO-geschoolde medewerkers. Er zal extra inzet worden gepleegd om toch een hogere uitstroom te realiseren.

Hiernaast is de daling van het bestand mede afhankelijk van het aantal instromers. Hoewel de huidige aantrekkende economie geen aanleiding geeft te veronderstellen dat de instroom van uitkeringsgerechtigden ineens zal toenemen, kunnen ook andere factoren leiden tot een hogere instroom. Zo heeft de openstelling van een zusterflat voor kamerbewoning in Heemstede een aantal jaren geleden geleid tot een instroom van ruim 26 personen in de WWB. Dit betekent een belasting voor het I-deel van bijna € 400.000 op jaarbasis. In Bloemendaal zorgde de vestiging van “De Rots” voor een vergelijkbare situatie met vnl. draaideurklanten.

Beleidsdoelstelling Werkdeel: Mede gezien een relatief groot granieten bestand, de korting op het budget I-deel en rekening houdend met een lichte doorgroei van het economisch herstel is de doelstelling om het aantal uitkeringsgerechtigden in 2007 met ten minste 5% te doen afnemen. Hiernaast dient ‘de nieuwe work-first’ aanpak in het eerste kwartaal 2007 te worden gerealiseerd.

Minimabeleid

Bij de inwerkingtreding van de WWB is de mogelijkheid tot het verstrekken van categoriale bijstandsverlening en categoriale kwijtschelding, behoudens uitzonderingen, afgeschaft. De uitzonderingen betreffen de doelgroep ouderen en de collectieve ziektekostenverzekering.

Door veelvuldige samenwerking in het verleden is het minimabeleid van de gemeenten Heemstede, Bloemendaal en Haarlemmerliede en Spaarnwoude naar elkaar toegegroeid. Zo geldt voor de drie gemeenten dezelfde collectieve ziektekostenverzekering. Een van de voorwaarden van de samenwerking was het garanderen van ‘coleur locale’ (= eigen beleidsvrijheid). Sinds de samenwerking zijn de klanten regelmatig geïnformeerd over o.a. het minimabeleid middels een nieuwsbrief. Steeds werden de medewekers van de IASZ geconfronteerd met klanten die zich te kort gedaan voelden omdat een klant van een andere gemeente in het samenwerkingsverband het –naar hun mening- beter zou hebben. In de praktijk bleek het ook vaak lastig uitleggen dat de ene gemeente ‘dit’ doet en de andere gemeente ‘dat’ en dat dit in de praktijk nauwelijks een financieel verschil oplevert.

Uit een inventarisatie van het locale minimabeleid is wel gebleken dat er weliswaar verschillen zijn, maar dat deze verschillen op onderdelen klein zijn. Ten behoeve van de uitvoering en de duidelijkheid voor de klanten is het wenselijk om deze zaken op elkaar af te stemmen. Omdat ‘couleur locale’ een belangrijke afspraak is in het samenwerkingsverband en de begrotingen voor 2007 geen rekening houden met uitbreiden van het minimabeleid wordt voorgesteld om gaandeweg 2007 in het portefeuillehoudersoverleg overleg te plegen over afstemming van beleid en voor eventuele uitbreiding minimabeleid aan te haken bij begrotingswijzigingen.

In bijlage 2 is een overzicht van deze verschillen in minimabeleid tussen Heemstede, Bloemendaal, Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Per onderdeel is aangegeven wat de verschillen zijn en hoe het beleid eenduidig gemaakt kan worden.

• 1.

  Duurzame gebruiksgoederen: De kosten van vervanging van duurzame gebruiksgoederen behoren tot de algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan. Het regulier inkomen (ook een uitkering op het sociaal minimum) wordt voldoende geacht om hiervoor te reserveren, dan wel achteraf gespreid te betalen. In die situaties dat niet voldoende is gereserveerd kan bijzondere bijstand worden verstrekt (artikel 51 WWB). De drie gemeenten hebben gekozen om voor duurzame gebruiksartikelen in de regel bijzondere bijstand in de vorm van een lening te verstrekken. In bijzondere individuele situaties is het mogelijk om –een deel- ‘om niet’ te verstrekken. De gemeenten Heemstede en Bloemendaal hebben voor deze kosten geen contract met een stadsbank. Daarom wordt ook voor het eerste deel bijzondere bijstand verstrekt. In Heemstede en Bloemendaal is het aflossingbedrag afgestemd op 6% van de van toepassing zijnde uikeringsnorm. Na drie jaren aflossen wordt het restant kwijtgescholden. Dit komt overeen met het beleid van Haarlemmerliede en Spaarnwoude.

• 2.

  Zorgtoeslag: De gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude verstrekt aan die burgers die vallen onder de doelgroep ouderen, gehandicapten en chronisch zieken jaarlijks een zorgtoeslag van € 200. De doelgroep dient een inkomen te hebben tot maximaal 130% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm. De gemeente Heemstede en Bloemendaal hebben de zorgtoeslag verrekend in de toegang tot deelname aan de collectieve ziektekostenverzekering (inkomensgrens is vastgesteld op 130% van de norm) en de maandelijkse bijzondere bijstand als tegemoetkoming in de premiekosten van de collectieve ziektekostenverzekering, welke voor de doelgroep is vastgesteld op € 20,-- per maand. Dit geschiedt middels een maandelijkse automatische betaling bijzondere bijstand. Dit onderdeel overwegende is een klant uit Haarlemmerliede jaarlijks € 80 beter af dan een klant uit Heemstede of Bloemendaal (Haarlemmerliede verstrekt ook een premiekorting ad € 10 per maand). Anderzijds staat de toegang tot de collectieve ziektekostenverzekering in Heemstede en Bloemendaal open voor een grotere doelgroep. Dit is belangrijk omdat juist deze groep veel ziektekosten heeft en in de praktijk moeite heeft zich (voordelig) aanvullend te verzekeren. De uitvoering van een jaarlijkse aktie om de zorgtoeslag betaalbaar te stellen werd vooraf gegaan door een publicatie in het plaatselijke weekblad. Op aanvraag werd de zorgtoeslag betaalbaar gesteld. Het aantal aanvragen zorgtoeslag bleef jaarlijks beperkt tot ca. 3. Een aanpassing van het beleid van Haarlemmerliede vergt een publicitaire campagne t.a.v. de beleidswijziging op zich, de verruiming van de doelgroep van de collectieve ziektekostenverzekering en de mogelijkheid tot overstappen naar de collectieve ziektekostenverzekering. Dit kan jaarlijks tussen november en maart.

• 3.

  Lidmaatschap sportvereniging, sportkleding, deelname maatschappelijke participatie:

Heemstede beschikt sinds dit jaar over een ‘declaratieregeling bevordering maatschappelijke participatie’. Middels individuele aanvragen kan men een gemaakte kosten declareren tot een bedrag van € 125 per gezinslid per jaar. Het gaat om de volgende kosten: lidmaatschap sportclub, deelname culturele of educatieve activiteiten (cursussen bij CASCA of Volksuniversiteit), lidmaatschap bibliotheek, lidmaatschap en huur volkstuin, abonnement zwembad of zwemles, activiteiten op basis van de jeugdsportpas en deelname aan GALM-activiteiten. Minima behoren tot de doelgroep als zij een inkomen hebben tot maximaal 110% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm. Daarnaast is de vermogensbepaling uit de WWB van toepassing.

Haarlemmerliede en Spaarnwoude kent een regeling waarbij kosten voor een lidmaatschap van een sportvereniging kunnen worden gedeclareerd tot maximaal € 75 per jaar per gezinslid. Hiernaast kunnen ook de kosten van sportkleding of schoeisel tot een bedrag van € 50 per gezinslid per jaar worden gedeclareerd.

Bloemendaal kent geen vergelijkbare regeling.

4.Vergoeding studiekosten:

Zowel Heemstede als Bloemendaal kennen een regeling voor declaratie studiekosten voor kinderen tot 18 jaar op het basis- en voortgezet onderwijs. De regeling komt voort uit het het onderzoek van het NIBUD dat de werkelijke kosten die direct- of indirect te maken hebben met school voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs resp. € 150 en € 300 hoger zijn dan via studiefinanciering wordt vergoed. De inkomensgrens is 110% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm.

Haarlemmerliede en Spaarnwoude kent deze regeling niet.

5.Verstrekking gratis identiteitskaart:

Bij het van kracht worden van de identificatieplicht is Heemstede overgegaan tot het gratis verstrekken van Nederlandse Identiteitskaarten. Reden hiervoor was dat de kosten die voor deze verplichting noodzakelijk werden (Identiteitskaart voor iedere Nederlander, of Nederlandse ingezetene, ouder dan 18 jaar) op geen enkele wijze werd gecompenseerd.

Na een inkomenstoets (ink. tot 110% norm) en vermogenstoets wordt een verklaring afgegeven waarmee de klant bij de afdeling Burgerzaken gratis zijn identiteitskaart kan verkrijgen. De afdeling Burgerzaken declareert deze kosten jaarlijks t.l.v. het budget bijzondere bijstand.

De gemeenten Bloemendaal en Haarlemmerliede en Spaarnwoude kennen deze regeling niet.

In het collegeprogramma van Bloemendaal is opgenomen de wens te komen tot overeenkomsten met leveranciers van nutsvoorzieningen en met woningcorporaties, ter voorkoming van afsluitingen en uitzettingen. Overigens moet worden vermeld dat afsluitingen en uitzettingen als gevolg van wanbetaling voor alle leveranciers en woningcorporaties een laatste middel tegen wanbetaling is. In de praktijk is dan al diverse keren contact gezocht met de schuldenaar om tot een regeling te komen. Dit contact gebeurt schriftelijk en vaak ook mondeling. Pas als een schuldenaar weigert mee te werken aan een betalingsregeling, of de gemaakte betalingsregeling bij herhaling niet na komt, wordt het laatste middel -afsluiting of uitzetting- ingezet.

Thans wordt een wet voorbereid waardoor leveranciers van nutsvoorzieningen gedurende de wintermaanden geen huishoudens meer mogen afsluiten van gas, water en elektra. Als gevolg van deze wet zijn de leveranciers van nutsvoorzieningen actiever geworden op het gebied van invordering. Enerzijds wordt nu nog geprobeerd om zo veel mogelijk achterstanden in te vorderen en anderzijds wordt meer samenwerking gezocht met instanties die bij schulden een rol kunnen spelen. De IASZ heeft inmiddels met Nuon afspraken gemaakt over hoe om te gaan met betalingsachterstanden. Bij achterstanden zal Nuon de IASZ informeren. De IASZ zal de schuldenaar in contact brengen met Nuon. Eventuele betalingen kunnen via de IASZ lopen. Onderdeel van de afspraak is dat de totale schuldenpositie van de schuldenaar in kaart wordt gebracht en dat wordt gestreefd naar een schuldregeling (minnelijk traject), dan wel sanering (via de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen). Gedurende het minnelijke traject en WSNP-traject wordt door NUON uitstel van betaling verleend, voor wat betreft de achterstand. Wel moet de schuldenaar de reguliere termijnbetalingen trouw betalen. In deze periode wordt door NUON geen kosten in rekening gebracht. Mocht een schuldenaar zich niet aan de afspraken houden, dan wordt de totale schuld direct opeisbaar en gaat het incassotraject lopen. Afsluiting is dan een reële mogelijkheid. Hoewel de schuldenaar al diverse keren door NUON is verzocht te betalen, dan wel contact op te nemen voor een betalingsregeling, wordt met deze afspraak aan huishoudens met betalingsachterstand nog een laatste kans geboden een regeling te treffen.

De IASZ heeft een goede relatie met de woningbouwcorporaties. Problematiek (zoals overlast of betalingsachterstanden) wordt in het sociaal team besproken. Behalve de IASZ en de woningcorporaties nemen ook instanties als politie, maatschappelijk werk ed. deel aan het sociaal team. Bij signalering van problematiek wordt in het sociaal team besproken welke instantie welke actie onderneemt.

Door de privatisering van de energiemarkt kunnen huishoudens tegenwoordig kiezen tussen vele grote en kleine leveranciers. Het is ondoenlijk om met alle mogelijke partijen afspraken te maken. De IASZ is voornemens om in 2007 nadere afspraken te maken met de grote leveranciers van nutsvoorzieningen die in de regio actief zijn en woningcorporaties. Uiteraard zal de IASZ in voorkomende gevallen ook die huishoudens van dienst zijn die bij de overige aanbieders een contract hebben.

Betreffende de ‘BloemendaalPas’ is contact gelegd met de gemeente Haarlem om de mogelijkheden te bezien om aan te sluiten bij de ‘HaarlemPas’. De gemeente Haarlem heeft laten weten dat op dit moment de capaciteit ontbreekt om dit nader uit te werken. Haarlem stelt voor dit in mei 2007 op te pakken.

Cliëntenparticipatie

In de Verordening Cliëntenparticipatie worden regels gesteld over de wijze waarop personen, waarvoor het college verantwoordelijk is voor het ondersteunen bij arbeidsinschakeling en het verlenen van algemene bijstand, of hun vertegenwoordigers, worden betrokken bij de uitvoering van de WWB. In de verordening is geregeld op welke wijze periodiek overleg wordt gevoerd, op welke wijze onderwerpen voor de agenda van dit overleg kunnen worden aangemeld en op welke wijze de personen worden voorzien van benodigde informatie.

In 2005 is de cliëntenraad van de gemeente Heemstede ingesteld. De cliëntenraad heeft zich gepresenteerd aan de doelgroep en beschikt over een eigen emailadres. De cliëntenraad heeft in 2006 acht keer vergaderd. Eenmaal is positief advies uitgebracht t.a.v. het Heemsteedse voorstel om een declaratieregeling in te stellen.

In 2007 zal getracht worden om de cliëntenraad uit te breiden met vertegenwoordigers van Bloemendaal en Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Hiervoor is een wijziging in de bestaande verordeningen noodzakelijk.

Advies:

De raad voorstellen om het beleidsplan 2007 vast te stellen en daarbij:

• 1.

  Het beleid dat is vastgesteld in de Toeslagenverordening WWB, de Maatregelenverordening WWB, de Reïntegratieverordening WWB, de verordening Handhaving WWB en de verordening Cliëntenparticipatie WWB, evenals de beleidsnotities beleidsregels terugvordering WWB 2004 en de Beleidsregels bijstandsverlening aan bezitters van een woning, woonschip of woonwagen voor 2007 te continueren;

• 2.

  Het Heronderzoeksplan Heemstede, Bloemendaal, Haarlemmerliede en Spaarnwoude 2007 vast te stellen;

• 3.

  Ten aanzien van het minimabeleid het huidige beleid ten minste continueren en via het portefeuillehoudersoverleg in 2007 te komen tot een zo mogelijke meer eenduidige afstemming;

• 4.

  voorleggen aan de commissie Samenleving voor advies aan de raad.

Aldus besloten door de gemeenteraad op 22 februari 2007.

Gepubliceerd in het Bloemendaals Weekblad d.d. 1 maart 2007.

Het beleidsplan treedt in werking op 9 maart 2007.