Het nieuwe inzamelen

Voorwoord

We zijn op weg naar een duurzaam en zoveel mogelijk afvalvrij Bronckhorst in 2030. Als we minder afval (grondstoffen) gebruiken en weggooien, kunnen we meer grondstoffen voor de toekomst behouden, het milieu sparen en de kosten voor inzameling en verwerking drukken. Veel van onze inwoners zetten zich al enorm in om zo min mogelijk afval in huis te halen. De gemeente staat aan de lat voor de inzameling en verwerking van het huisafval. Voorkomen van afval is echter beter dan verwerken. Daarom doen wij een beroep op de verpakkingsindustrie om minder verpakkingsmateriaal te gebruiken en meer gebruik te maken van gerecycled materiaal. Wij blijven de wens van de gemeenteraad onder de aandacht brengen voor het aanpassen van de keten van recycling en voor statiegeld op kleine petflesjes en blikjes. Een uitgekiend inzamelsysteem is nog nodig om het afval dat we hebben zo veel mogelijk gescheiden in te zamelen om nieuwe producten van te kunnen maken. Om hiertoe te komen, hebben veel inwoners onder meer via inwonerpanel “Bronckhorst Spreekt” meegedacht. Erg belangrijke informatie die waar mogelijk verwerkt is in het voorstel voor een nieuw inzamelsysteem dat nu voor u ligt. Hierbij hebben inwoners meer keuzevrijheid in het aanbieden van hun afval en ontstaat een kostendekkende afvalstoffenheffing.

Met vriendelijk groet,

Paul Hofman,

wethouder

Inwoners scheiden het afval steeds beter!

Op 24 november 2016 heeft de gemeenteraad van Bronckhorst het Grondstoffenplan 2017-2020 vastgesteld. In dit plan worden stappen gezet om te komen tot een forse reductie van de hoeveelheid restafval. Voorlopig einddoel is een afvalvrije gemeente in 2030, waarin slechts 10 kilogram restafval per inwoner per jaar overblijft.

Met de vaststelling van het plan in 2016 is gekozen voor een stapsgewijze invoering van maatregelen om de tussentijdse doelstelling, 55 kg restafval per inwoner per jaar in 2020, te halen. Zoals de grafiek hiernaast laat zien hebben de ingezette maatregelen effect. Maar met een verwachte 62 kg restafval per inwoner in 2019 zijn we er nog niet.

De kosten voor de afval- en grondstofinzameling dekken wij uit de afvalstoffenheffing. Wij doen dit volgens het “diftar systeem”.

Inwoners betalen een vast tarief, maar ook een variabel tarief: per keer dat zij restafval en gft aanbieden betalen zij. Onze inwoners bieden steeds minder vaak hun restafvalcontainer aan.

Hierdoor dalen de inkomsten van variabel tarief. Sinds 2018 worden de kosten hierdoor niet meer volledig uit de afvalstoffenheffing gedekt.

Daarom moeten we naar een nieuw tariefsysteem toe, omdat het uitgangspunt is dat het kostendekkend moet zijn. In 2020 moet dit nieuwe tariefsysteem ingaan.

We doen het best goed!

Ieder jaar doen wij mee met de Benchmark huishoudelijk afval. Hierbij wordt Bronckhorst vergeleken met andere gemeenten in dezelfde stedelijkheidsklasse. Hieruit blijkt dat Bronckhorst het beter doet dan het landelijke gemiddelde.

Minder restafval, toch hogere kosten?

De hoeveelheid restafval is de afgelopen jaren fors afgenomen. We zien echter dat de kosten voor de afvalinzameling blijven stijgen. Hoe komt dit?

De kosten voor de afvalinzameling zijn opgebouwd uit verschillende onderdelen. Ongeveer 2/3 deel bestaat uit de afvalinzameling en verwerking. Deze taken worden uitgevoerd door Circulus Berkel.

Hierin zitten onder meer de kosten voor de feitelijke inzameling van restafval en grondstoffen, de afvalbrengpunten en de aanschaf en het beheer van de kliko’s. Het overige deel bestaat uit de kosten die we als gemeente zelf maken om de afvalinzameling mogelijk te maken.

Denk hierbij aan de aanleg en het beheer en onderhoud van de ondergrondse containers en de kosten om de afvalstoffenheffing te kunnen innen. Verder is de gemeente over de activiteiten die betrekking hebben op de inzameling van huishoudelijk afval BTW plichtig. De BTW wordt niet gecompenseerd.

Ontwikkeling kosten inzameling restafval en grondstoffen

Restafval

Doordat onze inwoners het afval steeds beter scheiden, is de hoeveelheid restafval sinds de invoering van diftar fors verminderd. Hierdoor zijn de kosten voor het verwerken van het restafval gedaald. Door de invoering van de “verbrandingstax” door het rijk stijgen, ondanks de vermindering van de hoeveelheid restafval, de verwerkingskosten. De inzamelkosten (de vuilnisauto) dalen sinds de invoering van “inzamelen op maat” (het verschil tussen 2018 en 2019) maar maken nog steeds een belangrijkdeel uit van de kosten.

GFT

Onze inwoners bieden de GFT container gemiddeld zo’n 8 keer per jaar aan. Sinds de invoering van Diftar blijft dit aanbod ongeveer gelijk. Het GFT wordt gecomposteerd. De opbrengst van het compost is lager dan de kosten van de inzameling en het composteren.

PMD

Gelijk met de invoering van Diftar hebben wij in 2013 de oranje PMD container ingevoerd. Het gebruik van de PMD container neemt nog steeds toe.

Daardoor stijgen de kosten voor de inzameling en verwerking van het PMD. Voor het PMD ontvangen wij een vergoeding van het Afvalfonds verpakkingen. Deze is gebaseerd is op de hoeveelheid PMD die daadwerkelijk wordt gerecycled. De kwaliteit van het ingezamelde PMD laat te wensen over. Uit de laatste sorteerproef blijkt dat ook in de gemeente Bronckhorst veel restafval in het PMD zit. Hierdoor daalt de opbrengst terwijl de kosten voor de inzameling en verwerking gelijk blijven.

* het verschil in kosten 2016/2017 en 2018/2019 komt door een wijziging in het bekostigingssyteem. Dit heeft ook geleid tot een wijziging in de hoogte van de vergoeding die wij voor PMD ontvangen

Oud papier en textiel

Door de toename van de digitalisering neemt de hoeveelheid oud papier langzaam af. Ook daalt de kwaliteit van het oud papier doordat het aandeel verpakkingskarton in het oud papier stijgt.

De opbrengst van het oud papier is afhankelijk van de marktprijs. Doordat met name China de markt voor Europees oud papier heeft gesloten, is de marktprijs fors gedaald.

Textiel

Sinds 2016 verstrekken wij geen vergunningen meer voor de inzameling van textiel. Textiel wordt via de BEST-tas en de milieuparkjes door Circulus Berkel ingezameld. Hiermee bereiken wij meer transparantie in de textielverwerking en voorkomen wij kinderarbeid in ontwikkelingslanden. De verwerking vindt sinds 2018 plaats in het regionale textielsorteercentrum in Deventer. Wij hebben hiervoor gekozen om meer zicht te hebben op de totale keten van textielverwerking. Daarnaast biedt de textielsortering werk voor ongeveer 40 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Hierdoor maken wij, naast inzamelkosten ook kosten voor de verwerking van het textiel. In combinatie met het dalen van de marktprijs voor het textiel, zorgt dit voor een daling van de opbrengst voor de gemeente.

Ontwikkeling dienstverlening Circulus Berkel

Naast de inzamel- en verwerkings- kosten van het restafval en de verschillende grondstofstromen maken wij ook kosten voor de overige dienstverlening door Circulus Berkel. Denk hierbij aan kosten voor voorlichting, het containermanagement, huisvesting, de exploitatie van de afvalbrengpunten, beleidsadvisering en overhead. Circulus Berkel verzorgt ook het aannemen en de afhandeling van klachten.

Als gevolg van aanhoudende zorgen van de deelnemende gemeenten over de bereikbaarheid en afhandeling van meldingen heeft Circulus Berkel in 2018 en 2019 geïnvesteerd in verdere professionalisering van de organisatie en dan met name het klant- contactcentrum. Dit heeft tot een onverwachte stijging van 18 % van de overheadkosten geleid.

Doorgaan met de huidige inzamelsystematiek

Een van de mogelijkheden is doorgaan met de huidige inzamelsystematiek:

• -

  Restafval 1 keer per 4 weken, buitengebied op afroep

• -

  GFT 1 keer per 2 weken

• -

  Oud papier 1 keer per 4 weken

• -

  PMD 1 keer per 4 weken.

Op deze manier besparen wij niet op de inzamelkosten, de afvalstoffenheffing zal voor een gemiddelde aansluiting stijgen met € 65,00 om tot een kostendekkend tarief te kunnen komen.

Aan welke knoppen kunnen we draaien?

We willen een wereld met zo min mogelijk afval. Voor het afval dat we nog produceren hebben we een goed en efficiënt inzamelsysteem. Het is echter een gegeven dat de huidige afvalstoffenheffing de kosten niet langer dekt. Een verhoging is helaas noodzakelijk. Om de totale inzamelkosten te beïnvloeden kunnen we aan een aantal knoppen draaien:

• -

  De manier van inzamelen: wat wordt er aan huis opgehaald en wat brengen inwoners zelf weg

• -

  De inzamelfrequentie; hoe vaak wordt er ingezameld

• -

  Verminderen van de hoeveelheid restafval in de PMD en GFT containers. Dit maakt dat een deel van het gescheiden ingezamelde alsnog wordt verbrand. Ook vindt de afrekening van het PMD plaats over de daadwerkelijk gerecyclde hoeveelheid en maken we kosten voor de totaal ingezamelde hoeveelheid.

• -

  De algemene dienstverlening van en door Circulus Berkel

Wijzigen restafvalinzameling

De restafvalcontainer wordt steeds minder vaak aangeboden. Veel inwoners maken al gebruik van de mogelijkheid gebruik om het restafval weg te brengen naar een ondergrondse container en bespaart op die manier op afvalstoffenheffing. Wijzigen van de inzamelfrequentie of systematiek levert een besparing op inzamelkosten op:

Wijzigen GFT inzameling

De GFT container kan iedere 2 weken voor lediging worden aangeboden.

Gemiddeld bieden inwoners de container 8 keer per jaar aan. Ook hier levert het wijzigen van de inzamelfrequentie een besparing op de inzamelkosten op:

Verbeteren kwaliteit grondstofstromen

Ondanks dat afvalscheiding gemeengoed is in Bronckhorst, treffen ook wij teveel restafval aan in de grondstofcontainers. Het aandeel restafval in de PMD container is soms zelfs 40%. Komend jaar wordt er landelijk maar ook vanuit Circulus Berkel een communicatiecampagne opgezet om dit percentage terug te brengen. Daarnaast zetten wij hiervoor ook handhaving in. Chauffeurs van de inzamelvoertuigen voeren steekproeven uit op de inhoud van de PMD-containers. Zit daar iets bij dat er niet in hoort? Dan hangt de chauffeur een kaart aan de bak met instructies wat er wel en niet bij PMD mag.

Het is op dit moment niet in te schatten welke besparing deze maatregelen opleveren.

Dienstverlening Circulus Berkel

In Circulus Berkel vinden wij een deskundige partner en door de samenwerking tussen de acht gemeenten kunnen we efficiënter werken dan alleen. Als één van de deelnemende gemeenten kijken wij echter wel kritisch naar het evenwicht tussen de dienstverlening en de kosten van Circulus Berkel. In 2018 en 2019 is zijn hier zowel binnen het portefeuillehouderoverleg als in de aandeelhoudersvergadering vragen over gesteld. Wij verwachten vòòr 2020 een plan van Circulus Berkel om dit evenwicht te herstellen en kosten voor de overhead te beperken.

Ontwikkeling verwerkingskosten komende jaren

In 2020 lopen de verwerkings- contracten voor restafval, gft en papier af. De huidige marktprijzen voor verwerking liggen hoger dan die van de nu geldende contracten. Ook verwachten wij een verdere stijging van de verwerkingskosten van het PMD. In de begroting 2020 hebben wij hiermee al rekening gehouden. Daarnaast hebben wij in de grondslag voor de berekening van de afvalstoffenheffing een post onvoorzien opgenomen.

Bronckhorst Spreekt

De mening van inwoners, ondernemers, instellingen en verenigingen is belangrijk voor de gemeente Bronckhorst. Daarom hebben wij via het inwonerpanel ‘Bronckhorst Spreekt’ in twee verschillende enquêtes onze inwoners om hun mening over de afvalinzameling gevraagd. Ook hebben wij een “opinietafel” gehouden.

Het eerste onderzoek (maart 2019)

Het eerste onderzoek ging vooral in op de inzamelsystematiek van het restafval en het GFT. Ook zijn er vragen gesteld over de afvalstoffenheffing.

De respons is met 61% hoog en representatief. Het merendeel van de respondenten vindt dat de frequentie van de inzameling van restafval en GFT omlaag kan. Ongeveer een derde deel brengt restafval naar een ondergrondse container. Inwoners die dit niet doen geven aan het gebruik van een grijze container vooral makkelijk te vinden.

Hiervan geeft 40% aan geen probleem te hebben met het wegbrengen van het restafval naar een ondergrondse container. 39% heeft hier wel moeite mee.

Voor 69% van de respondenten vormt het tarief voor het aanbieden van een restafval container een belangrijke reden om afval te scheiden. Ongeveer een derde deel van de respondenten is bereid extra te betalen voor het behoud van de grijze container.

Opinietafel 19 maart 2019

Ongeveer 100 inwoners bezochten de opinietafel in het gemeentehuis. Tijdens deze avond heeft op basis van een aantal stellingen een verdieping op het eerste inwonerpanel plaatsgevonden.

Ruim de helft van de aanwezigen vond dat vermindering van het restafval goed is voor het milieu. Men wil daar wel moeite voor doen. Belangrijkste conclusie van deze avond is dat de frequentie van de inzameling van de GFT container in de wintermaanden wel omlaag kan. Het wegbrengen van het restafval naar een ondergrondse container vonden veel van de aanwezigen nog een stap te ver. Als dit een financieel voordeel oplevert vindt een deel van de aanwezigen dit wel bespreekbaar.

Het tweede onderzoek (juli 2019)

In het tweede onderzoek hebben wij de leden van het panel concrete keuzes voor inzamelmethodes en frequenties voorgelegd. Aan dit onderzoek konden ook niet leden van ‘Bronckhorst Spreekt’ meedoen.

Belangrijk onderdeel van deze enquête was een rekentool. Hiermee werden de gevolgen van de gemaakte keuzes voor de hoogte van afvalstoffenheffing zichtbaar.

Aan het tweede onderzoek hebben 1.142 inwoners meegedaan. Hiervan zijn 137 inwoners geen lid van het inwonerpanel.

Voorkeur inzamelen restafval

Van de deelnemers aan het onderzoek kiest 77% voor het aanpassen van het inzamelsysteem om de kosten te beperken. 14% van de deelnemers wil, ondanks hogere kosten, het huidige inzamelsysteem behouden.

Ongeveer de helft van de deelnemers heeft geen belangstelling voor de keuzecontainer en kiest dus voor het wegbrengen van het restafval. 8% van de deelnemers kiest, ongeacht de kosten, voor het behoud van de restafvalcontainer.

Inzamelfrequentie GFT container

Van de deelnemers aan het onderzoek geeft ruim 90% aan dat de inzamelfrequentie van de GFT container in de in de wintermaanden omlaag kan. Ongeveer de helft wil graag dat de GFT container in de zomermaanden wel één keer per twee weken wordt geleegd.

Diftar 2.0; het nieuwe inzamelen

Een goed, efficiënt en transparant inzamelsysteem blijft nodig om afval zo veel mogelijk gescheiden in te zamelen. We zoeken hierbij naar een evenwicht tussen het milieudoel dat we willen halen, de service die we kunnen bieden en de kosten die hiervoor gemaakt moeten worden.

Het keuzemenu

Om de stijging van de inzamelkosten te beperken willen we een keuzemenu gaan gebruiken. Met Diftar 2.0 stijgen de kosten voor de afvalinzameling nog steeds, maar minder dan zonder aanpassingen van het huidige systeem. Daarbij hebben inwoners zelf een keuze voor een goedkopere of duurdere optie.

Het Basispakket:

• -

  Restafval zelf wegbrengen naar een ondergrondse restafvalcontainer

• -

  GFT huis aan huis inzamelen met de groene container; in de zomermaanden 1 keer per 2 weken, in de wintermaanden 1 keer per 4 weken

• -

  Oud papier 1 keer per 4 weken huis aan huis inzamelen met de blauwe container

• -

  PMD 1 keer per 4 weken huis aan huis inzamelen met de oranje container

• -

  De Besttas 1 keer per 8 weken huis aan huis inzamelen

De keuzecontainer

Naast het basispakket kunnen inwoners die dat willen, tegen meerkosten, een grijze container blijven gebruiken. Deze container kan 1 keer per 4 weken, na aanmelding, voor lediging worden aangeboden (“inzamelen op maat”)

De zorgcontainer

Inwoners die slecht ter been zijn of de grijze container om medische redenen willen houden, kunnen de grijze container blijven gebruiken: de zorgcontainer. Ook deze container kan 1 keer per 4 weken, na aanmelding, voor lediging worden aangeboden. Om hiervoor in aanmerking te komen vindt een toets plaats. Hiervoor ontwikkelen wij beleidsregels.

De vervuiler betaalt!

De huidige afvalstoffenheffing dekt niet langer de kosten. Een verhoging van het tarief is helaas noodzakelijk.

Uitgangspunt van het nieuwe tariefsysteem blijft “de vervuiler betaalt”. Inwoners die weinig restafval aanbieden zijn veel voordeliger uit dan inwoners met veel restafval. Inwoners die om medische redenen geen keus hebben worden ontzien.

Diftar 2.0; het nieuwe inzamelen

Het nieuwe tariefsysteem kent meer tarieven dan het tot nu toe gebruikte:

• -

  Algemeen vastrecht

• -

  Vastrecht keuzecontainer

• -

  Variabel tarief storting ondergronds rest

• -

  Variabel tarief aanbieding grijze container 80, 140 en 240 ltr.

• -

  Variabel tarief storting GFT zuil

• -

  Variabel tarief aanbieding GFT container 80, 140 en 240 ltr.

• -

  Variabel tarief aanbieding 240 ltr. PMD container.

Wij kiezen ervoor de kostenstijging van de afvalinzameling voor het grootste deel te dekken uit het algemeen vastrecht. De huidige variabele tarieven worden geïndexeerd.

De keuzecontainer

Vanuit de gedachte ‘de vervuiler betaalt” dekken wij de kosten voor de inzameling van de keuzecontainer volledig uit het “vastrecht keuzecontainer” en het variabel tarief per aanbieding. Inwoners die hiervoor kiezen gaan fors meer afvalstoffenheffing betalen. Uit ‘Bronckhorst Spreekt’ blijkt dat een deel van onze inwoners ook bereid is voor deze extra service te betalen.

De zorgcontainer

De zorgcontainer wordt vrijgesteld van het vastrecht voor het gebruik van de grijze container. Gebruikers van een zorgcontainer betalen wel het variabele tarief per lediging van de container

Een tarief voor PMD

Wij kiezen ervoor om ook een tarief op te nemen voor het ledigen van de PMD container. Hiervoor zijn meerdere redenen:

• -

  De vergoeding die wij voor het PMD ontvangen dekt niet langer de kosten voor inzameling en verwerking

• -

  Een tarief levert een bijdrage aan de vermindering van de totale hoeveelheid verpakkingen

Het tarief voor het aanbieden van een PMD container is gelijk aan het tarief voor het aanbieden van de GFT container.

Kwijtschelding

Inwoners met een inkomen rond bijstandsniveau kunnen in aanmerking komen voor kwijtschelding van de afvalstoffenheffing. In 2018 kwamen 332 inwoners voor kwijtschelding in aanmerking. De huidige regeling voorziet in het kwijtschelden van het vastrecht en een maximum van € 93,39 variabel tarief. Het maximale bedrag aan kwijtschelding ( 178,00) is hiermee hoger dan het gemiddelde bedrag dat inwoners van Bronckhorst op dit moment aan afvalstoffenheffing kwijt zijn (€ 157,00). Er gaat van de huidige regeling geen prikkel om afval te scheiden uit. De nieuwe regeling voorziet in het kwijtschelden van het reguliere vastrecht, 30 stortingen in een ondergrondse restafvalcontainer, 8 aanbiedingen van de GFT container en 12 aanbiedingen van de PMD container. Zowel het vastrecht als het variabele tarief van de keuzecontainer komen niet voor vrijstelling in aanmerking.

De berekening afvalstoffenheffing 2020