Beleidsregels terugvordering Wet Werk en Bijstand

TERUGVORDERING

• 3.

  Terugvordering

Deze bepaling vormt de kernbepaling van het gemeentelijke terugvorderingsbeleid. Benadrukt wordt dat de bijstand uitsluitend wordt teruggevorderd in de gevallen waarin dit in de beleidsregels is vastgelegd.

• 4.

  Ten onrechte verleende bijstand

De hier omschreven situaties waarin bijstand wordt teruggevorderd zijn identiek aan de bepalingen van artikel 58 WWB. Om echter geen misverstand te laten bestaanover wanneer bijstand moet worden teruggevorderd zijn deze beleidsregels, in tegenstelling tot de formulering van artikel 58 WWB, dwingend geformuleerd.

• a.

  bijstand is ten onrechte of tot een te hoog bedrag verleend wanneer achteraf komt vast te staan dat over de betreffende periode geen, of tot een lager bedrag, recht op bijstand bestond. Voorafgaande aan deze terugvordering dient op grond van artikel 54 lid 3 WWB (of artikel 69 lid 3 Abw) enbeleidsregel nummer 2 van de Beleidsregels Terugvordering Wet werk en bijstand eerst een herzienings- of intrekkingsbesluit te worden genomen.

• b.

  aan de bijstand die in de vorm van een geldlening is verleend dient in alle gevallen een terugbetalingsverplichting te worden verbonden. Deze verplichting wordt in het toekenningsbesluit vastgelegd. Eerst wanneer deze verplichting niet wordt nagekomen wordt ten aanzien van het nog resterende bedrag van de lening een terugvorderingsbesluit genomen. Hiermee ontstaat er ten aanzien van het resterende deel van de lening een executoriale titel.

• c.

  Borgstelling is een vorm van bijstandsverlening. Dit betekent dat in het toekenningsbesluit vastgelegd moet zijn dat de gemeente bijstand heeft verleend in de vorm van een borgstelling. Deze bijstand komt echter pas tot uitbetaling (aan de geldverstrekker) indien de belanghebbende in gebreke lijft met het terugbetalen van de door de geldverstrekker verleende geldlening. Op het moment van uitbetaling van de bijstand ontstaat tevens een vordering die op grond van artikel 58 lid 1 sub c WWB en de gemeentelijke beleidsregels kan worden teruggevorderd. In dat geval is, evenals bij de terugvordering van een geldlening, een afzonderlijk terugvorderingsbesluit noodzakelijk.

• d.

  Een voorschot wordt op grond van artikel 52 WWB van rechtswege (automatisch opgrond van de wet) verstrekt als een renteloze geldlening. Dit impliceert dat belanghebbende deze lening moet terugbetalen. Artikel 52 lid 3 WWB regelt dat het verstrekte voorschot ineens wordt verrekend met de toegekende uitkering over de periode waarop het voorschot betrekking had. Soms behoort verrekening van dit voorschot niet of niet volledig tot de mogelijkheden. Dat kan zijn omdat er geen toekenning van een uitkering tot stand komt, of dat de toegekende uitkering niet toereikend is om het totale bedrag van het voorschot ineens te verrekenen. Het openstaande bedrag van het voorschot wordt dan van belanghebbende teruggevorderd op grond van artikel 58 lid 1 sub d WWB. Wanneer deze omstandigheid zich voordoet dan is een afzonderlijk terugvorderingsbesluit noodzakelijk ten aanzien van het bedrag dat niet (volledig) kan worden verrekend met de toegekende bijstand.

• e.

  er kunnen naast de hierboven genoemde omstandigheden andere redenen zijn waarin de bijstand bij nader inzien onverschuldigd is betaald. Het gaat hierbij met name om situaties waarin er geen reden is om te komen tot herziening of intrekking van het toekenningsbesluit, bijvoorbeeld wanneer bijstand is verleend in afwachting van het beschikbaar komen van middelen (inkomen of vermogen), of wanneer achteraf een vergoeding wordt ontvangen voor kosten waarvoor in een eerder stadium ook reeds (bijzondere) bijstand isontvangen. Ook de onverschuldigd betaalde bijstand als gevolg van een administratieve vergissing dient op grond deze beleidsregels te worden teruggevorderd. Als restrictie geldt dat alleen kan worden teruggevorderd indien de belanghebbende redelijkerwijs kon begrijpen dat hij ten onrechte bijstand ontving.

• 5.

  Terugvordering van gezinsleden

Op grond van artikel 59 lid 2 WWB kan bijstand die als gevolg van schending van de inlichtingenplicht niet als gezinsbijstand is verleend, maar wel als gezinsbijstand verleend had moeten worden, tevens worden teruggevorderd van degene met wiens middelen rekening had moeten worden gehouden. Eenvoudiger gesteld: bijstand die aan een alleenstaande is verleend, die achteraf een gezamenlijke huishouding blijkt te voeren, kan tevens van de

verzwegen partner worden teruggevorderd.

Duidelijk moet zijn dat:

• -

  De bijstandsontvanger het voeren van een gezamenlijke huishouding met deze partner heeft verzwegen.

• -

  De verzwegen partner van de bijstandsverlening op de hoogte was.

Alle personen waarvan in bovengenoemde situaties kan worden teruggevorderd zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de gehele vordering. Dit betekent in de praktijk dat het gehele bedrag van elk persoon kan worden teruggevorderd. In gevallen waarin één persoon niet in staat is om (het volledige) bedrag terug te betalen kan de andere persoon voor het gehele (restant)bedrag worden aangesproken. In principe dienen alle debiteuren die hoofdelijk aansprakelijk zijn hun aandeel in de aflossing onderling met elkaar te verrekenen. Dit is niet het probleem van de gemeente.

• 6.

  Afzien van het terugvorderingsbesluit

In het terugvorderingsproces kan op twee momenten worden afgezien van terugvordering. Ten eerste kan worden besloten om geen terugvorderingsbesluit te nemen. De vordering komt in dat geval niet tot stand.

Ten tweede kan worden afgezien van verdere terugvordering in een later stadium. Deze variant, ook wel kwijtschelding genoemd, wordt behandeld in beleidsregel 6 en verder.

In voorkomende gevallen kunnen er redenen zijn om in het geheel geen

terugvorderingsbesluit te nemen. Dit kan enerzijds worden ingegeven door

doelmatigheidsoverwegingen, in gevallen waarin de ten onrechte verleende bijstand dermate laag is dat de kosten die de terugvordering met zich meebrengen hoger zijn dan de vordering (kruimelbedragen). Hiertoe is artikel 78b Abw letterlijk overgenomen in deze beleidsregel. De WWB kent met ingang van 1 januari 2004 een dergelijke bepaling niet meer. Burgemeester en wethouders zijn vrij tot het bepalen van de hoogte van het grensbedrag.

Verder kunnen er in individuele situaties dringende redenen zijn op grond waarvan van een terugvorderingsbesluit kan worden afgezien. Hiervan kan sprake zij wanneer de vordering is ontstaan buiten toedoen van de belanghebbende, en hem hiervan geen enkel verwijt kan worden gemaakt.

Tevens zal in dat geval aannemelijk moeten zijn dat de belanghebbende niet kon weten dat hij ten onrechte bijstand ontving.

In gevallen waarin eerst een herzienings- of intrekkingsbesluit aan de orde is kan van een dergelijk besluit reeds worden afgezien wegens een dringende reden (zie beleidsregel 2). In dat geval is ook geen grond tot het nemen van een terugvorderingsbesluit.

KWIJTSCHELDING

• 7.

  tot en met 10. Kwijtschelding wegens schuldenproblematiek

Wanneer een bijstandsvordering door middel van een terugvorderingsbesluit is vastgelegd dan kan er in een later stadium reden zijn om de vordering (gedeeltelijk) kwijt te schelden.

In deze beleidsregel is artikel 78a Abw nagenoeg letterlijk overgenomen. Dit is noodzakelijk om het gemeentelijke kwijtscheldingsbeleid met ingang van 1 januari 2004 te continueren. Een dergelijke bepaling komt in de nieuwe WWB niet meer voor.

Het gestelde onder artikel 78a lid 2 sub a Abw is niet overgenomen. Hierdoor dient er ook akkoord te worden gedaan met een voorstel tot schuldsanering indien devordering het gevolg is van verwijtbaar gedrag van belanghebbende. Hier is voorgekozen om de volgende reden. Indien niet akkoord wordt gegaan met een voorsteltot schuldsanering van een verwijtbare vordering, zal de belanghebbende eenberoep moeten doen op de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP). Nadat de WSNP is afgerond wordt tot uitbetaling van de schuldenaren overgegaan.Dit is alleen mogelijk wanneer er iets uit te betalen valt. Ervaring heeft geleerd dat de kans hierop bijna nihil is. Het bedrag dat geïncasseerd kan worden bij de minnelijke schuldregeling is in de praktijk bijna altijd hoger dan het bedrag dat tot uitbetaling komt na beëindiging van de WSNP.

11. tot en met 13. Kwijtschelding na voldoen aan betalingsverplichting

Op grond van artikel 78c Abw kon een restant van de nog openstaande vordering worden kwijtgescholden indien de belanghebbende gedurende een periode van 5 jaar aan zijn betalingsverplichtingen had voldaan. De bepalingen van artikel 78c Abw zijn in deze beleidsregels ongewijzigd overgenomen en aangevuld aangezien in de WWB een dergelijke bepaling niet meer voorkomt.

Overigens wordt met de onder 10. sub f. genoemde mogelijkheid tot afkoop van 50% van de restsom tegen finale kwijting van het restant zeer terughoudend omgegaan. Van deze mogelijkheid wordt alleen gebruik gemaakt in situaties waarin tevoren vrijwel vast staat dat de reguliere wijze van invordering minder oplevert dan datgene dat met afkoop van 50% van het restant kan worden geïncasseerd.

14. Ambtshalve toepassing

De beleidsregels met betrekking tot kwijtschelding worden ambtshalve toegepast. Dit betekent dat debiteuren hiervoor geen verzoek hoeven in te dienen. Er is gekozen voor ambtshalve toepassing omdat niet alle debiteuren op de hoogte zijn van het kwijtscheldingsbeleid. Bij ambtshalve toepassing ontstaat er geen rechtsongelijkheid.

INVORDERING VAN TERUGGEVORDERDE BIJSTAND

• 15.

  Terugvorderingsbesluit

In deze regel is conform artikel 60 van de WWB geregeld welke aspecten in ieder geval onderdeel uitmaken van het terugvorderingsbesluit.

• 16.

  Verplichtingen met betrekking tot de invordering

• a.

  In de beleidsregels wordt meerdere malen gesproken over het aflossingsbedrag als betalingsverplichting. Om er geen misverstand over te laten bestaan dat in dit verband van een verplichting wordt gesproken wordt hier bepaald dat elk aflossingsbedrag, of dit nu is overeengekomen ingevolge een minnelijke betalingsregeling, of op basis van het terugvorderingsbesluit eenzijdig wordt medegedeeld, kan worden beschouwd als een betalingsverplichting. Hoe het aflossingsbedrag dient te worden berekend is te vinden in bijlage 1.

• b.

  Burgemeester en wethouders verrichten eenmaal per jaar een onderzoek.Tijdens dit onderzoek dient beoordeeld te worden of het aflossingsbedrag dient te worden gewijzigd of dat er gebruik dient te worden gemaakt van de mogelijkheid tot kwijtschelding. Tijdens het heronderzoek dient onderzocht te worden of het aflossingsbedrag nog in overeenstemming is met de rekenregels zoals gesteld in bijlage 1.

• 17.

  Dwanginvordering

De bepalingen omtrent verrekening en pseudo-verrekening komen in de WWB niet meer terug. Wel heeft het terugvorderingsbesluit op grond van artikel 60 lid 3 WWB direct een executoriale titel.

De gemeente kan overgaan tot dwanginvordering door middel van verrekening(wanneer aan de debiteur tevens bijstand wordt verleend), of door middel van het leggen van vereenvoudigd derdenbeslag.

Verrekening met de bijstand wordt gebaseerd op artikel 6:127 van het Burgerlijk Wetboek.

Voor deze vorm van verrekenen moet aan de navolgende vereisten worden voldaan:

• -

  Er moet een wederkerig schuldenaarschap bestaan. Het gaat hier om hetover en weer voldoen van een schuld. De door de belanghebbende teontvangen bijstand, en de ten onrechte verleende bijstand die moet wordenterugbetaald, worden beschouwd als de hier bedoelde wederkerige schuld;

• -

  Er moet gelijksoortigheid van schuld en prestatie zijn. Hieruit vloeit voort datbijstand alleen met bijstand kan worden verrekend. Dit betekent dat een tenonrechte verleende bijstand niet met bijvoorbeeld een Wvg-vergoeding kanworden verrekend;

• -

  Er moet een bevoegdheid zijn om betaling van de vordering af te dwingen.Verrekening is een vorm van tenuitvoerlegging. Dit kan niet zonderexecutoriale titel. Het tenuitvoerleggen van deze titel gebeurt pas als debiteurniet aan de (al dan niet minnelijk) vastgestelde betalingsverplichting voldoet;

• -

  Bij verrekening is de gemeente gehouden aan de beslagvrije voet

• -

  Verrekening kan alleen voor zover de uitkering voor beslag vatbaar is (dusbijvoorbeeld niet met bijzondere bijstand voor specifieke kosten)

Tenuitvoerlegging door middel van beslag kan geschieden conform de regels van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. De gemeente heeft, evenals onder de Abw, de mogelijkheid van vereenvoudigd derdenbeslag op loon of uitkering. De procedure is als volgt:

• -

  de gemeente stuurt met een kennisgeving een afschrift van het terugvorderingsbesluit naar degene van wie de debiteur een periodieke uitkering ontvangt

• -

  hierin wordt de beslagvrije voet aangegeven

• -

  de derde-beslagene moet de kennisgeving binnen 8 dagen voor gezien terugzenden aan de gemeente

• -

  door de terugzending is het beslag gelegd. De derde-beslagene wordt hiermee verplicht het voor beslag vatbare bedrag uit te betalen aan degemeente

• -

  de gemeente moet binnen 7 dagen na retourontvangst van de kennisgeving een afschrift van die kennisgeving aangetekend toezenden aan de debiteur. Als de gemeente dit nalaat kan de debiteur de President van de rechtbank vragen het beslag op te heffen.

Indien het niet mogelijk is om vereenvoudigd derdenbeslag te leggen, bijvoorbeeld wanneer de debiteur een zelfstandige is, wordt de vordering overgedragen aan een (gerechts)deurwaarder.

OVERIGE BEPALINGEN

• 18.

  Op de invordering betrekking hebbende kosten

Wanneer de belanghebbende de betalingsverplichting niet nakomt, dan dienen voor de onder 17 onder c genoemde vorm van dwanginvordering kosten te worden gemaakt. Deze kosten hebben betrekking op de kosten van betekening en dergelijke. Deze kosten worden vastgesteld door de deurwaarder.

• 19.

  Nadere invulling van beleid

In principe zijn de beleidsregels dwingendrechtelijk geformuleerd. Zij dienen immers ter invulling van wettelijk gecreëerde beleidsruimte. In dit artikel is de mogelijkheid opengelaten om de beleidsregels op een later tijdstip, indien nodig nader uit te werken in het Richtlijnenboek.