Beleidsregel van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Haarlemmermeer houdende regels omtrent de terugvordering en invordering (Beleidsregels terugvordering en invordering gemeente Haarlemmermeer 2021)

Ondertekening

Toelichting Beleidsregels terugvordering en invordering gemeente Haarlemmermeer 2021

ALGEMEEN

De gemeente is verantwoordelijk voor de verlening van uitkeringen, voorzieningen en

vergoedingen op grond van een groot aantal wetten: de Participatiewet, de IOAW/IOAZ, het BBZ, de WI, de Wmo 2015 en de Jeugdwet. In bepaalde situaties is er sprake van uitkeringen of vergoedingen die belanghebbende later terug moet betalen aan de gemeente. Dit kan zijn omdat belanghebbende onjuiste inlichtingen heeft verstrekt of niet aan de voorwaarde voor verlening heeft voldaan. Maar ook, omdat achteraf blijkt dat andere middelen zijn verkregen of dat de uitkering als lening is bedoeld. Voor al deze situaties zijn deze beleidsregels bedoeld. Met de vaststelling van deze beleidsregels is invulling gegeven aan de beleidsruimte die bij terugvordering van gelden bestaat. Omdat niet alle wetten dezelfde ruimte geven voor alle vorderingen waarover deze regels gaan, is nadrukkelijk bepaald dat deze regels buiten werking blijven waar het wettelijk kader hiervoor de ruimte niet geeft.

Als uitgangspunten voor het terugvorderingsbeleid geldt:

• •

  hoofdregel is dat een vordering volledig moet worden terugbetaald. Eigen verantwoordelijkheid van de burger staat voorop;

• •

  in het opleggen van betalingsverplichtingen is de spontane nakoming van de betalingsverplichting belangrijker dan een maximale betaling naar draagkracht. Dit betekent dat invordering minder arbeidsintensief is;

• •

  voorkomen moet worden dat er enorm veel energie gestopt moet worden in het laten nakomen van opgelegde betalingsverplichtingen. De mogelijkheid bestaat om hierop in het individuele geval op ambtelijk niveau een afweging te maken. Fraude mag niet lonen. Terugvordering is het sluitstuk van handhaving. Beleidsregels met betrekking tot fraudevorderingen zijn daarom strenger;

• •

  bij terug- en invordering wordt rekening gehouden met de gevolgen voor uitstroom naar werk en de schuldenpositie van belanghebbende;

• •

  kortom: bij besluiten en handelingen met betrekking tot terug- en invordering speelt de integrale benadering van belanghebbende een centrale rol.

ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING

Artikel 1. Begripsbepalingen

In dit artikel zijn de begripsbepalingen opgenomen die noodzakelijk zijn voor het begrip van deze

regeling. Begrippen die reeds in de genoemde wetten en regelingen zijn gedefinieerd en niet nader

zijn gedefinieerd hebben in deze regels dezelfde betekenis.

Artikel 2. Toepassingsgebied

Deze beleidsregels zijn in eerste instantie van toepassing op terugvordering en invordering ingevolge

de Participatiewet. Daarnaast zijn deze beleidsregels in principe ook van toepassing op vorderingen ingevolge andere binnen het sociaal domein door de gemeente uit te voeren wetten en regelingen. De beleidsvrijheid is in bepaalde wetten beperkter dan in de Participatiewet of wordt voor bepaalde vorderingen ingeperkt. Nadrukkelijk is bepaald dat deze beleidsregels alleen van toepassing zijn voor zover dit niet in strijd is met – hogere – wetten en regelingen.

Artikel 3. Bevoegdheid

Herziening en intrekking van het recht op een uitkering of voorziening vormen een belangrijke grondslag voor de terugvordering. Evenals terugvordering is herziening en intrekking een bevoegdheid. De gemeente maakt van deze bevoegdheden volledig gebruik in alle situaties en van alle personen zoals in de wetten geformuleerd. Gezinsbijstand wordt dus van alle gezinsleden teruggevorderd. Dit laat onverlet dat de gemeente ambtshalve gehouden is bij toepassing van de beleidsregels, rekening te houden met de inherente afwijkingsbevoegdheid op grond van artikel 4:84 Awb en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur.

Artikel 4. Dringende redenen

Het begrip dringende redenen is in deze beleidsregels niet gedefinieerd. De gemeente sluit zich aan bij de criteria zoals die zijn ontwikkeld binnen de jurisprudentie. Hieruit blijkt dat dringende redenen niet snel aanwezig worden geacht, maar dat alle omstandigheden in het individuele geval moeten worden beoordeeld. Dit vraagt een duidelijk gemotiveerde afweging. De financiële situatie van de debiteur kan daarbij betrokken worden, maar mag nooit als enige omstandigheid worden opgevoerd. Ook de aanwezigheid van (minderjarige) kinderen in het gezin van de debiteur, is onvoldoende. De gemeente gaat uit van de eigen verantwoordelijkheid van de debiteur. Dit betekent dat de debiteur ook verantwoordelijk is voor de gevolgen van zijn handelen voor zichzelf en zijn kinderen. Overigens hoeft de gemeente de debiteur in beginsel niet op de hoogte te stellen van het besluit tot afzien. Dit is uiteraard anders indien de debiteur hier zelf om heeft verzocht. Wanneer reeds tot terug- en invordering is overgegaan, kan – indien de omstandigheden daar later aanleiding toe geven – alsnog van verdere invordering worden afgezien.

Artikel 5. Brutering

De gemeente vordert in principe de bruto uitkering terug. In de gevallen dat de loonbelasting en premies niet afgedragen zijn aan de belastingdienst of het UWV, betreft de vordering een netto bedrag. Dit is aan de orde indien de vordering betrekking heeft op het lopende boekjaar. Op grond van lokale afspraken met de belastingdienst, mogen dan de af te dragen loonbelasting, premies en vergoeding direct verrekend worden, ongeacht of de debiteur de vordering voldoet vóór het einde van het boekjaar. Indien sprake is van een vordering die is ontstaan buiten toedoen van de debiteur, en deze debiteur niet kan worden verweten dat de betaling van de schuld niet reeds in het kalenderjaar plaatsvindt waarop deze betrekking heeft, is deze vordering op grond van jurisprudentie ook netto.

Artikel 6. Terugvorderingsbeschikking

Op grond van artikel 4:86 Awb vermeldt een beschikking tot terugvordering van een bestuurlijke geldvordering in ieder geval de te betalen geldsom en de termijn waarbinnen de betaling moet plaatsvinden. Ook de bezwaarclausule maakt op grond van de Awb-bepalingen deel uit van de

beschikking. In de beleidsregels wordt dit aangevuld met de mogelijkheid een (alternatieve) betalingsregeling voor te stellen en welke gevolgen verbonden zijn aan het niet tijdig betalen.

Artikel 7. Betalingsverplichting inwoners zonder uitkering

De Awb gaat ervan uit dat bestuursrechtelijke geldvorderingen in één keer volledig worden terugbetaald. In de praktijk blijkt dat het opleggen van een betalingsverplichting in termijnen eerder geaccepteerd wordt door de debiteur en daardoor eerder tot minnelijke terugbetaling van de vordering leidt.

Wordt niet betaald en dus de voorwaarde niet nagekomen dan vervalt het verleende uitstel van betaling van de hoofdsom ineens en is de volledige hoofdsom direct opeisbaar. Was de betalingsverplichting anders vormgegeven, dan was alleen de niet betaalde maandtermijn opeisbaar geworden en had – om de volledige vordering executoriaal in te vorderen – een gewijzigd invorderingsbesluit genomen moeten worden. Dit kost meer tijd en komt het incassoresultaat niet ten goede.

Wij houden voor wat betreft de volgordelijkheid van aflossing op vorderingen de volgende preferentie

aan:

• 1.

  vorderingen als gevolg van een boete;

• 2.

  bedrijfskapitaal ingevolge het Bbz;

• 3.

  vorderingen zonder executoriale titel gaan voor op dwangbevel;

• 4.

  fraudevorderingen gaan altijd voor op niet-fraudevorderingen;

• 5.

  de oudste vordering wordt het eerste afgelost.

Als er reeds op een vordering wordt afgelost en er ontstaat later een vordering met een hogere preferentie, dan dient de nieuwe volgorde in de clustervordering in het registratiesysteem te worden ingebracht.

Artikel 8. Aflossingscapaciteit voor mensen met een bijstandsuitkering

Deze regels zijn bedoeld als richtlijnen en hiervan kan, zoals in het vorige artikel is vastgelegd, worden afgeweken.

In lid 3 is opgenomen dat voor jongeren die een lagere norm ontvangen vanwege hun leeftijd en een toeslag ontvangen op grond van de bijzondere bijstand waardoor het totaal te ontvangen bedrag gelijk is aan de norm van iemand van 21 jaar of ouder, de draagkracht alleen wordt berekend over de lagere norm als bedoeld in artikel 20 van de Participatiewet.

In lid 4 is de bevoegdheid opgenomen om de aflossingscapaciteit te maximaliseren, in geval er sprake is van beslaglegging door een derde. Het is in het belang van de gemeente om zoveel mogelijk van de beslagruimte, zoals aangegeven in artikel 475d leden 1 en 2 van het wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering te claimen.

Artikel 9. Tussentijdse beoordeling aflossingscapaciteit

Met deze bepaling wordt de mogelijkheid van een tussentijds heronderzoek opgenomen. Met het uitgangspunt dat spontane nakoming van betalingen belangrijker is dan betaling naar draagkracht, zal hier in de praktijk slechts sporadisch gebruik van gemaakt worden. Toch is deze mogelijkheid in de beleidsregels opgenomen, omdat het denkbaar is dat de debiteur tussentijds over middelen gaat beschikken, die aangewend moeten worden voor de aflossing.

Artikel 10. Verzoek tot wijziging van de aflossingsverplichting

De debiteur kan altijd een verzoek indienen tot een wijziging van de vastgestelde aflossingsverplichting. De debiteur moet zijn verzoek desgevraagd onderbouwen door overlegging van financiële en overige relevante stukken, zodat het college de persoonlijke en financiële situatie van de debiteur kan (her)beoordelen.

Artikel 11. Verrekening en beslaglegging

Wanneer een minnelijke betalingsregeling niet tot stand komt of niet (voldoende) wordt nagekomen, volgt invordering door middel van verrekening met een uitkering verstrekt door een andere uitkeringsinstantie. In de Participatiewet is deze mogelijkheid wettelijk geregeld, zodat wanneer de debiteur elders een uitkering ingevolge de Participatiewet, IOAW, IOAZ, Bbz, WW, WAO, Wajong etc. ontvangt de vordering eenvoudig verrekend kan worden. Een machtiging van de debiteur is hiervoor niet nodig. Indien deze verrekening niet mogelijk is, zal tot executoriale invordering worden overgegaan. Hiervoor is een dwangbevel nodig, waarna vervolgens tot beslaglegging op inkomen of vermogen kan worden overgegaan.

Het college kan voor de executoriale invordering gebruik maken van de diensten van een derde. Nadrukkelijk is opgenomen dat de te maken kosten voor deze invordering ten laste komen van de

debiteur. De debiteur is hierop bij de terug- en invorderingsbeschikking al gewezen. De debiteur heeft er dus belang bij om een minnelijke regeling te treffen en wordt op deze wijze geprikkeld om deze regeling na te komen. In de praktijk kan het voorkomen dat de gemeente een zaak uit handen geeft aan een deurwaarder en die blijkt de vordering niet te kunnen incasseren. Deze kosten worden dan niet doorberekend aan de debiteur. De gemeente betaalt dan de kosten van de deurwaarder.

Artikel 12. Uitstel van betaling

In gevallen dat de financiële of persoonlijke situatie geen enkele mogelijkheid tot betaling biedt, kan er uitstel van betaling worden verleend. Dit is altijd tijdelijk. Aan het uitstel kunnen voorwaarden worden verbonden. Deze voorwaarden zullen gericht zijn op het verbeteren van de draagkracht, zodat wel tot terugbetaling kan worden overgegaan. Een bijzondere situatie doet zich voor indien inmiddels beslag is gelegd. Bij een nadere betalingsregeling zal een overeengekomen termijn onder handhaving van het beslag moeten worden ingehouden door degene waaronder beslag is gelegd: de inhoudingsplichtige derde. Opheffing van beslag vindt alleen plaats zodra er op een andere wijze voldoende zekerheid tot volledige betaling is verkregen. Dit om te voorkomen dat de beslagpositie ten opzichte van andere schuldeisers verslechtert.

Artikel 13. Afkoop van de restantvordering

Ingevolge dit artikel kan een debiteur voor kwijtschelding van de restantvordering in aanmerking komen indien hij een deel van de restschuld ineens voldoet. Dit geldt niet in de twee volgende situaties. Ten eerste voor een vordering waarvoor een zekerheid in de vorm van een pand- of hypotheekrecht is gevestigd. Deze zekerheid wordt gevestigd op grond van wettelijke bepalingen bijvoorbeeld in het geval van een zelf bewoonde eigen woning. Deze zekerheid moet eerst worden uitgewonnen. Het na uitwinning resterende bedrag komt wel voor afkoop in aanmerking. Ten tweede voor vorderingen die het gevolg zijn van het schenden van de inlichtingenplicht. Voor deze vorderingen heeft de wetgever vastgesteld dat ten minste 50% van de restschuld ineens betaald moet worden.

Artikel 14. Kwijtschelding bij schuldregeling

Deze bepaling regelt de kwijtschelding van vorderingen om een schuldregeling mogelijk te maken. Deze beleidsregel is gebaseerd op een eerder in de wet opgenomen bepaling en maakt het voor de meeste vorderingen mogelijk onder voorwaarden aan schuldregelingen mee te werken. Dit uiteraard voor zover de wetgever hier geen beperking aan geeft – lid 2 onderdelen a en b – of indien er een zekerheid is gevestigd, welke nog niet te gelde is gemaakt. Het besluit tot het gedeeltelijk afzien van invordering treedt niet in werking voordat een schuldregeling tot stand is gekomen.

Artikel 15. Afzien van (verdere) terugvordering

Dit artikel behoeft geen verdere toelichting.

In lid 3 is opgenomen wanneer een fraudevordering kan worden kwijtgescholden.

Artikel 16. Opschorting invordering

In beginsel kan direct tot invordering worden overgegaan zodra het betreffende besluit tot terugvordering is genomen en er dus wordt beschikt over een executoriale titel. Dit is niet van toepassing voor alle terugvorderingen op grond van de Wmo 2015 en de Jeugdwet. Een eventueel bezwaar- of beroepschrift van de debiteur tegen dit besluit, heeft geen schorsende werking. Wel kan de debiteur de voorzieningenrechter van de rechtbank (of van de Centrale Raad van Beroep) hangende een bezwaar- of beroepsprocedure verzoeken om een voorlopige voorziening te treffen, waaronder begrepen een schorsing. Zolang het besluit niet onherroepelijk is, bestaat het risico dat de gemeente, indien achteraf blijkt dat het besluit ten onrechte genomen is, geconfronteerd wordt met een schadevergoedingsactie van

de debiteur. Een besluit is onherroepelijk wanneer er voor debiteur geen mogelijkheden van bezwaar of beroep meer open staan. Dit is zes weken na het besluit of na de rechterlijke uitspraak. De gemeente zal, zolang het besluit niet onherroepelijk is, niet alleen moeten kijken naar haar eigen belangen maar ook naar de belangen van de (vermeende) schuldenaar. Indien het treffen van executiemaatregelen hangende bezwaar/beroep onevenredig belastend is voor de debiteur, is de gemeente gehouden om de invordering op te schorten.

Artikel 17. Slotbepalingen

Dit artikel behoeft geen toelichting.