''Klimaatvisie Drechterland''

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1 Inleiding

Hoofdstuk 2 Millenniumnotitie

Hoofdstuk 3 Klimaatbeleid

Hoofdstuk 4 Visie over een duurzaam klimaatbeleid

Hoofdstuk 5 Ambities

Hoofdstuk 6 Thema’s en taakstellingen

Hoofdstuk 7 Financiering van de ambities, ofwel wat gaat het kosten

Hoofdstuk 1 Inleiding

Het besef neemt toe dat de klimaatverandering grote gevolgen kan hebben voor de mensen. Hieraan is een extra impuls gegeven door de wereldtoer van Al Gore met zijn film "An inconvenient truth". Klimaatverandering heeft verschillende gevolgen zoals de opwarming van de aarde, smeltende ijskappen en toenemende en intensievere neerslag, maar ook meer hitte en droogte. Klimaatverandering dwingt tot handelen, want het is bedreigend voor onze veiligheid, de voedselvoorziening, de waterhuishouding en voor onze biodiversiteit. Overheden moeten in hun beleidsontwikkelingen rekening houden met deze veranderingen. Ze doen dat ook in toenemende mate en op alle verschillende niveaus.

In beleidsvoorstellen, nota’s en publicaties van overheden en andere organisaties over klimaatbeleid zijn er twee termen die vaak gebruikt worden.

Bij mitigatie (ofwel matiging) gaat het om maatregelen die gericht zijn op het voorkomen van de uitstoot van broeikasgassen door energiebesparing en de overgang naar meer duurzame vormen van energie. Bij adaptatie (letterlijk: aanpassing) gaat het om maatregelen om met de gevolgen van klimaatveranderingen om te gaan. Overigens zijn er meer redenen voor een krachtig energiebeleid dan alleen de klimaatproblematiek. De voorzieningszekerheid moet worden veiliggesteld, zodat ook op de lange termijn onze economie over voldoende energie kan blijven beschikken. Daarnaast moet energie natuurlijk ook betaalbaar blijven.

Het kabinet zet in op ambitieuze klimaatdoelstellingen:

• -

  2% energiebesparing per jaar

• -

  20% duurzame energie in 2020

• -

  30% reductie van de uitstoot van broeikasgassen in 2020 (t.o.v. 1990).

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Rijk hebben een akkoord gesloten over het klimaatbeleid voor de komende periode. Centraal in het "Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk 2007-2011" staat de ambitieuze, gezamenlijke aanpak van gemeenten en Rijk voor een schoner en duurzaam Nederland. Onze gemeente heeft ingestemd met dit akkoord.

In hoofdstuk 2 wordt de relatie gelegd tussen de door de gemeenteraad vastgestelde Millenniumnotitie en deze beleidsnotitie over klimaatvisie.

Informatie over het tot nu toe gevoerde klimaatbeleid is opgenomen in hoofdstuk 3.

In hoofdstuk 4 is de visie over een duurzaam klimaatbeleid geformuleerd en in hoofdstuk 5 zijn de ambities vermeld.

Hoofdstuk 6 bevat de thema’s en taakstellingen van het nieuwe klimaatbeleid.

De beleidsnotitie wordt in hoofdstuk 7 afgesloten met de financiering van de ambities, ofwel wat gaat het kosten.

Hoofdstuk 2 Millenniumnotitie

In de raadsvergadering van 22 september 2008 is de Millenniumnotitie vastgesteld. Uw raad heeft Drechterland uitgeroepen tot Millenniumgemeente, hetgeen betekent dat de gemeente zich conformeert aan de acht Millenniumdoelstellingen van de Verenigde Naties.

De gemeente wil graag haar steentje bijdragen aan een wereldwijde duurzame en rechtvaardige economische en sociale ontwikkeling. Kernbegrippen in de Millenniumnotitie zijn dan ook ontwikkelingssamenwerking en duurzaamheid.

Door het ondersteunen van voorlichtings- en bewustwordingsactiviteiten willen wij dit onder de aandacht brengen van de lokale bevolking en ook verder uitdragen. Daarnaast toetsen wij het eigen handelen en het beleid aan de criteria van duurzaamheid en rechtvaardige ontwikkeling.

Zo worden in de Millenniumnotitie aanbevelingen gedaan m.b.t. een duurzaam inkoop- en aanbestedingsbeleid, dat zo mogelijk tevens voldoet aan de criteria van Fair Trade. Maar ook thema’s als klimaatneutraal bouwen, het bevorderen van het gebruik van duurzame energie, het sociaal-ethisch beleggen, het betrekken van de inwoners bij de problematiek in ontwikkelingslanden, het stimuleren van educatieve programma’s op de basisscholen over duurzame ontwikkeling en het in algemene zin uitdragen van het thema duurzaamheid zijn aangelegenheden waarop wordt ingezet.

De uitwerking van de Millenniumnotitie is ter hand genomen. Zo is eind juni jl. het Millenniumplatform opgericht, een orgaan dat fungeert als gespreksplatform, bijdraagt aan bewustwording en een samenhangende aanpak bevordert en stimuleert van nieuwe ideeën en activiteiten. In het orgaan zijn de verschillende organisaties vertegenwoordigd op het terrein van natuur en milieu, ontwikkelingssamenwerking, onderwijs, kerken, gemeente en ondernemers.

Het platform is druk doende met het inventariseren en in kaart brengen van het bestaande beleid en initiatieven, waarna het in de bedoeling ligt speerpunten te benoemen.

In de Millenniumnotitie is ook een aantal aanbevelingen geformuleerd dat betrekking heeft op de ambities en thema’s met betrekking tot het klimaatbeleid. Dit ligt dan ook aan de basis van deze klimaatvisie. In het daarbij behorende uitvoeringsprogramma zal een relatie worden gelegd met deze aanbevelingen.

Hoofdstuk 3 Klimaatbeleid

In de afgelopen jaren is in deze gemeente met inzet van BANS-subsidie klimaatbeleid gevoerd (BANS staat voor Bestuursakkoord Nieuwe Stijl waarin tussen rijk, provincies en gemeenten onder andere afspraken zijn gemaakt over klimaatprestaties). Deze BANS-periode is inmiddels afgerond. Om tot een klimaatvisie te komen met ambities voor de lange(re) termijn en concrete voorstellen voor de korte(re) termijn hebben wij op 29 september 2008 een themabijeenkomst voor uw raad gehouden, waarin informatie is verstrekt en waarin uitspraken over verschillende stellingen zijn gevraagd. Daarna heeft er op 18 november 2008 een bijeenkomst voor ambtenaren plaatsgevonden waarbij via een brede vertegenwoordiging vanuit de organisatie kansen voor klimaatbeleid zijn geïnventariseerd. (inventarisatie heeft plaatsgevonden op de thema’s van de nieuwe subsidieregeling klimaatbeleid).

Uw gemeenteraad en ons college hadden zich ook daarvoor al gebogen over Duurzame Doelen Drechterland via twee workshops op 17 en 26 oktober 2007.

Vanuit de hierboven genoemde bijeenkomsten is duidelijk geworden dat er behoorlijke ambities zijn om een bijdrage te leveren aan de landelijke doelstellingen van klimaatbeleid en het streven om een duurzame gemeente te worden. In de discussies zijn overigens wel kanttekeningen geplaatst over de effecten van lokaal klimaatbeleid. De gemeente is immers bij sommige onderdelen maar een schakel in een hele keten van partijen die inspanningen kunnen leveren. Op de schaal van Nederland (of Europa of mondiaal) worden er misschien maar kleine stappen gezet, maar door lokale klimaatmaatregelen wordt wel degelijk een bijdrage geleverd aan de klimaatproblematiek.

Om gemeenten net als met de BANS-gelden te blijven stimuleren om lokaal klimaatbeleid te voeren, is er een Subsidieregeling Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven (de zgn. SLOK-regeling) opengesteld waarvan gemeenten gebruik kunnen maken om extra werkzaamheden te verrichten in het kader van klimaatbeleid. De gemeente heeft in december 2008 een aanvraag ingediend voor deze SLOK-regeling voor een zgn. pluspakket. Wij hebben deze aanvraag in korte tijd opgesteld en ingediend vanwege de beperkte omvang van het budgeen het principe van "wie het eerst komt, wie het eerst maalt". In augustus 2009 heeft Senter Novem, de organisatie die namens het ministerie van VROM de subsidie-aanvragen beoordeelt, medegedeeld dat de aanvraag is gehonoreerd. Wij hebben het resultaat van deze subsidie-aanvraag willen betrekken in de financiële paragraaf van dit raadsvoorstel; dit verklaart ook mede waarom wij het voorstel nu aan u aanbieden en dit niet op een eerder moment hebben gedaan.

Hoofdstuk 4 Visie over een duurzaam klimaatbeleid

Wat willen we bereiken ?

In dit voorstel wordt een visie geformuleerd en worden ambities aangegeven. Vervolgens wordt aangegeven hoe we deze visie en ambities gestalte kunnen geven. Wij stellen als visie voor:

'' Drechterland is een gemeente die duurzaam denkt en doet en die streeft naar energieneutraliteit''.

Deze visie beschouwen we als rode draad voor ons klimaatbeleid.

Bij een duurzame ontwikkeling gaat het om een evenwichtige ontwikkeling waarbij rekening gehouden wordt met de mens (People), met het milieu (Planet, ecologie en natuurlijke hulpbronnen) , de economie (Profit) en de ruimtelijke kwaliteit (Project).

Duurzaamheid betekent aandacht voor de eindigheid van grondstoffen, zorgvuldig omgaan met ruimte en groen, een zo breed mogelijk scala aan planten en diersoorten behouden en voorkomen dat milieuproblemen afgewenteld worden naar andere gebieden en volgende generaties. Dus niet alleen aandacht voor de behoeften van nu, maar ook voor de leefbaarheid in de toekomst. Een thema dat ook in het traject van de toekomstvisie is benoemd. (zie www.duurzaamheidsmeter.nl voor de huidige positie van Drechterland op de duurzaamheidsladder)

Bij het streven naar energieneutraliteit wil de gemeente enerzijds de energievraag verminderen / energie besparen en anderzijds zoveel mogelijk gebruik maken van duurzame energie. Duurzame energie betekent het gebruik van energiebronnen die ons onuitputtelijk ter beschikking staan zoals zonne-energie, windenergie, bodemenergie, waterkracht en biomassa. Een energieneutraal Drechterland is een gemeente waarin alle energie die wordt gebruikt op een schone en duurzame wijze wordt opgewekt.

Waar het gaat om het ''streven naar energieneutraliteit'' zoals omschreven in de visie realiseren wij ons dat dit enerzijds heel ambitieus is en anderzijds ook wat vaag omdat niet aangegeven is wanneer wij dat punt willen bereiken.

In den lande heeft een aantal gemeenten inmiddels ambities geformuleerd in termen van "energieneutraal in 2030" (v.b. Haarlem, Tilburg, Apeldoorn). Voor ons zijn op dit moment te weinig gegevens voorhanden om een dergelijke kwantiteit te formuleren in onze ambities.

Met het streven naar energieneutraliteit geven we echter wel aan dat dit onze stip op de horizon is. Dat betekent dat we binnen de mogelijkheden die er zijn en die zich ook door de technologische ontwikkelingen in de komende jaren gaan voordoen, zo ambitieus mogelijk willen zijn.

Hoofdstuk 5 Ambities

Welke ambities heeft de gemeente Drechterland ?

Onze ambitie is dat:

We goed en deugdelijk bouwen

Daarmee bedoelen we dat we op een goede manier bouwen; we hechten veel waarde aan energiezuinig bouwen, duurzaam energiegebruik, maar ook aan bewust materiaalgebruik. Daarin willen we als gemeente een voorbeeld zijn en daarvoor willen we ook de juiste instrumenten inzetten. Verder hebben we aandacht voor flexibiliteit en kwaliteit van gebouwen.

We burgers, instellingen en bedrijven bewust maken, stimuleren en faciliteren om energiebesparende maatregelen te treffen, over te gaan naar duurzame energie en duurzaam te handelen

Burgers, instellingen en bedrijven moeten zich bewust zijn van gedrag en keuzes. Waar mogelijk proberen we via een win-win situatie te verleiden, te stimuleren en te faciliteren. Denkbaar is ook dat er criteria worden gesteld aan bedrijven bij gronduitgifte.

Bij de inzet van maatregelen en instrumenten hechten we eraan dat er goed gekeken wordt naar de effectiviteit van maatregelen .Maatregelen die op korte termijn veel rendement geven hebben daarbij prioriteit. We zullen oog en oor moeten hebben voor ontwikkelingen om zoveel mogelijk daarop aan te sluiten.

We duurzaamheid inbrengen in gemeentelijk beleid en handelen

Duurzaamheid wordt integraal en structureel onderdeel van het gemeentelijk beleid en handelen; duurzaamheid speelt in een vroegtijdig stadium een belangrijke rol bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen of herontwikkeling van gebieden. Ook mobiliteit speelt hierbij een rol. Duurzaamheid is niet een éénmalige afweging in een proces, maar vraagt continu aandacht op verschillende momenten en op verschillende niveaus.

We energieneutraal gaan bouwen

Uitgangspunt is dat alle nieuwbouw, voor zover de gemeente daar invloed op heeft, energieneutraal wordt. Een energieneutraal gebouw is een gebouw waarvoor door ontwerp en bouwwijze de energievraag tot het minimum is teruggebracht. In de resterende energievraag wordt voorzien door in, op of rond het gebouw zelf duurzame energie op te wekken of door inkoop van elders duurzaam opgewekte energie.

We rekening houden met (gevolgen) van klimaatverandering

Het klimaatbeleid moet ook over adaptatie gaan; dus rekening houden met de kimaatverandering en de bescherming van de leefomgeving tegen klimaatverandering. Dit vraagt nadrukkelijk aandacht voor de watertoets (verplicht in het kader van de Ruimtelijke ordening) en betreft de vraag waar gebouwd kan worden in deze omgeving.

Het klimaatbestendig maken van Nederland is nog een relatief jong beleidsissue; landelijk wordt nog gewerkt aan de zogeheten adaptatie-agenda.

We duurzame energieopties in onze omgeving willen stimuleren

We willen een actieve rol spelen als partner en medeverantwoordelijke overheid bij het realiseren van duurzame energieopties bij voorkeur in de eigen omgeving.

Hoofdstuk 6 Thema's en taakstellingen

Hoe willen we deze ambities realiseren ?

Om daadwerkelijk resultaten te bereiken is het van belang om deze ambities verder in te vullen met thema’s en taakstellingen. Een voorstel hiervoor treft u hieronder aan. Het college zal vervolgens op basis van deze thema’s en taakstellingen een klimaatuitvoeringsprogramma voor de periode 2009-2012 maken. In dit uitvoeringsprogramma zal een aantal projecten opgenomen worden; een deel van deze projecten zal naar verwachting in regionaal verband uitgevoerd kunnen worden. Daarnaast zal gebruik gemaakt worden van de door het CO2 servicepunt ("agentschap" klimaatbeleid van de provincie) ontwikkelde instrumenten. 2 servicepunt ("agentschap" klimaatbeleid van de provincie) ontwikkelde instrumenten.

Voor de opzet van het thema’s is aangesloten op de prestatiekaart van de Subsidieregeling Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven (SLOK-regeling). Daarbij is vanuit de themabijeenkomst aangegeven dat er in ieder geval ingezet moet worden op die thema’s waar het "snelst verdiend kan worden" . Verder kan het programma tussentijds aangepast worden; er kunnen zich ontwikkelingen in de gemeente voordien waarop aangesloten moet worden. Dit kan leiden tot andere prioriteiten.

De taakstellingen die benoemd worden zijn de taakstellingen zoals ze geformuleerd zijn in de subsidieregeling waarbij gekozen kan worden uit drie verschillende niveaus nl. het actieve niveau, het voorlopende niveau en het innovatieve niveau. Als voorbeeld: de gekozen taakstelling voor de bestaande gebouwen (onder A) komt overeen met het actieve niveau; we menen dat dit haalbaar moet zijn voor onze gemeente. In het uitvoeringsprogramma zullen we aangeven hoe we deze taakstellingen denken te bereiken.

Aanvullend op de thema’s

Onderzocht wordt wat een goed instrument is om de resultaten van het klimaatbeleid te monitoren. Denkbaar is om gebruik te maken van het via het CO2 servicepunt (klimaatsteunpunt van de provincie) ontwikkelde instrument "CO2 monitor".

Binnen de thema’s en taakstellingen is het aspect Water niet specifiek benoemd. Bij water gaat het om de waterkwaliteit en de waterkwantiteit. Daarbij moet b.v. gedacht worden aan de onderzoeken en inspanningen op grond van de Kaderrichtlijn Water, om de gevolgen peilstijging IJsselmeer/ Markermeer en om het Gemeentelijk Rioleringsplan. In de concept structuurvisie van de Provincie Noord-Holland 2040 is het "droog houden van de voeten" als belangrijk onderwerp benoemd en uitgewerkt in versterking van de waterkeringen en aanleggen van calamiteitenbergingen.

Waar het gaat om de opties voor duurzame energie (DE) en de inspanningen die wij moeten leveren om de landelijke doelstellingen van 20% duurzame energie in 2020 te behalen, heeft HVC (de HuisvuilCentrale waarvan de gemeente Drechterland één van de 55 aandeelhoudende gemeenten is) een quick scan DE-masterplan.uitgevoerd.

De quickscan geeft inzicht in het energiegebruik en de potentiële duurzame energiebronnen en de ter verwachten ontwikkelingen hiervan. Verder zijn twee scenario’s opgesteld, die afhankelijk van de inspanningen van de gemeente het effect op het energiegebruik en de toepassing van duurzame energiebronnen weergeven.

De uitkomsten van deze scan zullen worden betrokken bij de verdere uitwerking van de taakstellingen. Voor de toepassing van sommige energiebronnen zullen wij, indien nodig, nog nader overleg met uw raad voeren.

Het is van belang om de visie, ambities en het uitvoeringsprogramma goed te borgen in de organisatie; er is een brede betrokkenheid van de organisatie vereist om doelstellingen te kunnen waarmaken en om zicht te hebben op duurzaamheidskansen op allerlei terreinen. Dit vraagt om coördinatie. Deze coördinatie moet waarborgen dat gemeentebreed zicht bestaat op ontwikkelingen en in een vroegtijdig stadium duurzaamheidsaspecten worden ingebracht.

Zoals eerder aangegeven zullen wij aan de slag gaan om een uitvoeringsprogramma op te stellen waarin activiteiten en projecten opgenomen worden om de taakstellingen te behalen. Natuurlijk beginnen we niet vanaf 0. Voor verschillende thema’s hebben we al meer bereikt dan nu in de taakstelling staat omschreven. Als voorbeeld; samen met de andere Westfriese gemeenten kopen we nu groene stroom van de HVC in. Voor de gemeentelijke gebouwen en infrastructurele voorzieningen halen we daarmee al 100% inkoop duurzame energie. Dit resultaat kunnen we direct opnemen in ons uitvoeringsprogramma. Ook bij andere onderdelen zullen we op hoofdlijnen de inmiddels bereikte resultaten vermelden.

Hoofdstuk 7 Financiering van de ambities, ofwel wat het gaat kosten

Eerder in dit voorstel is aangegeven dat er een Subsidieregeling Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven (de zgn. SLOK-regeling) is opgesteld waarvan gemeenten gebruik kunnen maken om extra werkzaamheden te verrichten in het kader van klimaatbeleid.

Wij hebben een SLOK-aanvraag ingediend voor een zgn. pluspakket. Door de goedkeuring van de aanvraag is voor de totale subsidieperiode een bedrag beschikbaar van € 82.492,--. Dit bedrag wordt via een decentrale uitkering van het Gemeentefonds aan de gemeente uitgekeerd verdeeld over de jaren 2009, 2010 en 2011.

De SLOK-uitkering is een keerzijde financiering. De gemeente moet zelf minimaal een gelijk bedrag bijdragen (dus minimaal € 82.492--). De SLOK-uitkering mag worden besteed aan de kosten voor de inzet van menskracht, onderzoek, communicatie en educatie, die worden gemaakt t.b.v. de uitvoering van gemeentelijk klimaatbeleid. De SLOK-uitkering mag niet worden besteed aan investeringen in "hardware" en subsidiëring van investeringen door de gemeente of de doelgroepen van het gemeentelijk klimaatbeleid.

De benodigde eigen inbreng van de gemeente mag ook via de inzet van formatie (van de gemeente en/of van de Milieudienst).

Wij streven ernaar om de benodigde keerzijde financiering te realiseren via de bestaande inzet van formatie en budgetten. Inzet van de SLOK-subsidie vindt plaats via het uitvoeringsprogramma.

Daar waar er voor bepaalde projecten extra middelen nodig zijn om de doelstellingen te behalen zullen wij hiervoor aparte voorstellen aan de gemeenteraad voorleggen. Denkbaar is een voorstel voor het deelnemen aan de Duurzaamheidsleningen van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten (SVn).