Verzamelverordening WWB, IOAW, IOAZ en Bbz 2013-II

Toelichting Verzamelverordening WWB, IOAW, IOAZ en Bbz 2013-II

Inleiding

De verordeningen op re-integratie, afstemming, handhaving en toeslagen (alleen voor de WWB) zijn in Goirle samengevoegd tot één verzamelverordening. Hiervoor is gekozen omdat de onderwerpen zeer nauw samenhangen om de regelgeving te vereenvoudigen en het aantal regels terug te dringen. De verzamelverordening is in regionaal verband opgesteld.

De WWB is met ingang van 2013 ingrijpend gewijzigd vanwege de invoering van de Wet aanscherping handhaving SZW-wetgeving (hierna: fraudewet). Op basis hiervan is de afstemmingsbepaling over de schending van de inlichtingenplicht vervangen door een bestuurlijke boete. Daarnaast moest de gemeente een verordening vaststellen rondom de verrekening van de recidiveboete. Deze nieuwe verordening is – om te komen tot vermindering van het aantal regels - ook op in de verzamelverordening. Dit is gebeurd in paragraaf 4.2. Deze paragraaf geldt alleen voor de WWB. De bestuurlijke boete geldt ook voor de andere regelingen (IOAW en IOAZ) maar de bepalingen rondom de recidive zijn in deze regelingen wettelijk bepaald.

De rijksoverheid heeft de fraudewet vastgesteld omdat uitkeringsfraude streng bestraft moet worden. Dit vanwege de financiële houdbaarheid, maar vooral vanwege het maatschappelijk draagvlak. De overige sociale zekerheidsregelingen kennen een strenger regime dan de WWB omdat voor de WWB nog steeds de vangnetfunctie voor geldt. Bij recidive fraude bij de andere regelingen wordt maximaal vijf jaar de beslagvrije voet losgelaten, wat betekent dat mensen ook vijf jaar geen uitkering ontvangen. Als er dan geen inkomen is, kunnen zij een beroep doen op bijstand. Feitelijk ontvangen de mensen dan twee inkomens, waarvan er één geen daadwerkelijke uitbetaling kent. Om grotere problemen te voorkomen kent de fraudewet een vrijlating van een deel van de uitkering ter compensatie van de huur- en zorgtoeslag.

Het kabinet beschrijft deze ontwikkelingen als volgt:

Individueel, maatschappelijk en financieel belang nieuwe aanpak

“Ieder mens heeft recht op zelfbeschikking, verdient de kans het beste uit zichzelf te halen en zich te ontplooien. We schrijven niemand af, maar spreken iedereen aan. Een baan is immers de beste sociale zekerheid. Natuurlijk zorgen we samen voor wie echt niet kan meedoen.” Zo beschrijft het regeerakkoord van dit kabinet het individuele belang dat iedereen die dat kan, ook naar vermogen meedoet. Meedoen naar vermogen dient daarnaast ook een maatschappelijk en economisch belang. De arbeidsmarkt staat voor grote veranderingen. Voor het eerst sinds decennia neemt het aantal werkenden af. Als er niets gebeurt, komt de samenleving straks mensen tekort om het werk te doen. Terwijl er intussen om uiteenlopende redenen nog veel mensen langs de kant staan die (gedeeltelijk) wel kunnen werken. Dat is sociaal en economisch ongewenst. (citaat uit de Hoofdlijnen notitie Werken naar vermogen)

Aanpassing verordening 2013-II

De Wet inburgering is per 1 januari 2013 gewijzigd. De rol van de gemeente verandert hierbij. Als gevolg hiervan is de verordening op het gebied van inburgering gewijzigd. De raad heeft de Verordening Wet inburgering gemeente Goirle 2013 vastgesteld. Daarnaast werken de wijzigingen op het gebied van inburgering door in het beleid op het gebied van handhaving Wet werk en bijstand (WWB) c.a. zoals opgenomen in de Verzamelverordening WWB, IOAW, IOAZ en Bbz 2013. Concreet betekent dit dat artikel 16 van de verzamelverordening komt te vervallen.

In de verzamelverordening voeren we daarnaast een aantal kleine wijzigingen door. Het betreft de correctie van een aantal 'weeffouten' en een andere redactie van moeilijk geformuleerde bepalingen.

De Verzamelverordening 2013 is als volgt opgebouwd:

• 1.

  Algemene bepalingen

• 2.

  Re-integratie

• 3.

  Maatregelen en afstemming

• 4.

  Bestuurlijke boete

• 5.

  Bestrijden misbruik en oneigenlijk gebruik

• 6.

  Toeslagen WWB

• 7.

  Cliëntenparticipatie

• 8.

  Slotbepalingen

Hoofdstuk 1: Algemene bepalingen

Artikel 1: Definities

De centrale rol van participatie in de WWB (werk boven inkomen en iedereen doet mee) raakt in het bijzonder de doelgroep, het karakter en de reikwijdte van begrippen als arbeidsinschakeling, ondersteuning en voorzieningen. De in de verzamelverordening gebruikte begrippen sluiten zoveel mogelijk aan bij die van de WWB en de andere wetten. Dit uit het oogpunt van helderheid en structuur. Hiermee maken we het voor de burger gemakkelijker om de samenhang te zien tussen het doel van de wetgeving en de in de verordening uitgewerkte beleidskaders. Voor zover er definities niet in de Verordening zijn opgenomen, gelden deze zoals in de verschillende wetten bedoeld.

De definities in deze paragraaf gelden voor de gehele Verzamelverordening, met uitzondering van de paragraaf 4.1 en hoofdstuk 6, omdat deze alleen gelden voor de WWB.

Hoofdstuk 2: Re-integratie

Dit hoofdstuk regelt het ondersteunen en het aanbieden van voorzieningen aan werkzoekenden die behoren tot de doelgroep. De opdracht hiertoe is geregeld in artikel 7 van de WWB en 34 IOAW. Voor de IOAZ en Bbz gelden deze regels niet.

Artikel 2: Opdracht en taak van het college

Het is aan het college om te zorgen voor een voldoende aanbod van voorzieningen gericht op arbeidsinschakeling. De wet en de verordening gaan uit van door het college noodzakelijk geachte voorzieningen. Door deze omschrijving is het aanbieden van een voorziening afhankelijk te stellen van sociaaleconomische factoren en de middelen uit het participatiebudget. De ondersteuning is dan ook geen afdwingbaar recht zoals een belanghebbende dat het liefst zou zien. Het college moet zorgen voor een gevarieerd aanbod aan voorzieningen en legt deze vast in de beleidsregels.

Met teruglopende middelen vanuit het participatiebudget en oplopende bestanden uitkeringsgerechtigden moeten we met minder middelen meer mensen begeleiden naar regulier werk.. Uitgangspunt is om te kiezen voor het ondersteunen naar werk van zoveel mogelijk mensen, waarbij we niet langer investeren in activiteiten die niet direct te koppelen zijn aan een plek op de arbeidsmarkt op termijn. De verordening is een vertaling van dit beleidskader naar de uitvoering. Er is voor gekozen geen uitgebreide invulling te geven aan alle in te zetten instrumenten, omdat dit tot de taak en bevoegdheid van het college behoort. Het college zal dan ook de beleidskader in concrete instrumenten omzetten.

Lid 3:Het college betrekt bij het afwegen van de belangen bij het aanbieden van voorzieningen onder meer de situatie op de arbeidsmarkt, de mate van investering in een belanghebbende (eerder aangeboden voorzieningen), het vooruitzicht op inkomen uit betaalde arbeid als ook de mogelijkheid van een voorliggende voorziening waaronder voor jongeren de terugkeer naar het reguliere onderwijs.

Lid 6:Wanneer het college derden inschakelt voor het uitvoeren van re-integratievoorzieningen zal het hierbij de gemeentelijke richtlijnen voor in-, aan- en uitbesteden in acht nemen.

Lid 7:Als we een voorziening aanbieden leggen we dit schriftelijk vast. Voor jongeren tot 27 jaar doen we dat in een plan van aanpak. Het plan van aanpak bevat in ieder geval een omschrijving van de te verrichten activiteiten naar aard, doel en omvang en de duur hiervan. Dit plan van aanpak sturen we mee als bijlage bij de beschikking. Voor personen ouder dan 27 jaar leggen we de aanbieding van de voorziening vast in de beschikking.

Lid 8:Bij flankerend beleid voor het wegnemen van belemmeringen voor arbeidsinschakeling valt te denken aan voorzieningen als indicatiestelling, nazorg, schuldhulpverlening, en dergelijke.

Artikel 3: Aanspraak

In deze verordening is geregeld dat jongeren tot 27 jaar pas aanspraak kan maken op ondersteuning vier weken nadat zij zich gemeld hebben bij het UWV WERKbedrijf. In deze periode heeft de jongere een inspanningsverplichting om alles op alles te zetten om zelf werk te vinden. De gemeente biedt in deze periode geen actieve ondersteuning gericht op arbeidsinschakeling of inkomen. Indien de jongere zich echter onvoldoende heeft ingezet om aan het werk te komen leggen we bij de toekenning van de uitkering direct een sanctie op. Wanneer jongeren totaal niet meewerken tijdens de zoektermijn, ontstaat er van rechtswege geen recht op uitkering. Daarnaast kunnen we de jongere een maatregel opleggen vanwege een onvoldoende actieve houding.

Van het opleggen van een zoektermijn kunnen we afzien als er sprake is van zodanig bijzondere omstandigheden waardoor een wachttijd niet verantwoord is. Bijvoorbeeld omdat er acute problematiek speelt op het terrein van armoede (aansluiten bij betalingscyclus), crisissituaties (broodnood, dreigende uithuis zetting) of omdat relatief eenvoudig objectief kan worden vastgesteld dat de belanghebbende niet beschikt over voldoende zelfredzaamheid (bijv. beperkte verstandelijke vermogens). Hiervan zal slechts in zeer uitzonderlijke situaties sprake zijn.

In dit artikel gaat het om de aanspraak die iemand vanuit de doelgroep heeft of kan hebben richting college voor ondersteuning bij re-integratie. Uiteindelijk beslist het college aan de hand van de criteria zoals deze vastgelegd zijn in de beleidsregels. Uitgangspunt van de inzet is gericht op de kortste weg naar duurzaam en regulier werk voor belanghebbenden met arbeidsperspectief, maar die niet in staat zijn om zonder ondersteuning aan het werk te komen. De problematiek die maakt dat de belanghebbende nog niet direct bemiddelbaar is, is in beginsel op te lossen casu quo beheersbaar te maken in een periode van maximaal twaalf maanden.

De aanspraak voor mensen zonder uitkering, die wel tot de doelgroep behoren is beperkt. Dit past in de visie op re-integratie waarbij we de steeds schaarsere middelen inzetten voor de doelgroepen die dit het hardst nodig hebben. Het college kan besluiten om toch voorzieningen in te zetten op NUG-gers, maar gezien de primaire doelstelling WWB-ers is dit beperkt.

Artikel 4: Voorzieningen aan de belanghebbende

Dit artikel geeft het college de mogelijkheid om de aard van de voorzieningen in beleidsregels vast te leggen.

Lid 2 geeft het college de mogelijkheid om in beleidsregels de tegenprestatie nader uit te werken. De tegenprestatie moet bestaan uit tijdelijke maatschappelijk nuttige activiteiten, zonder dat deze er toe bijdragen dat het arbeidsmarktperspectief perse verbetert. Het moet hierbij altijd gaan om kortdurende, tijdelijke activiteiten die geen verdringing op de arbeidsmarkt met zich meebrengen. Het moet ook proportioneel zijn: wat kun je in redelijkheid van iemand verwachten. De gedachte achter de tegenprestatie is dat iemand iets terug doet voor de uitkering.

Lid 3 geeft het college de mogelijkheid om ook te verwijzen naar maatschappelijke participatie. Dit bestond tot op heden uit klassieke sociale activering. In verband met de overgang van de dagbesteding AWBZ naar gemeenten zal de invulling hiervan gaan wijzigen. We zullen nog steeds onze verantwoordelijkheid nemen voor ondersteuning naar maatschappelijke participatie van mensen die een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Maar we zullen dit op andere manieren invullen.

Artikel 5: Voorzieningen aan de werkgevers

Het college kan ook voorzieningen toekennen ten behoeve van werkgevers. Dit is dan altijd gekoppeld aan een individuele rechthebbende, nooit in het algemeen. Voorzieningen die ten behoeve van de werkgever kunnen worden verstrekt zijn o.a. de uitstroompremie, loonkostensubsidie en loondispensatie. Bij het laatste krijgt de werkgever toestemming om naar loonwaarde voor de betreffende werknemer te gaan betalen, wat lager kan zijn dan het wettelijk minimumloon. Het college zal de loonwaarde bepalen, maar doet dit in overleg met de werkgever. Hiertoe worden regels gesteld door het college.

Artikel 6: Handhaven participatie en beëindigen ondersteuning

De regels op het sanctioneren van het niet nakomen van verplichtingen, met uitzondering van de inlichtingenplicht zoals genoemd in artikel 17, eerste lid, WWB, zijn opgenomen in hoofdstuk 3 van deze verordening. Wanneer een niet uitkeringsgerechtigde of ANW-er een voorziening krijgt aangeboden en zich niet houdt aan de hierbij horende verplichtingen, zullen we de voorziening beëindigen.

Volgens lid 4 kan het college besluiten enige tijd geen voorzieningen aan te bieden. Het is afhankelijk van de soort voorziening die eerder beëindigd is, en vooral van de kostprijs hiervan, hoe lang enige tijd zal duren. Hoe duurder de voorziening, hoe langer het college kan wachten met het aanbieden van een nieuwe voorziening. Dit is maatwerk, afhankelijk van de soort voorziening en de mate van niet-nakoming hiervan en de verwijtbaarheid hiervan. Het college zal dit individueel moeten motiveren als de belanghebbende hier om vraagt.

Artikel 7: Premie en bijdrage participatie(plaats) voor personen ouder dan 27 jaar

Bijstandsgerechtigden met een kleine kans op inschakeling in het arbeidsproces, en die daardoor vooralsnog niet bemiddelbaar zijn op de arbeidsmarkt, kunnen voor een terugkeerbaan in aanmerking komen. De werkzaamheden in een participatieplaats moeten aan twee voorwaarden voldoen, namelijk dat de betrokkene de werkzaamheden in het kader van de re-integratie verricht en dat het om additionele werkzaamheden gaat. Mensen verrichten werkzaamheden in een participatieplaats in het perspectief van hun re-integratie met behoud van uitkering. Dit wil zeggen dat de activiteit primair gericht moet zijn op het bevorderen van de mogelijkheden van de betrokkene om uit de bijstand te stromen naar reguliere arbeid. Nadere uitwerking vindt in beleidsregels plaats.

Hoofdstuk 3: Maatregelen en afstemming

Dit hoofdstuk laat de volgende indeling zien:

• -

  Paragraaf 3.1: algemene bepalingen

• -

  Paragraaf 3.2: gedragingen en bijbehorende maatregelen

Paragraaf 3.1: Algemene bepalingen

De WWB, IOAW en IOAZ kennen meerdere verplichtingen voor uitkeringsgerechtigden. De gemeente kan besluiten om mensen vanwege individuele redenen een ontheffing te verlenen van sommige van deze verplichtingen. Nooit kunnen we een ontheffing geven van de inlichtingen- of medewerkingsplicht. Wel kunnen we vanwege dringende redenen een ontheffing geven van de arbeids- en/of re-integratieverplichting. De ontheffing is tijdelijk en individueel en geldt nooit voor echtgenoten gezamenlijk. Het onderscheid in verplichtingen vergroot de mogelijkheid tot participatie naar het uitgangspunt: iedereen doet mee naar vermogen. In de regel geven we geen ontheffing van de re-integratieverplichting. Toch kan het in bepaalde situaties voorkomen dat we van beide verplichtingen ontheffing geven, maar dit is de uitzondering.

De wet kent geen categoriale ontheffingen van de verplichtingen. Alleen de alleenstaande ouders, die de volledige zorg hebben van een tot last komend kind tot 5 jaar, nemen een bijzondere positie in. Zij kunnen een verzoek indienen om ontheffing te krijgen van de arbeidsverplichting (niet de re-integratieverplichting!). Deze ontheffing kunnen we slechts één keer verlenen en geldt voor de periode waarin het jongste kind de leeftijd van vijf jaar nog niet bereikt, met dien verstande dat de totale duur van de ontheffing ten hoogste zes jaar kan bedragen. Als we er een ontheffing verlenen, stellen we een plan van aanpak op waarin we de activiteiten gedurende de ontheffing van de arbeidsplicht opnemen. Nadere uitwerking vindt in beleidsregels plaats.

Bij mantelzorg is ontheffing aangewezen als dit noodzakelijk is en ondersteunde zorg ontbreekt. Meer in het algemeen mag de wens van een werkzoekende om mantelzorg te verlenen de kortste weg door of naar betaald regulier werk in redelijkheid niet belemmeren. Bij het afwegen van belangen betrekken we ook de geschiktheid van de mantelzorger voor de zorgtaak.

Een maatregel of een boete

Tot 1 januari 2013 legden we een maatregel op als een uitkeringsgerechtigde zich niet aan zijn verplichtingen hield. Om welke verplichting het ging was daarbij niet relevant. Na 1 januari 2013, met de invoering van de fraudewet, verandert dit. Met de wet krijgt het college de plicht om een boete op te leggen als sprake is van schending van de inlichtingenplicht. De eerdere bevoegdheid om een maatregel in deze situatie op te leggen verdwijnt. Gaat het om de schending van een andere verplichting dan de inlichtingenplicht dan is een maatregel nog wel aan de orde. Denk aan schending van de meewerkplicht, arbeid- en re-integratieplicht, aan tekortschietend besef van verantwoordelijkheid, het zich zeer ernstig misdragen of als het gaat om nadere verplichtingen die leiden tot vermindering of beëindiging van het beroep op bijstand.

De bestuurlijke boete is uitgewerkt in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 3 is de verplichting als bedoeld in artikel 18 van de WWB uitgewerkt om vorm en inhoud te geven aan een sanctiebeleid: het vaststellen van een afstemmingsverordening. Het verlagen van de uitkering is voorgeschreven als de belanghebbende naar het oordeel van het college:

• a.

  tekortschietend besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan;

• b.

  de uit de WWB, IOAW, IOAZ of Bbz voortvloeiende verplichtingen, anders dan benoemd in artikel 17 WWB niet of onvoldoende nakomt. Hieronder begrepen het zich jegens het college zeer ernstig misdragen.

Het sanctiebeleid is uitgewerkt tegen de visie, dat een uitkering een tijdelijke overbrugging is, totdat participatie door en naar betaald werk. Op grond van de eigen verantwoordelijkheid zijn uitkeringsgerechtigden wettelijk verplicht al datgene te doen wat nodig en mogelijk is om in het eigen bestaan te voorzien. Wij ondersteunen hen hierin en moedigen hen aan via het beleid voor het stimuleren van participatie. De tegenhanger is het sanctiebeleid. Als een belanghebbende een noodzakelijk traject tot het verhogen van de participatie frustreert, benaderen we dit snel en streng (lik op stuk beleid). Zeker waar het betreft agressie/geweld tegen de dienstverleners die de wetten uitvoeren treedt de gemeente op. We willen laten zien dat we dit niet tolereren. Maar vooral willen we er voor zorgen dat mensen hun verplichtingen nakomen.

De preventieve prikkel (de pakkans) willen we bevorderen, zodat sanctioneren niet nodig is. Maar als het nodig is, leggen we een maatregel op.

In deze paragraaf staan de algemene bepalingen met betrekking tot het opleggen van maatregelen. De meeste artikelen spreken voor zich en behoeven geen toelichting. De bepalingen in deze paragraaf zijn dwingend, er is in beginsel weinig ruimte voor afwijkingen. Het sanctiebeleid moet voldoen aan de vereisten van de specifieke wetten en de Algemene wet bestuursrecht. Deze bepaling komt tegemoet aan de beginselen van zorgvuldigheid, rechtszekerheid en motivering bij het opleggen van een sanctie. De gestelde waarborgen verduidelijken de rechtspositie van de belanghebbende in relatie tot de inkomensgarantie op minimumniveau.

In het samengevoegde sanctiebeleid voor WWB en IOAW/ IOAZ/Bbz spreken we uit oogpunt van uniformiteit over 'het verlagen van de uitkering'. Voor de WWB gaat het om het verlagen van de "bijstandsnorm", voor de IOAW/ IOAZ om het verlagen van de 'grondslag' . Bij de Bbz gaat het om de bijstandsuitkering voor levensonderhoud.

Maatwerk uitgewerkt in de artikelen 8 t/m 10

Het sanctiebeleid moet voldoen aan de vereisten van de WWB en de Algemene wet bestuursrecht. Deze bepalingen komen tegemoet aan de beginselen van zorgvuldigheid, rechtszekerheid en motivering bij het opleggen van een sanctie. De gestelde waarborgen verduidelijken de rechtspositie van de belanghebbende in relatie tot de WWB inkomensgarantie op minimumniveau.

Artikel 11: Ingangsdatum en tijdvak

Lid 1: de maatregel kan pas ingaan op het moment dat iemand hiervan op de hoogte is gesteld, dus als hij of zij de beschikking heeft ontvangen. Daarom gaat de maatregel in de maand volgend op de maand waarin we de beschikking versturen. Meestal wijzigt de bijstandsnorm niet. Voor de effectuering van de maatregel geldt de norm in de maand waarin we deze effecturen, om te voorkomen dat we iemand financieel onevenredig benadelen. Een voorbeeld hierbij is dat iemand de norm alleenstaande heeft op het moment dat we de maatregelwaardige gedraging constateren en de norm echtpaar op het moment dat we de maatregel effectueren. Als we een maatregel van 10% gedurende 1 maand opleggen, effectueren we de maatregel op de norm echtpaar. In dit geval is de maatregel hoger, maar het kan andersom ook zo zijn dat de maatregel lager uitvalt als de situatie omgekeerd is (echtpaar wordt alleenstaande).

Lid 2: De maatregel heeft geen terugwerkende kracht en gaat in per de eerste van de maand volgend op de beschikkingsdatum. Uitzondering hierop is bij de aanvraag. Als er dan sprake is van een maatregelwaardige gedraging gaat deze in per datum aanvraag of datum gedraging, als deze hierna ligt, mits de uitkering niet al is uitbetaald. Is dit wel zo, dan geldt de hoofdregel van de eerste van de maand volgend op de beschikking.

Lid 4: Als er sprake is van meerdere maatregelwaardige gedragingen, dan zullen we altijd de maatregel met de hoogste sanctie opleggen. De sancties tellen we dus niet bij elkaar op.

Lid 5: als de uitkering is beëindigd kunnen we een maatregel niet meer effectueren omdat de maatregel altijd de verlaging is van de uitkering. Wanneer echter de klant binnen een half jaar terugkomt in de uitkering en er is nog enig causaal verband tussen de verwijtbare gedraging en de bijstandsbehoeftigheid, dan kan het college besluiten om vanwege ongenoegzaam besef van verantwoordelijkheid alsnog een maatregel op te leggen. Let wel: dit is dan een nieuwe afstemming!

Artikel 12: De berekeningsgrondslag van de maatregel

We verlagen de bijzondere bijstand niet, tenzij er sprake is van bijzondere bijstand voor levensonderhoud, zoals bedoeld in de wet in artikel 12.

Artikel 13: Waarschuwing

In plaats van het opleggen van een maatregel kunnen we in sommige situaties volstaan met het geven van een schriftelijke waarschuwing. Dit kan alleen in de situaties waarin de verordening dit toestaat en is beperkt tot de inschrijving UWV en bij schending van de inlichtingenplicht zonder benadeling.

Bij een alleenstaande ouder die ontheffing heeft van de re-integratieverplichting op grond van artikel 9a, leggen we een maatregel op als uit de houding en gedragingen van de alleenstaande ouder ondubbelzinnig blijkt dat de verplichtingen op grond van artikel 9, eerste lid, onderdeel b, van de WWB niet wil nakomen. We schorten dan de ontheffing van de arbeidsverplichting op en we beoordelen een maatregel. De opschorting (of weigering) van de toestemming volgt uit de wet en herhalen we daarom niet in de verordening. Het zelfde geldt voor de jongeren die ondubbelzinnig weigert mee te werken tijdens de zoektermijn: het recht op uitkering ontstaat van rechtswege niet.

De waarschuwing telt mee voor de recidive en zullen we hiertoe dan ook registreren.

Artikel 14: Horen van de belanghebbende(n)

Bij het opleggen van een maatregel schrijft de Awb voor dat we de belanghebbende horen en dat we een schriftelijk besluit nemen. Vanzelfsprekend zijn de bepalingen van de Awb hierop ook van toepassing. In dit artikel staan alleen de bijzondere bepalingen voor de uitvoering van de WWB.

De sanctie gaat pas in als de belanghebbende hier van op de hoogte is gesteld. Het college kan slechts in bepaalde situaties gemotiveerd afzien van het horen.

Paragraaf 3.2: Gedragingen en bijbehorende maatregelen

Artikel 15: Geen of onvoldoende meewerken aan het verkrijgen van algemeen geaccepteerde arbeid

Verlaging van 100% gedurende 1 maand

De activiteiten die in dit artikel zijn opgesomd wegen allemaal zeer zwaar, gelet op de eigen verantwoordelijkheid van de uitkeringsgerechtigde om al datgene te doen wat nodig en mogelijk is om in het eigen bestaan te voorzien. Een tekortkoming van deze aard druist zo in tegen het centrale uitgangspunt tot participatie naar vermogen, dat we een verlaging van de uitkering van 100% voor de duur van één maand proportioneel achten. Deze maatregel achten we redelijk en billijk, omdat de belanghebbende door diens opstelling, houding of gedrag niet zelf in het bestaan kan voorzien. Met name de gedraging het weigeren van een passend re-integratieaanbod en het niet naar vermogen meewerken aan het verrichten van de tegenprestatie zien we tegen het licht van het sterk teruglopende participatiebudget. Dit maakt dat het niet waarderen van de financiële inzet ten behoeve van re-integratie maatregelwaardig is.

Het college kan op basis van individuele omstandigheden besluiten de maatregel op te knippen in 2 maanden 50%. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij gezinnen met kleine kinderen die door de maatregel van 100% in grote problemen komen en waardoor de huisvesting in het geding komt.

In lid 3 noemen we een aantal gedragingen waarop een sanctie staat van 20%. Ook in het licht van het teruglopende participatiebudget achten we deze maatregel redelijk en proportioneel.

In lid 4 is opgenomen dat we het niet ingeschreven staan bij het UWV werkbedrijf met 5% sanctioneren. Het college werkt de participatieladder om de afstand tot de arbeidsmarkt van de uitkeringsgerechtigden (en aanvragers) te meten. Uitgangspunt is hoe dichter men staat bij de arbeidsmarkt, hoe hoger de sanctie. Daarom staat verderop in dit artikel bepaald dat we de hoogte van de maatregel halveren bij een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. We sluiten daarmee aan bij de indeling op de participatieladder.

Bij recidive verdubbelen we de duur van de maatregel.

Voor alle maatregelen die betrekking hebben op doelmatigheid geldt dat wanneer een belanghebbende bij herhaling geen gehoor geeft aan een oproep om ergens te verschijnen in het kader hiervan, het onderzoek naar doelmatigheid verandert in een onderzoek naar de rechtmatigheid. Uit de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) blijkt dat er in deze situaties gerechtvaardigde twijfel ontstaat naar het daadwerkelijk verblijven binnen de gemeente van de belanghebbende nu deze steeds niet verschijnt of anderszins laat blijken niet op de hoogte te zijn van afspraken. We starten dan een onderzoek naar het voortgezet recht op uitkering.

We kunnen de uitkering beëindigen als we het recht op uitkering niet langer kunnen vaststellen omdat de belanghebbende herhaaldelijk niet reageert op oproepen. We gaan in dat geval nadrukkelijk over van een doelmatigheidsonderzoek naar een rechtmatigheidsonderzoek.

Jongeren

Er bestaat geen recht op ondersteuning en ook niet op uitkering als uit het gedrag en de houding van de jongere ondubbelzinnig blijkt dat hij geen inspanningen heeft gepleegd en onwillig blijft om aan de verplichtingen te voldoen. Jongeren die zich zodanig aan de verantwoordelijkheid om te voorzien in het eigen bestaan onttrekken, kunnen geen aanspraak maken op bijstand. Jongeren kunnen deze consequenties voorkomen door afspraken na te komen, actief naar werk te zoeken en al datgene te doen wat nodig en mogelijk is om zelf aan het werk te komen.

WSW

Het lijkt een tegenspraak dat mensen verplicht zijn om mee te werken aan het onderzoek naar de doelgroep WSW, maar als ze tot deze doelgroep behoren geen verplichting hebben om hier verder aan mee te werken. Dit heeft te maken met het feit dat via de toelating tot de WSW vastgesteld wordt dat iemand een 'arbeidshandicap' heeft, toch in ieder geval niet eenvoudig bemiddelbaar zal zijn op de reguliere arbeidsmarkt. Dat verklaart waarom als eenmaal de indicatie is gesteld, deze mensen ontheven kunnen worden van de arbeids- en (verdere) re-integratieverplichting.

Artikel 16: Inburgering

Dit artikel is vervallen in verband met de wijzigingen in de WI.

Artikel 17: Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid

Een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid kan uit allerlei gedragingen blijken zoals:

• -

  een onverantwoorde besteding van vermogen;

• -

  geen of te late aanvraag doen voor een voorliggende voorziening;

• -

  het niet nakomen van de verplichting tot het instellen van een alimentatievordering;

• -

  het door eigen toedoen niet behouden van werk.

De sanctie stemmen we af op het benadelingbedrag. Wanneer het niet mogelijk is een benadelingbedrag vast te stellen, terwijl er wel sprake is van benadeling, dan leggen we een maatregel van 20% van de uitkering gedurende 1 maand op. Dit geldt zowel voor algemene bijstand als bijzondere bijstand. Voor de bijzondere bijstand geldt dat, wanneer de belanghebbende verwijtbaar geen beroep doet op een voorliggende voorziening, we de bijzondere bijstand afstemmen ter hoogte van het bedrag waarvoor de belanghebbende een hoger beroep op bijstand doet.

Onverantwoord interen

Bij het onverantwoord interen van vermogen of het weggeven (schenken) van vermogen met het doel om eerder uitkering te verkrijgen is de hoogte van de sanctie gekoppeld aan de duur van de schadelast voor de gemeente. Deze maatregel geldt niet voor de IOAW omdat deze regeling geen vermogensbepaling kent. Let wel: er moet dus wel sprake zijn van een causaal verband tussen het wegsluizen van het vermogen (of te snel uitgeven hiervan) en de uitkeringsafhankelijkheid en zelfs enige mate van opzet hiertoe. Wanneer iemand luxe heeft geleefd en te snel heeft ingeteerd maar de bijstandsbehoeftigheid was op geen enkele manier voorzienbaar, dan leggen we geen sanctie op. Het verdient dus een heel zorgvuldig onderzoek om te komen tot deze zware sanctie.

Wanneer er sprake is van versneld interen of wegschenken van vermogen verlagen we de uitkering gedurende de periode dat de belanghebbende eerder een beroep op bijstand doet, met 100%. Als dit tot problemen leidt, kunnen we de bijstand in de vorm van een lening verstrekken conform artikel 48 van de wet. Versneld interen van vermogen berekenen we naar de systematiek van 1½ maal de norm per maand plus de premie van de zorgverzekering. Daarnaast houden we ook altijd rekening met eventuele extra kosten die iemand heeft puur omdat er sprake is van een hoger inkomen en dus ook levensstandaard.

Eventueel kunnen we leenbijstand toekennen als er niets meer over is van het spaargeld of vermogen. Is er bijvoorbeeld een auto die niet strikt noodzakelijk is om te gaan werken, dan zou de belanghebbende die kunnen verkopen om van de opbrengst te leven, ook al blijft de waarde onder het maximaal vrij te laten vermogen. Als we leenbijstand toekennen, zal de aflossingscapaciteit 10% per maand zijn, hier sluiten we aan bij de beslagvrije voet omdat er sprake is van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid.

Niet behouden algemeen geaccepteerde arbeid

Een bijzondere vorm van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid is het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid, waaronder begrepen gesubsidieerde arbeid. Volgens vaste jurisprudentie is het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid namelijk niet terug te voeren op de arbeids- en re-integratieverplichting, maar valt deze gedraging onder het begrip tekortschietend besef van verantwoordelijkheid (artikel 18 WWB).

Het gaat hierbij zowel om het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid voorafgaand aan de aanvraag dan wel het tijdens de bijstand door eigen toedoen niet behouden van deeltijdarbeid. Het gaat bijvoorbeeld om verwijtbaar ontslag, bijvoorbeeld een ontslag op staande voet. Omdat het in de praktijk gaat om een gedraging die toch een zekere samenhang laat zien met het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid, sluiten we voor de hoogte van de maatregel daarbij aan (100%). Met dien verstande dat we bij het niet behouden van arbeid van geringe omvang de hoogte van de maatregel vaststellen naar de mate waarin belanghebbende inkomen heeft verloren.

Artikel 18: Verlies van een passende en toereikende voorliggende voorziening door verrekening bestuurlijke boete

Iemand die vanwege recidive wel recht heeft op een voorliggende voorziening die niet tot uitbetaling komt, kan vanaf dat moment aanspraak maken op bijstand. De voorliggende voorziening is namelijk niet meer passend en toereikend. Er bestaat wel formeel recht, maar het komt niet meer tot uitbetaling. Als iemand een beroep doet op bijstand vanwege verrekening van de bestuurlijke boete, leggen we een maatregel op van 100% gedurende de eerste maand gerekend vanaf de start van de verrekening van de voorliggende voorziening. Dit is een nieuwe bepaling vanwege de mogelijkheid voor de andere SZW-wetgeving om gedurende 5 jaar 100% te verrekenen.

Als dan de beslagvrije voet bij een voorliggende voorziening op nihil wordt gesteld, dan laten we een – bij ministeriële regeling bepaald – deel van de zorgkosten, woonkosten en de kosten van kinderen vrij. Het vrij te laten deel van de uitkering is afhankelijk gesteld van de leefsituatie. Wanneer de beslagvrije voet op nihil is gesteld en iemand krijgt als gevolg daarvan bijstand, dan ontstaat de situatie dat iemand op papier twee (volledige) uitkeringen ontvangt.

Dit heeft gevolgen voor de toeslagen, nu het jaarinkomen op papier hoog is. Er zal dus geen recht meer zijn op huur- en zorgtoeslag en kindgebonden budget waardoor de belanghebbende de kosten van bestaan niet meer kan betalen uit de bijstandsuitkering. Om dit op te lossen bepaalt de WWB dat dit vrijgelaten bedrag voor de bijstand geen middel in de zin van de wet is (artikel 31 lid 2 X WWB).

Artikel 19: Zeer ernstig misdragen

De landelijke ontwikkelingen laten een toenemende dreiging van agressie, geweld en intimidatie tegen hulp- en dienstverleners zien. We hebben het sanctiebeleid gekoppeld aan het al eerder door het college vastgesteld agressieprotocol. Dat protocol voorziet in onder meer in een afkoelperiode, een ordegesprek, het doen van justitiële aangifte (altijd bij fysiek geweld), een gebouwverbod (ontzeggen toegang tot het gebouw waarin her cluster Sociale Zaken en/of UWV-WERKbedrijf is gehuisvest) en dergelijke.

Uit de jurisprudentie blijkt dat er sprake moet zijn van het samengaan van agressie met het nakomen (of niet-nakomen) van een verplichting verbonden vanuit de wet. We verhogen de maatregel d wanneer er sprake is van recidive.

Als er sprake is van agressie zonder dat hiertoe een aanleiding is vanwege een verplichting vanuit de wet, dan kan er geen afstemming van de uitkering plaatsvinden, maar in dat geval doen we in principe altijd aangifte en kunnen we een gebouwverbod opleggen.

Hoofdstuk 4: Bestuurlijke boete

Paragraaf 4.1: Schending inlichtingenplicht

Op 1 januari 2013 is de "Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving" (fraudewet) in werking getreden. Voor de WWB introduceert deze wet de bestuurlijke boete bij een schending van de inlichtingenplicht. Het college is verplicht de bestuurlijke boete met de lopende uitkering te verrekenen. In beginsel nemen we bij deze verrekening de bescherming van de beslagvrije voet in acht. Is echter sprake van een recidiveboete (binnen 5 jaar), dan kunnen we besluiten de recidiveboete gedurende maximaal drie maanden met de beslagvrije voet te verrekenen.

De WWB verplicht de gemeenteraad in een verordening nadere regels te stellen over de bevoegdheid de beslagvrije voet tijdelijk buiten werking te stellen bij verrekening van de recidiveboete. Gemeenten krijgen daarmee de ruimte een afweging te maken van situaties of omstandigheden waarin zij het buiten werking stellen van de beslagvrije voet niet proportioneel achten. De nieuwe bevoegdheid kunnen we op veel verschillende manieren invullen.

De bevoegdheid van de gemeenteraad strekt zich slechts uit over het al dan niet in acht nemen van de beslagvrije voet bij verrekening van de recidiveboete. De wetgever geeft gemeenten verder heel weinig beleidsruimte waar het gaat om terugvorderen (verplicht) en het opleggen van een boete (ook verplicht).

Artikel 20: Niet nakomen van de inlichtingenplicht en bestuurlijke boete

Bij het niet nakomen van de inlichtingenplicht bieden we, met opschorting van het recht op uitkering, een hersteltermijn. Het gaat hier veelal om de plicht tot het verstrekken of aanvullen van informatie (aanvraagformulier, inkomstenverklaring en nader onderzoek rechtmatigheid). De WWB/IOAW-inlichtingenplicht heeft mede betrekking op het nakomen van de verplichting bedoeld in artikel 30c van de Wet structuur uitvoerings-organisatie werk en inkomen.

Als een aanvraag of lopende uitkering formeel correct is af te doen via het buiten behandeling laten van de aanvraag of het tijdig stopzetten van een lopende uitkering en er géén sprake is van financiële benadeling passen we geen sanctie toe. Dus alleen bij verwijtbare nalatigheid van de inlichtingenplicht met gevolgen voor de uitkering leggen we een boete op.

De hoogte van de boete stemmen we af op de hoogte van het benadelingbedrag. Dit bedrag is netto voor de WWB, behalve bij overschrijding van het kalenderjaar en bruto voor de IOAW en IOAZ. Wanneer er sprake is van een benadelingbedrag van € 50.000 of meer doen we aangifte gedaan bij het Openbaar Ministerie en blijft sanctionering achterwege (ne bis in idem). Als het OM besluit te seponeren om een andere reden dan dat er geen sprake is van fraude of benadeling van de gemeente zal er wel gesanctioneerd worden, vandaar dat er geen restrictie tot € 50.000,00 is opgenomen in dit artikel.

Artikel 21: Matigen en afzien van opleggen bestuurlijke boete

Als alle verwijtbaarheid ontbreekt mag de gemeente volgens de wet geen boete opleggen. Let wel: het gaat hier om objectiveerbare niet-verwijtbaarheid. Of er sprake is van opzet is niet relevant, hoewel het woord fraude wel enige opzettelijkheid in zich heeft. Het college kan wel de boete matigen als er sprake is van verminderde verwijtbaarheid. Ook weer objectiveerbaar natuurlijk.

Bij de beoordeling van de mate waarin we de gedraging aan de betrokkene kunnen verwijten, leiden in ieder geval de volgende criteria tot verminderde verwijtbaarheid:

a.de betrokkene verkeerde in onvoorziene en ongewenste omstandigheden, die niet tot het normale levenspatroon behoren en die hem weliswaar niet in de feitelijke onmogelijkheid brachten om aan de inlichtingenplicht te voldoen, maar die emotioneel zo ontwrichtend waren dat hem niet volledig valt toe te rekenen dat de inlichtingen niet tijdig of volledig zijn verstrekt;

b.de betrokkene verkeerde in een zodanige geestelijke toestand dat hem de overtreding niet volledig valt aan te rekenen, of

c.de betrokkene heeft wel inlichtingen verstrekt, die echter onjuist of onvolledig waren, of heeft anderszins een wijziging van omstandigheden niet onverwijld gemeld, maar uit eigen beweging alsnog de juiste inlichtingen verstrekt voordat de overtreding is geconstateerd, tenzij de betrokkene deze inlichtingen heeft verstrekt in het kader van toezicht op de naleving van een inlichtingenplicht.

Het college kan in andere, zeer dringende situaties ook besluiten tot matiging van de boete. Dit is altijd maatwerk en vergt een duidelijke motivatie.

Paragraaf 4.2: Bescherming beslagvrije voet bij verrekening wegens recidive (alleen WWB)

Artikel 22: Verrekenen zonder beslagvrije voet bij voldoende bezit

Bij het begrip bezit zoals dat in deze paragraaf wordt gebruikt, gaat het nadrukkelijk niet om vermogen als bedoeld in artikel 34 van de WWB. Eventueel aanwezige schulden spelen immers geen rol en die brengen we ook niet op het bezit in mindering. Ook de vrijlatingen van artikel 34, tweede lid, van de WWB zijn hier niet van toepassing. Een belanghebbende die vanwege de volledige verrekening met de beslagvrije voet zonder inkomsten komt te zitten, zal de bezittingen waarover hij beschikt of redelijkerwijs kan beschikken, volledig moeten aanwenden om in de noodzakelijke kosten van het bestaan te kunnen voorzien. Een uitzondering is gemaakt voor de door belanghebbende en zijn gezin bewoonde (eigen) woning en de aanwezige huisraad.

Uitgangspunt van deze verordening is dat volledige verrekening met de beslagvrije voet plaatsvindt voor de maximale termijn van drie maanden als een belanghebbende over voldoende bezittingen beschikt om dit op te kunnen vangen. Dat uitgangspunt is vastgelegd in artikel 22 van deze verordening. Van voldoende bezit is sprake als de waarde van de bezittingen waarover belanghebbende beschikt (of redelijkerwijs kan beschikken), ten minste driemaal de toepasselijke bijstandsnorm bedraagt. Immers, bij aanwending of tegeldemaking van deze bezittingen, zou de belanghebbende een periode van drie maanden moeten kunnen overbruggen.

Artikel 23: Verrekenen bij geen of onvoldoende bezit

Heeft een belanghebbende onvoldoende bezittingen om een periode van drie maanden volledige verrekening met de beslagvrije voet te kunnen overbruggen, dan verrekenen we slechts één maand zonder inachtneming van de beslagvrije voet. Voor de overige twee maanden vindt weliswaar verrekening met de beslagvrije voet plaats, maar niet volledig. Belanghebbende blijft beschikken over een inkomen ter hoogte van 80% van de toepasselijke bijstandsnorm.

Voor het percentage van 80% is aansluiting gezocht bij de invorderingsmogelijkheden die de Belastingdienst heeft bij notoire wanbetalers. Onder omstandigheden kan deze de beslagvrije voet (90% van de toepasselijke bijstandsnorm) verlagen met 10% op grond van artikel 19, eerste lid, van de Invorderingswet 1990.

Met de gekozen opzet geven we enerzijds uiting aan het principe dat fraude niet mag lonen. Het gaat hier immers om belanghebbenden die herhaaldelijk hun inlichtingenplicht hebben geschonden. Daar mag een duidelijk signaal tegenover staan. Anderzijds houden we rekening met de zorgplicht van gemeenten. Het volledig buiten werking stellen van de beslagvrije voet gedurende drie maanden kan kwalijke maatschappelijke consequenties hebben. Dat dienen we te voorkomen, nu de regeling daarmee zijn doel voorbij zou schieten.

Een belanghebbende kan inkomsten uit arbeid hebben die we op grond van artikel 31, tweede lid, onderdelen n of r, van de WWB worden vrijlaten voor de algemene bijstand. Bij verrekening van een recidiveboete tot 80% van de bijstandsnorm, tellen deze inkomsten echter gewoon mee. Het college laat deze inkomsten dus niet buiten beschouwing bij de beoordeling van de vraag of een belanghebbende nog over voldoende inkomen beschikt. Dat is geregeld in lid 3.

Artikel 24: Verrekenen met inachtneming beslagvrije voet

Hoewel het hier gaat om een herhaaldelijke schending van de inlichtingenplicht, zijn situaties denkbaar waarin we volledige verrekening met de beslagvrije voet niet aanvaardbaar achten. Het gaat daarbij altijd om individuele omstandigheden waaraan het college zal moeten toetsen.

In onderdeel a is geregeld dat het college kan besluiten in afwijking van de artikelen 22 en 23 toch de beslagvrije voet te respecteren wanneer volledige verrekening waarschijnlijk leidt tot huisuitzetting van belanghebbende en diens gezin. Hiermee voorkomen we dat een belanghebbende door de volledige verrekening op straat komt te staan. Dit verergert de problematiek, met alle maatschappelijke kosten van dien.

Een dreigende huisuitzetting zien we in deze verordening als een dringende reden om van verrekening met de beslagvrije voet af te zien. Dat volgt uit het woord 'anderszins' in onderdeel b. Ook bij aanwezigheid van andere dringende redenen dan een dreigende huisuitzetting, kunnen we rekening houden met de bescherming van de beslagvrije voet. Van dringende redenen is niet snel sprake. Het gaat slechts om incidentele gevallen, waarbij de behoeftige omstandigheden waarin de belanghebbende en diens gezinsleden verkeren op geen enkele andere wijze te verhelpen zijn. Het enkele feit dat het belanghebbende door de verrekening aan middelen ontbreekt om in het bestaan te voorzien, is op zich geen voldoende voorwaarde om te kunnen spreken van dringende redenen.

In het kader van pseudoverrekening kunnen gemeenten te maken krijgen met verzoeken van andere gemeenten om een door hen opgelegde recidiveboete te verrekenen. Het college dat de boete heeft opgelegd zal in dat geval aangeven in hoeverre het de beslagvrije voet in acht wil nemen (volgens de regels van zijn gemeentelijke verordening). De gemeente die de uitkering verstrekt, moet in beginsel gehoor geven aan dit verzoek. Mocht de gemeente de beslagvrije voet niet respecteren, dan kan de belanghebbende het college waarvan hij uitkering ontvangt, verzoeken de beslagvrije voet toch in acht te nemen. In artikel 60b, tweede lid, van de WWB is geregeld dat het college die de uitkering verstrekt, de bevoegdheid heeft aan dit verzoek van belanghebbende tegemoet te komen. Het ligt voor de hand dat het college bij de beslissing op dat verzoek handelt analoog aan de regels die in de eigen gemeentelijke verordening zijn vastgelegd.

Artikel 25: Eerder opgelegde bestuurlijke boete

In artikel 60b, derde lid, van de WWB is bepaald dat de bevoegdheid om te verrekenen met de beslagvrije voet ook van toepassing is op eerder opgelegde bestuurlijke boetes voor zover op het moment van verrekening van de recidiveboete, die eerdere boetes nog niet zijn betaald. Mocht het college die eerdere, nog openstaande boetes gaan verrekenen, dan regelt dit artikel dat de bepalingen in deze verordening van overeenkomstige toepassing zijn.

Hoofdstuk 5: Bestrijden van misbruik en oneigenlijk gebruik

In dit hoofdstuk is de verplichting uitgewerkt als bedoeld in artikel 8a van de WWB: in het kader van goed financieel beheer regels opstellen voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de WWB. Deze regels moeten waarborgen dat we aan de eisen van rechtmatigheid voldoen. Gelet op de financiële verantwoordelijk van de gemeente is naast controle van de rechtmatigheid van de bijstand ook het beheersen van het volume in de bijstand belangrijk. Een effectieve handhaving vertaalt zich immers in een besparing op het inkomensdeel. In de bedrijfsvoering van het cluster sociale zaken is het beleid voor handhaving reeds lang ingericht naar het model van hoogwaardig handhaven.

Dit model voor integraal en hoogwaardig handhaven is opgebouwd uit vier pijlers, waarvan twee preventief en twee repressief van aard zijn:

• 1.

  goede en tijdige voorlichting over rechten en verplichtingen;

• 2.

  het optimaliseren van de dienstverlening (creëren draagvlak voor spontane naleving WWB);

• 3.

  het vroegtijdig achterhalen (detecteren) van oneigenlijk gebruik en misbruik en

• 4.

  het metterdaad straffen van oneigenlijk gebruik en misbruik.

Het college werkt de pijlers van hoogwaardig handhaven verder uit in beleidsregels en richtlijnen voor de uitvoering.

Het rechtmatig verstrekken van uitkeringen, het voorkomen en het bestrijden van oneigenlijk gebruik en misbruik van de WWB, IOAW, IOAZ en Bbz is gewaarborgd door te werken naar de uitgangspunten van het landelijke model voor programmatisch en hoogwaardig handhaven. De vier visievelden van dat model voeren we in samenhang uit. De nadruk ligt op preventie en gedragsverandering (spontaan naleven verplichtingen). Voorkomen is beter dan genezen, zeker met de aanscherping van de WWB door de fraudewet.

Fraudebedragen.

Ten onrechte of tot een te hoog bedrag verleende bruto uitkering door oneigenlijk gebruik of misbruik van de WWB, IOAW, IOAZ of Bbz vorderen we volledig terug volgens de door het college vastgestelde nadere regels in het beleidskader terug- en invordering van kosten van bijstand. Deze regels voorzien mede in het afzien van het terugvorderen van (marginale) kosten van bijstand, de termijn waarover naar draagkracht moet worden terugbetaald en het matigen dan wel afboeken (kwijtschelden) van terug te vorderen kosten van bijstand.

Artikel 28: Aangifte bij het Openbaar Ministerie

Er wordt geen boete opgelegd als we aangifte doen bij het Openbaar Ministerie, vanwege het beginsel “ne bis in idem” (geen 2x straffen voor hetzelfde feit). Als het Openbaar Ministerie echter besluit niet tot vervolging over te gaan, dan kunnen we alsnog sanctioneren. Dit kan wel enige tijd later zijn, omdat het Openbaar Ministerie de aangifte zal moeten beoordelen en dat kost tijd.

Hoofdstuk 6: Toeslagen WWB

Systematiek normbedragen en toeslagen

De hoogte van de bijstandsuitkering/-norm is afhankelijk van twee componenten:

• -

  de landelijk normbedragen en

• -

  de lokale toeslag op of verlaging van deze normbedragen.

De landelijke normbedragen zijn de in de WWB vastgelegde uitkeringsbedragen voor de verschillende soorten huishoudens en bepaalde leeftijdscategorieën. Er zijn normbedragen voor jongeren tot 21 jaar, voor mensen van 21 tot pensioengerechtigde leeftijd en voor personen in een inrichting ter verpleging of verzorging.

De normen zijn afgeleid van het wettelijk minimumloon en bedragen hiervan:

• -

  50% voor alleenstaanden;

• -

  70% voor alleenstaande ouders;

• -

  100% voor gehuwden.

De landelijke normbedragen voor personen van 21 tot pensioengerechtigde leeftijd kunnen we verhogen of verlagen op grond van de in de WWB benoemde criteria. Deze criteria moeten we in een gemeentelijke verordening vastleggen, de zogenaamde toeslagenverordening.

Paragraaf 6.1: Algemene bepalingen

Artikel 31: Aanvullende definities

In deze verzamelverordening voegen we de regels voor de WWB, IOAW, IOAZ en Bbz samen. Omdat de toeslagenverordening alleen betrekking heeft op de WWB uitkeringen voegen we in dit hoofdstuk van de verzamelverordening alle specifiek op dit hoofdstuk betrekking hebbende definities samen.

• b.

  het normbedrag: in de wet worden bedragen genoemd die gekoppeld zijn aan leeftijd en / of woonsituatie. .

• d.

  en e. de toeslag of verlaging is nooit hoger dan 20% van de gehuwdennorm.

• h.

  zorgbehoevende: Voor het beoordelen van de zorgbehoevendheid zoeken we aansluiting bij een voor de belanghebbende afgegeven indicatiestelling. De relatie zorgbehoevende en verzorger medebewoner toetsen we mede aan de mogelijkheden binnen het traject van voorzieningen als thuis-/ gezinszorg e.d. Van zorgbehoevenheid is dus ook sprake bij en positieve indicatiestelling waarvoor een zorginstelling (nog) niet aan de hulpvraag kan voldoen. Deze uitzondering kan bijdragen aan het zelfstandig blijven wonen van zorgbehoevenden.

• i.

  woonkosten: het gaat hier om alle met wonen samenhangende kosten, dus zowel huur, hypotheek als kosten van energie en water. Gedeeltelijke woonkosten betreft dan alleen of huur of bijvoorbeeld energielasten.

• j.

  woonlasten: dit is wat iemand moet betalen als bijvoorbeeld onderhuur of kostganger. Er moet wel enigszins sprake zijn van het betalen van onkosten voor wonen, het mag niet gaan om een zogenaamde 'bankslaper' die niets betaalt voor zijn of haar inwoning. Als dat wel zo is, zijn er geen woonkosten en dus ook geen toeslag of wel een verlaging bij gehuwden.

Artikel 32: Rechtsgronden.

De gemeente Goirle maakt geen gebruik van de mogelijkheid tot het verlagen van de landelijk vastgestelde normbedragen voor jongeren van 18 tot 21 jaar en voor alleenstaanden en alleenstaande ouders van 21 tot het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Voor alleenstaande en alleenstaande ouders stellen we de maximum toeslag afwijkend vast binnen de bandbreedte 0 tot 20%.

De gemeente Goirle maakt voorts geen gebruik van de mogelijkheid tot het tijdelijk voor de duur van een half jaar verlagen van het normbedrag na schoolverlaten. Dit uit een oogpunt van vereenvoudiging van de uitvoering. Schoolverlaters verkrijgen hierdoor in vergelijk met het inkomen uit WSF of WTOS gedurende het eerste half jaar na schoolverlaten een hoger inkomen via de bijstand. Instroombeperking vanwege de wachttijd van vier weken en de mogelijkheid tot het laten verrichten van een tegenprestatie behoren er toe bij te dragen dat deze specifieke doelgroep geen respectievelijk een kort beroep behoeven te doen op algemene bijstand.

Het "kunnen delen" van de algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan wijst er op, dat in voorkomende gevallen niet bepalend is of iemand ook feitelijk de bestaanskosten met een ander deelt, maar of het redelijk is ervan uit te gaan dat iemand deze kosten kan delen. Een toeslag stellen we dus niet afhankelijk van het feit of een medebewoner die daartoe financieel in staat is, ook feitelijk een bijdrage te leveren in de kosten. Om een duidelijke en eenduidige uitwerking te verkrijgen is per leefvorm de mate van verhoging of verlaging van het normbedrag uitgewerkt. Hierdoor zijn de aanspraken in één artikel per leefvorm te regelen.

Paragraaf 6.2: Criteria voor het verhogen van de bijstandsnorm

Artikel 35: Toeslag alleenstaanden en alleenstaande ouders

Lid 1 en 2: (20% toeslag voor een alleenstaande van 23 tot de pensioengerechtigde leeftijd). Deze bepaling voldoet aan de verplichting uit artikel 25 van de WWB die voorschrijft dat bij het niet kunnen delen van de noodzakelijke kosten van het bestaan met een ander, aanspraak bestaat op de maximum toeslag van 20%. Dit voor zover er geen samenloop is met een of meer andere rechtsgronden voor het afwijkend vaststellen van de toeslag.

Lid 3 en 4: De toeslag kunnen we afwijkend vaststellen als iemand de noodzakelijke kosten van het bestaan kan delen met een ander (art 25 WWB) of als de woonsituatie daartoe aanleiding geeft waaronder begrepen het niet aanhouden van een woning (art 27 WWB).

Van deze mogelijkheid is gebruik gemaakt door de toeslag bij 'kosten delen' voor de hoofdbewoner forfaitair vast te stellen op 10% van de gehuwdennorm. In vergelijking met een persoon die alleen een woning bewoont levert een gezamenlijke huisvesting een schaalvoordeel op. Dit voordeel heeft zowel betrekking op woonkosten (in uitgebreide of beperkte zin) als op alle andere uitgaven waarbij gedacht wordt aan duurzame gebruiksgoederen, vaste lasten en diverse andere kosten. Een geconcretiseerde opsomming ervan is niet mogelijk, gelet op de verscheidenheid en aard van deze kosten. In het vierde lid is bepaald dat we geen toeslag meer toekennen als de belanghebbende meer dan twee inwonenden (niet zijnde bloedverwanten in de eerste graad) heeft. In een dergelijk geval vinden wij dat er sprake is van commerciële verhuur. Door de inkomsten uit verhuur en het aspect van kosten (kunnen) delen is het verlenen van een toeslag niet nodig. We brengen de inkomsten die de belanghebbende heeft uit verhuur niet in mindering op de uitkering.

Lid 5: er wordt geen toeslag toegekend bij het totaal ontbreken van woonkosten. Denk hierbij aan kraakpanden of als iemand anders de woonkosten betaald. Bij gedeeltelijke woonkosten moet gedacht worden aan wel huur maar geen andere lasten of andersom.

Artikel 36: Afwijkende toeslag bij personen van 21 of 22 jaar.

Waarom krijgt een alleenstaande van 21-jaar geen toeslag en een alleenstaande van 22-jaar een 5%-toeslag, terwijl hun algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan niet wezenlijk verschillen?

Is een verschil in toeslag voor een 21- en 22-jarige alleenstaande te rechtvaardigen als hun algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan niet wezenlijk verschillen? Ja, omdat een zodanige vergelijking niet redelijk en billijk is. De WWB schrijft voor dat alleenstaanden van 21 tot het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, in wiens woning geen ander zijn hoofdverblijf heeft en die de kosten van het bestaan niet met een ander kan delen, recht heeft op een lokale toeslag van maximaal 20% van het netto minimumloon. Voor deze doelgroep is daarmee de bijstandsuitkering ter voorziening in de algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan vastgesteld op 70% van het netto minimumloon. De WWB regelt voorts, dat we voor een alleenstaande van 21 of 22 jaar de toeslag afwijkend kunnen vaststellen als deze, gezien de hoogte van het minimumjeugdloon, een belemmering kan vormen voor het aanvaarden van betaalde arbeid.

Om effecten van werkloosheidsval - de situatie waarbij het aanvaarden van betaald werk niet loont omdat de bijstandsuitkering hoger is dan het (minimumjeugd)loon uit betaald werken - te voorkomen dient er een juiste afstemming te zijn tussen de verdiencapaciteit van jongeren en de bijstandsuitkering. De verdiencapaciteit in de vorm van het minimumjeugdloon verschilt voor een 21- en 22-jarige alleenstaande. Gelet hierop werd onder de werking van de Algemene bijstandswet aan een alleenstaande van 21 jaar geen toeslag en van 22-jaar een 10% toeslag verleend. In het verschil in verdiencapaciteit ligt de verklaring voor het verschil in lokale toeslag.

Paragraaf 6.3: Criteria voor het verlagen van de bijstandsnorm of de toeslag voor gehuwden

Artikel 37: Verlagen bijstandsnorm gehuwden

Gehuwden hebben in beginsel aanspraak op bijstand gelijk aan 100% van het netto minimumloon. Gelet hierop is voor deze categorie voorzien in de mogelijkheid tot het verlagen van die 100% bijstandsnorm met maximaal 20%. Wanneer de gehuwden kosten kunnen delen met een of meerdere anderen, niet zijnde eigen meerderjarige kinderen, dan wordt in beginsel de uitkering verlaagd met 10%. Als er sprake is van meer dan 2 commerciële huurders dan zal de uitkering worden verlaagd met 20%. We brengen de inkomsten die de gehuwden hebben uit verhuur niet in mindering op de bijstand.

Paragraaf 6.4: Slotbepalingen toeslagen

Artikel 38: Verhogen of verlagen van het normbedrag bij zorgbehoevendheid

Als er sprake is van een inwonende zorgbehoevende of de hoofdbewoner behoeft verzorging door de inwoner dan gaan we er fictief vanuit dat iemand met deze persoon geen kosten kan delen. Dit heeft te maken met het feit dat we maatschappelijke kosten uitsparen doordat deze zorgbehoevenden thuis verzorging kunnen krijgen.

Artikel 39: Anti-cumulatiebepaling

Met deze bepaling voorkomen we, dat er door samenloop van toeslagen zodanige

inkomenseffecten optreden waarvan op voorhand vaststaat dat de resterende bijstand

ontoereikend is om in de noodzakelijke kosten van het bestaan te voorzien.

Het korten van schaalvoordelen uit samenloop van de in artikel 2 genoemde rechtsgronden

beperken we voor zoveel door die samenloop de toeslag het percentage van 20 van het

minimumloon te boven gaat.

Wanneer zowel hoofd- als medebewoner op een bijstandsuitkering zijn aangewezen, geldt voor beiden het regime van de toeslagverordening. Voor een zorgbehoevende blijft samenloop met een of meer andere rechtsgronden voor toeslag mogelijk. Dit met in acht name van de anti-cumulatie van rechtsgronden voor verhoging of verlaging.

De anti-cumulatie van rechtsgronden laat voorts onverlet de mogelijkheid tot het anderszins

afstemmen van de bijstand op grond van artikel 18 WWB: het afstemmen van de algemene

bijstand (norm plus eventuele toeslag) op grond van de omstandigheden, mogelijkheden en

middelen van een belanghebbende. Dit betekent o.a. dat samenloop van het toeslagenbeleid

met een bestuurlijke maatregel op grond van de afstemmingsverordening steeds mogelijk is.

Hoofdstuk 7: Cliëntenparticipatie

De bepalingen zoals opgenomen in de Verordening cliëntenparticipatie WWB en WIJ zijn ongewijzigd overgenomen in dit hoofdstuk.

Hoofdstuk 8: Slotbepalingen

Deze bepalingen spreken voor zich.