Deltaplan Biodiversiteit 2020-2022

1.1. Maatschappelijke opgave

Natuur en biodiversiteit zijn de basis voor ons bestaan en onze economie. Maar natuur en biodiversiteit staan er niet goed voor. Het verlies van biodiversiteit is één van de belangrijkste wereldwijde opgaven van vandaag. Wereldwijd is er een ongekende achteruitgang van biodiversiteit. Dat laten verschillende (inter)nationale studies zien. Het is vijf voor twaalf. Ook in Nederland loopt de biodiversiteit flink terug. Dat komt bijvoorbeeld door nieuwbouw, versnippering van leefgebieden en uitstoot van (schadelijke) stoffen.

Sinds 1950 is de natuurkwaliteit van alle ecosystemen afgenomen. Moerassen en duinen zijn nog het minst aangetast, terwijl de biodiversiteit van bos, heide en natuurlijke en agrarisch gebruikte graslanden het sterkst achteruit is gegaan. De afname van de diversiteit in halfnatuurlijke graslanden, bossen en moeras lijkt in 2010 tot stilstand te zijn gekomen, terwijl de heide en de duinen nog steeds in kwaliteit achteruitgaan. In vergelijking met andere Europese landen heeft Nederland een relatief groot aandeel soorten dat op de Rode Lijst staat en een hoog percentage Natura 2000-soorten. Er zijn bovendien slechts drie landen die nog minder habitats hebben met een gunstige staat van instandhouding. Het agrarisch gebied gaat nog steeds in kwaliteit achteruit. In intensief gebruikte landbouwgebieden bieden alleen groene en blauwe landschapselementen nog een geschikt leefgebied voor wilde planten en dieren. De variatie in het Nederlandse landschap neemt af, doordat kenmerkende landschapselementen, patronen, teelten en structuren verdwijnen. Regio’s gaan hierdoor steeds meer op elkaar lijken, met als gevolg dat ook de kenmerkende verschillen in soortensamenstelling tussen de regio’s verdwijnen. (Bron: Wageningen university & Research).

De biodiversiteit van het gebied zegt iets over de aanwezigheid van planten, dieren en micro- organismen. Hoe hoger de biodiversiteit, hoe beter de leefomgeving voor mens en dier. Biodiversiteit voorziet in basisbehoeften als voeding, energie en beschutting. Daarnaast brengt een grote hoeveelheid biodiversiteit een afname van CO2 met zich mee.

Vrijwel alles wat we eten, is direct of indirect te herleiden tot biodiversiteit – wild of gedomesticeerd. Het gros van onze bouwmaterialen, medicijnen en industriële grondstoffen verkrijgen we uit biologische hulpbronnen. Veel vormen van toerisme draaien voornamelijk om natuur. “Biodiversiteit vertegenwoordigt dus een enorme economische waarde”, benadrukt Jones-Walters. De VN- Biodiversiteitsconventie verwoordt het als volgt: “Minstens 40 procent van de wereldeconomie en 80 procent van de behoeften van arme bevolkingsgroepen is afhankelijk van biologische hulpbronnen. Bovendien: hoe rijker de biodiversiteit, hoe groter de kans op medische ontdekkingen, economische ontwikkeling en aanpassing aan nieuwe uitdagingen zoals klimaatverandering.” (Bron: Wageningen university & Research)

Het Compendium voor de Leefomgeving (CPL) brengt de biodiversiteit voor Nederland in kaart. Het is volgens deskundigen onmogelijk om de ontwikkeling van ongeveer 45.000 soorten in Nederland te volgen. Voor een trend in biodiversiteit is een selectie voldoende. Het CPL werkt met een set van indicatoren. Op nationaal en provinciaal niveau geven die inzicht.

Volgens het CPL is de huidige toestand van soorten en ecosystemen in Nederland nog niet goed. Wel zijn er de eerste tekenen van herstel. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de Living Planet Index (LPI). Dit internationale instrument beschrijft de gemiddelde trend van alle soorten waarvan data beschikbaar zijn. Sinds 1990 is de Nederlandse LPI1 met 3% toegenomen. Dat komt vooral door een verbetering van de fauna in zoet water en moeras. In agrarische gebieden zoals de gemeente Hollands Kroon is juist sprake van afname. In bossen bleef de LPI ongeveer gelijk. De laatste tien jaar is de trend gelijk gebleven.

Provincie Noord-Holland werkt aan provinciale monitoring van natuur en biodiversiteit. De provincie constateert dat er nu onvoldoende gegevens zijn voor het agrarisch gebied in Noord-Holland. Daarom kan de provincie daarvoor geen LPI berekenen. Meer kennis is dus van belang. Dat is nodig om de transitie in de landbouw samen te laten gaan met het herstel van de biodiversiteit.

Maar we kunnen het tij nog keren volgens het ministerie LNV en alle provincies. Samen gaan zij voor de ambitie Nederland Natuurpositief. Eerder presenteerde een coalitie van boerenorganisaties, bedrijven, kennisinstellingen en natuur- en milieuorganisaties het Deltaplan biodiversiteitsherstel. Zij willen het biodiversiteitsverlies ombuigen naar herstel.

https://www.clo.nl/indicatoren/nl1569-living-planet-index?ond=20877

Kansen

Economie en ecologie sluiten elkaar niet uit, maar kunnen elkaar versterken. Door bijvoorbeeld een multifunctionele inzet van groen. Groen dat siert, leeft, werkt en meehelpt. De natuur kan een belangrijke factor spelen als het gaat om recreatie en toerisme. Maar andersom kan deze sector ook bijdragen aan biodiversiteit. Denk hierbij aan het aanleggen van vlindertuinen, groendaken en groene parkeerplaatsen. Ook draagt dit bij aan de geestelijke en fysieke gezondheid van mensen (Bron: website WUR).

1.2. Aanleiding Deltaplan Biodiversiteit Hollands Kroon

Op 27 juni 2019 heeft de raad het amendement A 2019 10 aangenomen. De raad wilde in het eerste kwartaal van 2020 een ‘Deltaplan Hollands Kroon voor biodiversiteit in Hollands Kroon’ ontvangen. In het deltaplan staan ook beleidsmaatregelen. Op 19 maart 2019 was er een beeldvormende vergadering. Hier zijn voorstellen gedaan voor verbetering van de biodiversiteit. Op 21 april 2020 is een eerste concept Deltaplan gepresenteerd in een beeldvormende vergadering.

1.3. Programma Duurzaamheid

Op 3 maart 2020 heeft de raad het programma Duurzaamheid vastgesteld. Het programma Duurzaamheid werkt aan 4 maatschappelijke opgaven: energietransitie, klimaatadaptatie, circulaire economie en biodiversiteit. Hiermee gaan we verdere klimaatverandering tegen en werken we aan de gevolgen van klimaatverandering. Verder zetten we stappen in de transitie van een lineaire naar een circulaire economie. En we dragen bij aan het verbeteren van de biodiversiteit. Na vaststelling door de raad wordt het Deltaplan Biodiversiteit Hollands Kroon uiteindelijk een integraal onderdeel van dit programma.

1.4. Wat is biodiversiteit?

Wageningen University & Research (WUR) beschrijft biodiversiteit als volgt: ‘Biodiversiteit is kortweg de verscheidenheid aan leven in een bepaald gebied – van een waterdruppel tot een compleet bos of zelfs de aarde als geheel. Biodiversiteit omvat alle soorten planten, dieren en micro-organismen, maar ook de enorme genetische variatie binnen die soorten en de variatie aan ecosystemen waar ze deel van uitmaken, van moerassen tot woestijnen. Het gaat dus lang niet alleen over bloemen, bomen en aaibare beesten. Het begrip omvat het totaalpakket aan levende organismen en systemen – en de interacties daartussen (Bron: website WUR)’.

Volgens het Compendium voor de Leefomgeving gebruikt het Nederlandse beleid voor biodiversiteit de internationaal geaccepteerde definitie van het Verdrag inzake Biologische Diversiteit ook wel genoemd Conventie inzake Biologische Diversiteit (CBD). De CBD omschrijft biodiversiteit als: ‘de variabiliteit in organismen uit de gehele wereld, waaronder terrestrische, mariene en andere aquatische ecosystemen en de ecologische verbanden waar ze deel van uitmaken; de diversiteit betreft de variatie binnen soorten (genen), tussen soorten en tussen ecosystemen.

1.5. Aanpak en uitwerking

Aanpak

Er zijn verschillende beeldvormende vergaderingen geweest. Tijdens deze vergaderingen hebben verschillende stakeholders waaronder raadsleden, experts, burgers en agrariërs een inhoudelijke bijdrage geleverd voor een Deltaplan Biodiversiteit Hollands Kroon. De inhoud van het Deltaplan Biodiversiteit Hollands Kroon is tot stand gekomen in samenwerking met verschillende belanghebbenden en teams van de gemeente Hollands Kroon.

Voorafgaand aan het opstellen van dit Deltaplan Biodiversiteit Hollands Kroon is gesproken met verschillende belanghebbenden. Dit zijn: Provincie Noord-Holland, LTO Noord - afdeling Hollands Kroon, Stichting Landschapszorg Wieringen, Natuurvereniging Wierhaven, IVN, stichting Polderpioniers, Agrarische natuurvereniging Hollands Noorden, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Staatsbosbeheer, Agrarische Jongeren Wieringermeer en Landschap Noord-Holland. Alle gesprekspartners hebben het concept Deltaplan Biodiversiteit ontvangen. Ze konden reageren op de inhoud.

Uitwerking

De opbouw in dit Deltaplan Biodiversiteit is vergelijkbaar met het programma Duurzaamheid.

Hoofdstuk 2 staan beleid, kaders en rollen.

Hoofdstuk 3 beschrijft een analyse van de gemeente Hollands Kroon.

Hoofdstuk 4 Visie, ambitie en strategie.

Hoofdstuk 5 staan de inspanningen en activiteiten.

Hoofdstuk 6 gaat over organisatie en monitoring.

Hoofdstuk 7 over communicatie.

Hoofdstuk 8 de financiën.

2.1. Beleid

Deze maatschappelijke opgave speelt zowel wereldwijd, nationaal als lokaal. Daarom zijn er op verschillende niveaus afspraken gemaakt over het behoud en duurzaam gebruik van natuur en biodiversiteit. Die afspraken zijn leidend en krijgen vaak op lokaal en regionaal niveau een concrete uitwerking. Hieronder staan enkele van deze afspraken.

Wereldwijd en Europa

Wereldwijd hebben landen afspraken gemaakt over het behoud en duurzaam gebruik van de biodiversiteit. Ook Nederland heeft het Verdrag inzake Biologische Diversiteit (CBD) onderschreven. De Europese Unie kent bijvoorbeeld de Vogel- en Habitatrichtlijnen. Hierin staat welke planten en dieren en hun natuurlijke habitats (leefgebieden) we moeten beschermen. Een onderdeel van de Vogel- en Habitatrichtlijnen is Natura 2000. Dit is het Europese netwerk van beschermde natuurgebieden.

Nederland

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de provincies hebben de natuurambitie ‘Nederland Natuurpositief’ opgesteld. Samen werken zij aan een nationaal plan voor natuurbeleid. Daarvoor willen zij nauwer samenwerken met gemeenten, waterschappen en maatschappelijke partners. Dat is belangrijk. Zo kunnen acties op gebiedsniveau bij elkaar komen. Het doel is om overal te werken aan het herstel van biodiversiteit. Dus in de natuurgebieden, in de steden, op het platteland en in de grote wateren.

Verder heeft het Rijk de Rijksnatuurvisie opgesteld. Het Rijk wil de Nederlandse natuur en biodiversiteit behouden en versterken. De Wet natuurbescherming beschermt Nederlandse natuurgebieden en planten- en diersoorten. Het Natuurnetwerk Nederland is het Nederlandse netwerk van bestaande en nieuw aan te leggen natuurgebieden. Het netwerk moet natuurgebieden beter met elkaar verbinden en met het omringende agrarisch gebied. Verder heeft het Rijk een visie opgesteld voor grote wateren. Het Waddengebied en het IJsselmeer komen terug in de Natuurambitie Grote Wateren 2050.

Deltaplan biodiversiteitsherstel

Eind 2018 is het Deltaplan biodiversiteitsherstel gepresenteerd. Er ligt een breed gedragen aanpak voor natuurherstel in Nederland. Een coalitie van boerenorganisaties, bedrijven, kennisinstellingen en natuur- en milieuorganisaties heeft de handen ineengeslagen. Zij denken dat we door betere samenwerking en het stimuleren en waarderen van grondgebruikers het biodiversiteitsverlies om kunnen buigen naar herstel. Het herstel van biodiversiteit richt zich op drie gebieden. Dit zijn de openbare ruimte, landbouwgrond en natuur. Dit zijn de belangrijkste vormen van grondgebruik. Hier is volgens de initiatiefnemers de meeste winst te behalen.

Provincie Noord-Holland

In de Omgevingsvisie van de provincie Noord-Holland staat het beleid voor de bescherming van natuur en landschap. Dit beleid is uitgewerkt in het Programma Natuurontwikkeling (PNO). In het PNO staan alle groene projecten, subsidieregelingen voor de ontwikkeling, het beheer van natuurgebieden en landschappen opgenomen. De provincie werkt aan de verschillende opgaven in het landelijk gebied met een integrale aanpak. Want een vitaal landelijk gebied gaat over biodiversiteit, waterkwaliteit, bodemdaling, klimaatadaptatie en een duurzame agrifoodsector. De provincie Noord-Holland werkt samen met gebiedspartners. Natuurinclusiviteit is een uitgangspunt voor ruimtelijke ontwikkeling.

Omgevingsvisie gemeente Hollands Kroon

Gemeente Hollands Kroon voert nu geen actief natuurbeleid. In Hollands Kroon richten wij ons op nieuwe natuur in het Natuur Netwerk Nederland (NNN) en het onderhouden van bestaande natuur. Het realiseren van het NNN is gedeeltelijk een gemeentegrens overstijgend onderwerp. Dit wordt regionaal aangepakt. Wij combineren nieuw aan te leggen waterberging(en) met natuurontwikkeling door locaties te kiezen in combinatie met het NNN, waardoor deze gebieden versterken in hun natuurwaarde. Wij willen waar mogelijk natuur graag combineren met ander functies, zoals recreatie en energieproductie.

De natuur wordt ook beheerd door onze agrarische ondernemers, particulieren en natuurverenigingen. We onderscheiden vier kijkrichtingen:

• 1.

  Vitale natuur

Vitale natuur werkt aan robuuste en klimaatbestendige natuurlijke verbindingen die soms gemeentegrens overschrijdend zijn.

• 2.

  Beleefbare natuur

De inrichting en beheer van beleefbare natuur is vooral gericht op recreatief gebruik.

• 3.

  Functionele natuur

Functionele natuur gaat over productieve ecosysteemdiensten met maatschappelijke economische waarde. Bijvoorbeeld levering van vis of zand vanuit de zee.

• 4.

  Inpasbare natuur

Mensen wonen en recreëren in natuur, boeren en projectontwikkelaars verdienen hun boterham met natuur integreren in hun bedrijfsvoering. Voor natuur is altijd wel een kans. Bijvoorbeeld op braakliggende gronden waar verrassende natuur tot stand kan komen.

We bieden ruimte aan initiatieven voor de ontwikkeling van vitale en beleefbare natuur. Het initiatief is hierbij aan derden. Wij willen het stapelen van functies faciliteren en het ontstaan van nieuwe natuur op verlaten terreinen laten gebeuren.Een gevarieerde groene omgeving kan bijdragen aan de verbetering van de biodiversiteit. Daarom kiezen we bij beheer en onderhoud voor multifunctioneel groen. We (her-)planten een mix van inheemse boomsoorten en bloemrijke grasbermen om daarmee de biodiversiteit te stimuleren.

We gaan de ambities, visies en doelstellingen uit het Deltaplan Biodiversiteit gebruiken als bouwstenen voor de actualisatie van de omgevingsvisie Hollands Kroon.

2.2. Routekaart biodiversiteit gemeente Hollands Kroon

Eind 2018 heeft de raad de begroting 2019 vastgesteld. Uit de begroting 2019 volgt de activiteit om een routekaart biodiversiteit op te stellen. Vanaf juni 2019 ligt er de vraag voor een Deltaplan Biodiversiteit. Het Deltaplan Biodiversiteit is voor het college de aanpak om biodiversiteit te herstellen. Duurzaam inkopen is het uitgangspunt. Het college beschouwt de uitwerking van het Deltaplan Biodiversiteit als routekaart.

2.3. Gedragscode biodiversiteit gemeente Hollands Kroon (2018)

Overheden hebben de mogelijkheid gekregen om zelf regels op te stellen voor de bescherming van bepaalde (dier)soorten. Deze regels zijn vastgesteld in een Gedragscode Biodiversiteit Hollands Kroon. Deze gedragscode maakt het eenvoudiger om op een zorgvuldige manier om te gaan met de belangen van flora en fauna.

Op 31 januari 2019 heeft de raad ingestemd om de gedragscode ter goedkeuring aan te bieden aan de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Rijksdienst voor ondernemend Nederland (RVO) houdt de beoordeling aan. RVO werkt namelijk aan één gedragscode voor gemeenten in Nederland. Dit biedt uniformiteit in werkwijze en daarmee duidelijkheid aan alle betrokken partijen. Als gemeente heb je vervolgens de mogelijkheid om naast de sector brede gedragscode met een gemeentelijke oplegger te werken. Met de Vereniging stadswerk werkt RVO aan deze nieuwe gedragscode voor gemeenten. De verwachting is dat deze in het najaar van 2020 wordt afgerond.

2.4. Programma duurzaamheid: de visie op duurzaamheid

Op 3 maart 2020 heeft de gemeenteraad het programma Duurzaamheid vastgesteld. Hollands Kroon werkt aan een duurzame samenleving en leefomgeving. In de gemeente Hollands Kroon is de basishouding: denken en doen aan duurzaamheid. Het is een integraal uitgangspunt van het gemeentelijk beleid en bedrijfsvoering. Het gaat om duurzame ontwikkeling waarbij we rekening houden met de gevolgen van ons handelen voor toekomstige generaties. Duurzaamheid is leidend en in beginsel een verbindend principe. Haalbaar en betaalbaar zijn wel het uitgangspunt. Gemeente Hollands Kroon heeft een voorbeeldfunctie. Met dit programma leveren we een bijdragen aan de volgende onderdelen en ambities van duurzaamheid. Deze komen uit het Nationaal Klimaatakkoord, het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie en het programma Nederland Circulair 2050. Met het Deltaplan Biodiversiteit leveren we ook een bijdrage aan de Natuurvisie en de natuurambitie Natuurpositief.

2.5. Rollen

In het programma Duurzaamheid hebben we onze rollen beschreven. De gemeente heeft verschillende rollen. We stellen beleid en doelen vast. Vaak doen wij dat samen met anderen. Ook verlenen wij vergunningen en zijn wij handhaver. In andere gevallen zijn wij subsidieverlener of informeren wij. Daarnaast kan de gemeente ook een rol als aanjager, verbinden en facilitator innemen. De gemeente Hollands Kroon zet in eerste instantie in op facilitering en stimulering van initiatieven van particulieren en ondernemers die de biodiversiteit vergroten. Hiervoor deelt de gemeente kennis en financiële middelen met de initiatiefnemers. Pas als de beoogde doelen niet gehaald dreigen te worden, treedt de gemeente regulerend op. Hieronder staat een overzicht van rollen die wij kunnen inzetten, gebaseerd op de participatietrap van de Raad voor Openbaar Bestuur²

https://kennisopenbaarbestuur.nl/media/63034/loslaten-in-vertrouwen.pdf

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten VNG ziet voor een gemeente een aantal hoofdtaken als het gaat om het versterken van biodiversiteit. Die hebben te maken met regelgeving, uitvoering, handhaving en eigen bedrijfsvoering. Dit zijn:

• •

  Reguleren: Inrichting landelijk gebied, natuurbehoud, lokale flora en fauna versterken

• •

  Reguleren: Handhaving lucht-, water-, bodemkwaliteit, bescherming biodiversiteit

• •

  Reguleren: Toetsing (bouw)plannen op schadelijke milieueffecten, compensatie verloren gegane natuur

• •

  Reguleren: Milieuvriendelijk en actief groenbeheer; bomenbeleid gericht op behoud van bomen

• •

  Reguleren: Landschappelijk raamwerk ontwikkelen, behouden en versterken waardevolle landschappen

• •

  Stimuleren: Duurzame inkoop, minimaal volgens de wettelijke norm

Daarnaast kan de gemeente ook een rol als aanjager, verbinden en facilitator innemen door:

• •

  Stimuleren en regisseren: Proactief beleid voeren voor het versterken van natuur en landschap, voorbij handhaving wettelijke norm en samen met bewoners

• •

  Faciliteren, stimuleren en regisseren: Natuurinclusieve en kringlooplandbouw en infrastructuur bevorderen

• •

  Reguleren: Beleid voeren voor dierenwelzijn

• •

  Reguleren: Ecologisch groenbeheer; geen chemische bestrijdingsmiddelen; bomen- en bermenbeleid inzetten voor biodiversiteit; ecologische verbindingszones aanleggen

• •

  Faciliteren: Bijhouden rode-lijst soorten; natuurfuncties versterken

• •

  Faciliteren en stimuleren: Stadslandbouw, groene daken, steenbreek

• •

  Stimuleren: MVI/duurzame inkoop

• •

  Reguleren: FSC-certificatie toepassen en handhaven

• •

  Faciliteren en stimuleren: Natuur- en milieueducatie aanbieden, lid zijn van Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling (GDO)

3.1. Kenmerken: weids, open en divers

De gemeente Hollands Kroon is met 37.000 ha land en 25.000 ha water één van de grootste gemeenten van Nederland. De gemeente Hollands Kroon is een fusiegemeente uit de voormalige gemeenten Anna Paulowna, Wieringen, Wieringermeer en Niedorp. Landschappelijk kunnen wij de gemeente verdelen in vijf landschapstypen. Deze landschapstypen en hun onderlinge verschillen staan op de landschapsstructuurkaart in figuur 2. In bijlage 1 staat meer informatie over de verschillende landschapstypen.

Droogmakerijen

Hollands Kroon bestaat voor een groot deel uit droogmakerijen. Die in verschillende perioden zijn ontstaan uit de voormalige Zuiderzee. Zo ontstond er meer landbouwgrond in Nederland. Deze landschappen zijn voornamelijk weids en open. Het landschap kenmerkt zich door blokkavels, rechte sloten en wegen. Andere kenmerken zijn de rechte structuren met bomen en bosschages en de groene eilanden van erfbeplantingen. Door de grootschaligheid van deze droogmakerijen is er meer ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Grootschalige landbouw met teelten zoals: aardappelen, suikerbieten, tarwe, bloembollen en vee is het voornaamste grondgebruik in dit landschap. Dit komt door de efficiënte inrichting, bodemgesteldheid en waterhuishouding.

Binnen de land- en tuinbouw, visserij en veeteelt is het besef groeiende dat biodiversiteit belangrijk is voor een gezonde, toekomstbestendige agrarische sector. Het aantal biologische en ecologisch bewuste agrarische ondernemers groeit snel. Mede daarom zijn er steeds vaker akkervogels, weidevogels, insecten en kleine zoogdieren in dit open landschap te vinden. Deze flora en fauna is juist te vinden in landschapselementen zoals bomenrijen, sloten, bosschages, bloemrijke akkerranden en erfbeplantingen. In dit landschap liggen ook het Dijkgatsbos en Robbenoortbos van het Staatsbosbeheer. Deze afwisseling in het landschap zorgt voor een scala aan biotopen en leefomgevingen voor flora en fauna. Deze bossen zijn onderdeel van het Natuur Netwerk Nederland.

Historische keileembult Wieringen

Keileembult Wieringen is 150.000 jaar geleden tijdens de saale ijstijd ontstaan door het opstuwen van sediment. Zo’n bult noemt men ook wel een stuwwal en is een vrij bijzonder landschapstype voor het Noordwesten van Nederland, de meeste stuwwallen zijn in het oosten van het land te vinden. De ligging van het landschap is van nature al hoger. Daarom heeft dit gebied een historisch karakter.

Het landschap op Wieringen kenmerkt zich op de hogere delen door de vele houtwallen die langs de wegen liggen van Hollandse Iep, Meidoorn, Es en Hondsroos. Naast de mozaïeken kavel, weg en slootstructuur kent Wieringen ook verschillende hotspots met Tuunwallen. Dit zijn perceelafscheidingen van gestapelde graszoden van ongeveer 1m hoog die voor de uitvinding van prikkeldraad gebruikt werden, omdat groene afscheiding vaak niet goed aansloeg in de zilte groeiomstandigheden. Deze Tuunwallen zijn vaak de standplaats voor gebied zeldzame vegetatie, omdat de Tuunwallen droog en voedselarm zijn. Omdat het lagere deel van Wieringen in de historie regelmatig te kampen had met overstromingen ligt er aan de zuidkant van het eiland een bijzondere dijk namelijk de “Wierdijk”. Deze dijk is opgebouwd door bij elkaar geplakt groot zeegras wat in de volksmond “Wier” werd genoemd. Dit lag tussen een palenrij en grond. De Wierdijk is hedendaags nog steeds zichtbaar en is eveneens door de provincie Noord-Holland erkent als monument.

Het landgebruik op het voedselarmere soms slecht te bewerken Wieringen is een minder grootschalig en intensief als in de voedselrijke vochtige droogmakerijen. Op de lagere delen van Wieringen is vooral veeteelt en weidegebied vinden. Hiervan is een groot deel weidevogelleefgebied. Doordat het landschap op Wieringen meer divers is en omdat er meer landschapselementen te vinden zijn neemt men aan dat de biodiversiteit meer verspreid en talrijk voorkomt. De weides op Wieringen worden wegens het weidevogelleefgebied minder vaak gemaaid en zijn daarom bloemrijker. Dit zorgt ervoor dat er grotere getallen insecten, vogels en kleine zoogdieren voorkomen. Doordat de meeste landschapselementen op Wieringen vooral uit iep, es en meidoorn bestaan staan deze elementen onder grote ziektedruk door de Iepziekte, Essentaksterfte en bacterievuur.

IJsselmeer

Door de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 ontstond het IJsselmeer, het grootste zoetwatermeer van Nederland. Het IJsselmeer was toen niets anders dan een meer met zout water wat constant door de rivier de IJssel met zoetwater werd gevoed tot het IJsselmeer omstreeks 1939 volledig zoet was met een nieuw biologisch evenwicht. Hedendaags heeft het IJsselmeer verschillende belangrijke maatschappelijke functies zoals drinkwatervoorziening, recreatie en toerisme, landbouw en transport. Naast al deze maatschappelijke functies is het IJsselmeer ook een groot ecologisch leefgebied voor onder ander vele soorten vogels, vissen en amfibieën. Wegens het grote ecologisch belang is het IJsselmeer Europees erkent als Natura2000 gebied. De laatste jaren neemt de biodiversiteit in het IJsselmeer sterk af doordat het zoutgehalte sterk toeneemt door een mechanische fout in de sluizen op de afsluitdijk, natuurlijk kwel vanuit de Waddenzee en omdat er tijdens droogte minder zoetwater wordt aangeleverd vanuit de IJssel. Het IJsselmeer kan haar maatschappelijke functies alleen blijven waarmaken als het ecosysteem robuust genoeg is om de gevolgen van klimaatverandering en duurzaam gebruik veerkrachtig op te vangen. Daarom is het Rijkswaterstaat begonnen met project Wieringerhoek, dit project gaat meer belangrijke leefgebieden en verbindingen tussen zoet en zout toevoegen voor vele diverse biodiversiteit. En het zorgt voor een robuust ecosysteem wat onze zoetwaterbron toekomstbestendig maakt. Bij de ontwikkeling van project Wieringerhoek hecht Hollands Kroon waarde aan het in stand houden van een vitale landbouw- en visserijsector, in samenhang met een ecologisch hoogwaardige invulling van het watergebied.

Waddenzee

Het waddengebied is een waardevol gebied, waarin zeldzame planten en dieren voorkomen. Een gebied waar Nederland trots op is en wil behouden, niet voor niets is dit een Unesco werelderfgoed en wordt de natuur in het gebied Europees beschermt onder de Natura2000 wetgeving. Het Waddengebied is cruciaal voor vele broedvogels en trekvogels die een roofdierenvrije plek zoeken om te nestelen foerageren of rusten. Deze nestel locaties zijn eveneens vaak de standplaats voor zeldzame en beschermde zilte flora die nergens anders in Nederland kan groeien. De Waddenzee wordt vaak de kraamkamer van de Noordzee genoemd, omdat vele vissoorten hier een plek hebben om hun eieren te schieten en plek waar jonge vis “veiliger” is en meer voedsel kan vinden. Bovendien is de Waddenzee voor sommige vissoorten een belangrijke migratieroute naar zoete wateren in het binnenland. Binnen Hollands Kroon kennen we meerdere vismigratiesluizen die ervoor zorgen dat soorten zoals aal en stekelbaars gemakkelijker kunnen migreren tussen zoet en zout. Een voorbeeld hiervan is de vismigratierivier bij Kornwerderzand die de Waddenzee verbindt met het IJsselmeer. Deze wisselwerking van soorten uit zout en zoet wordt momenteel door het Hoogheemraadschap Hollands-Noorderkwartier gefaciliteerd met het viskringloop project in de Wieringermeer waar zoet en brak water vissen eieren kunnen zetten en bij wasdom hun weg kunnen vervolgen naar zoet of zout water. Het Waddengebied rondom de gemeentegrenzen van Hollands Kroon wordt vooral door Landschap Noord-Holland beheert.

3.2.Biodiversiteit en natuur in Hollands Kroon

In de gemeente Hollands Kroon liggen verschillende gebieden die een hoge biodiversiteit hebben of waar we die kunnen vergroten. Het is zaak om deze gebieden met elkaar te verbinden. Zodat deze ook in de toekomst bijdragen aan de biodiversiteit in Hollands Kroon. Hiervoor gebruiken we de methode van het Natuur Netwerk Nederland. Deze verbindingen kunnen wij op verschillende manieren maken. Dat kan in de vorm van bijvoorbeeld bomenrijen, bosschages, waterwegen of grasbermen. De uitwerking gebeurt met een nog op te stellen groenstructuurplan. Daarbij worden dan ook ecologische inzichten betrokken. Alle huidige natuurgebieden, natuurlijk ingerichte gebieden en gebieden met hoge ecologische potentie staan op de verzamelkaart hieronder.

Sinds 2016 sluit Agrarische Natuurvereniging Hollands Noorden akkerpakketten af met agrariërs. Deelnemende agrariërs zien dat landbouw kan bijdragen aan biodiversiteit. In 2020 doen er in Hollands Kroon 76 agrariërs mee. Deze pakketten liggen vooral in de Wieringermeer en bestaan uit:

Deelnemende agrariërs ontvangen een compensatievergoeding via de subsidie Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb). Uitgangspunt van het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer is een leefgebiedenbenadering. Het creëren en in stand houden van een leefgebied voor een soort of groep van soorten die vergelijkbaar beheer vraagt.

Daarnaast heeft Agrarische Natuurvereniging Hollands Noorden met een groot aantal boeren pakketten afgesloten voor weidevogels. Het gaat dan bijvoorbeeld om laat maaien, het uitrijden van ruige mest, legselbeheer op grasland en kruidenrijk grasland. Daarnaast zijn er ook akkervogelpakketten afgesloten zoals wintervoedselakker en kruidenrijk grasland. Op Wieringen komen door de grote variatie relatief veel patrijzen voor. Deze akkervogel staat op de rode lijst en is de laatste decennia drastisch is afgenomen. De patrijzen op Wieringen zijn in april en mei 2020 geteld door vrijwilligers, Landschap Noord-Holland en Agrarisch Natuurvereniging Hollands Noorden.

Wat gebeurt er al?

De gemeente Hollands Kroon voert al enkele projecten en activiteiten uit die bijdragen aan de biodiversiteit. Zo wordt er nu ieder jaar ongeveer 5000 m2 aan bloemenmengsel ingezaaid. Dit is deels op aanvraag van inwoners. Verder planten we ieder jaar ongeveer 500 bomen. En er worden ieder jaar nog eens 100 bomen ter beschikking aan inwoners gesteld als ‘geboorteboom’. Bij omvormingen van beplantingen proberen we zoveel mogelijk ecologisch verantwoorde beplanting te gebruiken. En we gaan als organisatie zorgvuldig om met onze flora en fauna door te werken volgens de Wet Natuur Bescherming. Naast de gemeentelijke inspanningen zetten organisaties zoals de Agrarische Natuurvereniging en stichting Polder Pioniers zich in voor vele bloemrijke akkerranden, vogelakkers en andere landschapselementen.

4.1. Ambitie en visie

Hollands Kroon gaat voor Natuurpositief. We gaan voor herstel van biodiversiteit op het platteland, in onze kernen, in onze natuurgebieden en in onze grote wateren. We gaan voor een groene leefomgeving met een rijke biodiversiteit aan onder andere bodem- en waterleven, planten, insecten en weide- en watervogels. Onze inwoners leven, werken en recreëren graag in deze groene leefomgeving. Deze groene omgeving is herkenbaar en onze inwoners zijn er trots op.

Een groene leefomgeving draagt bij aan een prettig en gezond woon- en leefklimaat. Het zorgt voor vermindering van fijnstof, CO2, wateroverlast en hittestress. Het speelt bovendien een belangrijke rol als ontmoetingsplek en verbetert daarmee de sociale cohesie. Een gevarieerde groene omgeving kan bijdragen aan de verbetering van de biodiversiteit. Ook draagt een groene leefomgeving bij aan de economische waarde van een gebied doordat huizen en bedrijven in waarde stijgen, het een gunstiger vestigingsklimaat voor inwoners en bedrijven is en het recreanten aantrekt.

Doelstellingen

4.2. Strategie en uitgangspunten

Landbouw, openbare ruimte en natuur zijn de drie belangrijkste vormen van grondgebruik in Hollands Kroon. Juist hier kunnen we goede resultaten boeken. Maar we zien ook kansen bij woningeigenaren, huurders en ondernemers. Uitgangspunten in onze aanpak zijn verbinden, betrokkenheid, integraliteit en gebiedsgericht.

Verbinden

We willen verbinden. We willen natuur en biodiversiteit verbinden aan landbouw, openbare ruimte en particuliere gronden. Het gaat om samenwerken aan de groene en biodiverse inrichting en het beheer van onze leefomgeving. Soms is dat tussen overheden en terreinbeheerders. Andere keren gaat het om bijvoorbeeld samenwerking tussen inwoners, ondernemers, agrariërs en de gemeente. Samenwerken gebeurt op gebiedsniveau. Overigens wordt de omvang van een gebied bepaald door de opgave. We gaan ons netwerk verder opbouwen. Een mooi voorbeeld hiervan is de samenwerking tussen basisschool Het Baken, stichting Polderpioniers en het IVN. Deze partijen hebben samengewerkt om de grasvelden rondom de school in te zaaien met bloemenmengsels om de kinderen te enthousiasmeren en natuureducatie te geven.

Betrokkenheid

We willen de bewustwording en betrokkenheid bij natuur, landschap en biodiversiteit vergroten. Zo gaan we inwoners, agrariërs en ondernemers activeren om zelfinitiatieven te ontplooien. We willen informeren over biodiversiteit, welke mogelijkheden er zijn en hoe je kunt samenwerken en/of participeren in projecten. Voorbeelden zijn: bij vriendelijke beplanting toepassen bij Kernbeheer participatie projecten, Operatie Steenbreek, het vergroenen van school- of buurtpleinen, herinrichting van de straat of monitoring. Ook zien we een rol voor natuur- en milieueducatie. Bewustwording en betrokkenheid ontstaat ook door het te beleven.

We gaan de informatie over natuur, landschap en biodiversiteit beter ontsluiten. Dat geldt ook voor de projecten, initiatieven en (beheers)maatregelen die we nemen. Deze informatie gaan we op onze website plaatsen. Per project bepalen we participatie, communicatiedoelen, doelgroepen en strategie. Deze communicatie-inzet moet direct bijdragen aan de uitvoering/het proces en het projectresultaat.

Integraliteit

Herstel van biodiversiteit is alleen haalbaar als we kiezen voor een integrale, samenhangende aanpak. Herstel van biodiversiteit is verbonden aan andere maatschappelijke uitdagingen zoals de energietransitie, klimaatadaptatie en de circulaire economie. Deze kunnen elkaar versterken. Verder is herstel van biodiversiteit ook verbonden met een toekomstperspectief voor onze boeren en een aantrekkelijke woon- en leefomgeving. Herstel van biodiversiteit draagt ook bij aan internationale verplichtingen op het gebied van natuur, milieu en de kwaliteit van bodem, water en lucht.

Gebiedsgericht

Herstel van biodiversiteit, de energietransitie, klimaatadaptatie en circulaire economie komen samen op gebiedsniveau. Dat geldt ook voor andere opgaven zoals waterkwaliteit en een duurzame landbouwsector. We willen deze opgaven in onderlinge samenhang oppakken. Dat gebeurt regionaal, gemeente breed, in dorpen, wijken of op straatniveau. Afhankelijk van het onderwerp kiezen we een van deze schaalniveaus. We willen samen met alle spelers werken aan integrale oplossingen. Natuurinclusiviteit is een uitgangspunt. Wij gaan voor een gebieds- en wijkgerichte aanpak.

We werken onze ambitie uit via drie sporen: Groene aders, Natuurinclusief en Stepping stones.

• 1.

  Groene aders

Groenstructuur en natuurnetwerk

We gaan ons richten op een sterke groenstructuur en natuurnetwerk. Dit doen we door natuur en groen aan elkaar te verbinden. We maken groene aders. We zetten ons in voor het Natuurnetwerk Nederland inclusief de verbindingen. Daarnaast zetten we ons in voor een herkenbare groeninrichting en structuur binnen Hollands Kroon. Dit doen we door het opstellen van een groenstructuurplan met ecologische onderliggers. Denk hierbij aan gebieden verbinden en vliegroutes voor vleermuizen creëren.

In het groenstructuurplan willen we ook de mogelijkheden voor een klimaatbos verder onderzoeken. Het groenstructuurplan beschrijft waar we bijvoorbeeld (extra) bomen kunnen planten en hoe we dat gaat doen. Ook willen motie M 2020 02 (raadsvergadering 23 april 2020) over bomenplant betrekken bij het opstellen van het groenstructuurplan. De kaders voor het groenstructuurplan leggen we voor aan de gemeenteraad.

Natura 2000

Hollands Kroon grenst aan twee Natura 2000 gebieden: het IJsselmeer en de Waddenzee. In het project Wieringerhoek werkt het Rijkswaterstaat (RWS) de kansen uit om de economie, ecologie en het landschap te versterken in de kustlijn van onze gemeente. We zijn een van de stakeholders in dit project en zien kansen voor onze gemeente als het gaat om het versterken van biodiversiteit. Natuurlijk in samenhang met andere thema’s en onderwerpen.

Ecologisch bermbeheer

We gaan ons onderhoud en beheer aanpassen om de biodiversiteit te vergroten. Dat geldt voor bermen buiten de bebouwde kom. We gaan grasbermen zoveel als mogelijke ecologisch beheren. Dit pakken we in samen met de LTO, Agrarische natuurvereniging en de omliggende bewoners op. Vanaf 2022 heeft de gemeente Hollands Kroon een nieuw maaibestek, dit zorgt ervoor dat de bermen straks kruiden- en bloemenrijk zijn. We willen jaarlijks roulerend 30% bermgras laten staan. Deze delen berm zijn een veilige plek voor bijen, vlinders en ander dieren. Ook is het voedselrijk en geeft het ruimte voor de voortplanting. Daarnaast willen we grasbermen langs sloten vrijhouden van slootvuil en bagger. Veiligheid staat natuurlijk voorop.

Natuurvriendelijke oevers

Daarnaast gaan we voor meer natuurvriendelijke oevers. Deze vormen een beschutte leefomgeving voor bijvoorbeeld vogels, vissen, kikkers en insecten. Ook zijn deze oevers een plek waar dieren voedsel kunnen vinden en zich voort kunnen planten. Het draagt ook bij aan de waterkwaliteit. Natuurvriendelijke oevers dragen ook bij aan de beleving van een gebied. Tot slot willen we in de Wieringermeer de biodiversiteit vergroten langs de oevers van de waterlopen. Dit doen we door aanpassing van huidig beheer in overleg met het hoogheemraadschap.

• 2.

  Natuurinclusief

De landschappelijke kwaliteiten buiten het NNN bieden een goede basis om ook daar natuur te versterken en de biodiversiteit te vergroten. Zo worden biodiversiteit en natuurlijk kapitaal integraal onderdeel van visies op stedelijke en infrastructurele ontwikkelingen, klimaatadaptatie, waterbeheerplannen, de uitwerking van maatregelen uit het Klimaatakkoord en van omgevingsvisies. Provincies omarmen, net als het Rijk, het breed gedragen initiatief van de partners van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel en zoeken de samenwerking.

Natuurinclusieve en kringlooplandbouw

De landbouw kan een belangrijke bijdrage leveren aan het herstel van biodiversiteit. Hollands Kroon heeft de meeste landbouwbedrijven en het grootste agrarische grondgebruik in de provincie Noord- Holland. Bijna alle landbouwsectoren zijn in onze gemeente te vinden: van bloembollen tot tuinbouw, van akkerbouw tot (intensieve) veehouderij en glastuinbouw. De provincie Noord-Holland wil dat alle grondgebonden landbouw in 2030 bijdraagt aan het behoud en versterken van biodiversiteit, bodemvruchtbaarheid en water op en rond het bedrijf. We sluiten ons aan bij deze ambitie en willen een bijdrage leveren. We zien een koppeling met de transitie naar kringlooplandbouw. Hiervoor nemen we deel aan het gesprek. Dat gebeurt bijvoorbeeld in het kader van Greenport NHN.

Natuurinclusieve landbouw en kringlooplandbouw zijn beide vormen van duurzame landbouw. Deze concepten overlappen elkaar gedeeltelijk. In beide concepten staat het streven naar een zorgvuldig gebruik van natuurlijke hulpbronnen, het duurzaam beheren van de bodem en het minimaliseren van emissies centraal. Bij kringlooplandbouw ligt het accent meer op het sluiten van kringlopen van mineralen en grondstoffen. Bij natuurinclusieve landbouw ligt het accent meer op een verantwoord gebruik van natuur en natuurlijke processen. Volgens het ministerie van LNV leidt de combinatie van de twee werkwijzen tot een sterkere biodiversiteit die nuttig is voor de bedrijfsvoering.

Binnen het efficiënte agrarische gebruik komt steeds meer aandacht voor biodiversiteit. Vogelakkers, wintervoedselakkers en kruidenrijke akkerranden maar ook een sterkere dooradering van beplanting van de randen van de akkers en de oevers langs watergangen geven een extra groene kwaliteit aan de polder die bijdragen aan de biodiversiteit van de totale polder. Een goed voorbeeld hiervan zijn de akkerrandprojecten. Deze dragen bij aan het verbeteren van de biodiversiteit, aan een natuurinclusievere en meer kringloopgerichte landbouw en ook aan een positiever imago van de akkerbouw. In 2020 doen er 76 akkerbouwers mee in de gemeente Hollands Kroon. We willen de biodiversiteit vergroten in de akkerranden. En we proberen verbindingen te maken met omliggende landschapselementen.

In de Wieringermeerpolder willen we de huidige erfbeplanting herkenbaar houden in het open landschap als karakteristiek onderdeel van de polder en bij nieuwe ontwikkelingen de erfbeplanting versterken en verbeteren. Dit doen we doormiddel van ecologische ontwerprichtlijnen voor een boerenerf aan te bieden. De beplantingsstructuur vergroot de biodiversiteit van de huidige polder. Dat geldt ook voor andere plekken in de gemeente. Zo gaan we onderzoeken of plekken onder windmolens beplant of ingezaaid kunnen worden.

Voor de transitie naar natuurinclusieve en kringlooplandbouw zien we een aantal belangrijke voorwaarden. Het is van belang dat de inspanningen die boeren leveren, ingepast kunnen worden in hun bedrijfsvoering en dat zij hiervoor voldoende beloond en gewaardeerd worden. De transitie naar natuurinclusieve en kringlooplandbouw wordt verder uitgewerkt in de toekomstvisie op de landbouw in de gemeente Hollands Kroon. Dat doen we samen met de landbouwsector.

Natuurinclusieve infrastructuur en bouw

We gaan voor natuurinclusieve inrichting en beheer van projecten in de infrastructuur, nutsvoorzieningen en bouw. We willen nog meer groen en minder grijs. Want groen is gunstig voor de biodiversiteit en het opnemen van overtollige regenwater. We willen dat er in alle infrastructurele en nutsvoorziening projecten meer biodiversiteit komt vergeleken met de huidige situatie. Daarnaast willen we natuurinclusieve bouw- en ontwikkelprojecten.

• 3.

  Stepping stones

Naast het landelijk gebied willen we de biodiversiteit ook vergroten in de bebouwde kom. Binnen de bebouwde kom kunnen inwoners, ondernemers en gemeente een flinke bijdrage leveren. We gaan voor een onderlinge verbinding van groen en natuur in onze kernen en met het landelijk gebied. Binnen de bebouwde kom zien we kansen voor groene stepping stones. Voorbeelden zijn particuliere tuinen, schoolpleinen, Tiny Forests, speeltuinen en bedrijventerreinen. Juist hier liggen kansen waar vooral insecten, vogels en kleine zoogdieren van kunnen profiteren. Hier kunnen we ook verschillende innovaties toepassen. We willen initiatieven uit de samenleving stimuleren bijvoorbeeld in samenwerking met “operatie steenbreek” en ons gemeentelijk team Kern Beheer.

In de onderstaande tabel zijn alle activiteiten ter bevordering van de biodiversiteit opgenomen.

In 2020 starten we met enkele projecten en activiteiten. Sommige zijn eenmalig, ander weer structureel. In bijlage´s zijn de projecten aangegeven met ‘*’ verder uitgewerkt.

In hoofdstuk 8 ‘Financiën’ zijn de benodigde financiële middelen voor 2020 vermeld.

6.1. Organisatie

Binnen de gemeente Hollands Kroon ligt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van activiteiten, projecten en resultaten bij de zelfsturende teams. Dat geldt ook voor de verschillende onderdelen uit het programma Duurzaamheid. Het Deltaplan Biodiversiteit wordt straks onderdeel van dit programma.

De teams blijven verantwoordelijk voor eindresultaat, budgetten en de inzet. Er zijn verschillende vormen voor een programmaorganisatie. De regievorm past het beste bij Hollands Kroon en het programma Duurzaamheid. Met de regievorm kunnen we focussen op de doelen en de strategie. Zodat onze inspanningen direct bijdragen aan de gewenste effecten. Deze rol ligt bij een strategisch regisseur uit het team Omgevingsontwikkeling.

Het Deltaplan Biodiversiteit is een verantwoordelijkheid van wethouder Groot. Wethouder Meskers is bestuurlijk verantwoordelijk en bestuurlijk opdrachtgever van het totale programma Duurzaamheid. Hij bewaakt de samenhang, integraliteit en meerwaarde in het programma. Op de deelonderwerpen klimaatadaptatie ligt de bestuurlijke verantwoordelijkheid bij wethouder Groot. Drie keer per jaar is er een gezamenlijk PO over het programma Duurzaamheid.

Team Omgevingsontwikkeling is primair aanspreekpunt op programmaniveau voor het college en legt ambtelijk verantwoording af aan een ambtelijk opdrachtgever DT. Op project- en activiteitenniveau zijn de verschillende teams aanspreekpunt en verantwoordelijk. Stefan Louwerse is in het kernteam verantwoordelijk voor het Deltaplan Biodiversiteit. Teams Areaal Beheer, Projecten Openbare Ruimte, Beheer Openbare Ruimte, Kernbeheer en Inkoop zijn betrokken in de uitvoering.

6.2. Monitoring

Monitoring van biodiversiteit is belangrijk. Dat concluderen de initiatiefnemers van de nationale en provinciale deltaplannen biodiversiteit. Er is veel bekend over de staat van biodiversiteit en waardoor verlies wordt veroorzaakt. We hebben meer inzicht en kennis nodig over welke prestaties een positieve bijdrage leveren aan biodiversiteit, hoe prestaties met elkaar samenhangen en welke aanpassingen wellicht nog nodig zijn voor biodiversiteitswinst. Daarom is een belangrijk onderdeel van de deltaplannen een verbetering van de biodiversiteitsmonitoring.

Met het landelijke deltaplan willen de makers daarom een monitoring systematiek opzetten die inzicht geeft in: (i) wat de trends zijn in belangrijke biodiversiteitsindicatoren op gebieds- of landelijk niveau en (ii) hoe deze samenhangen met de inspanningen en de prestaties die gerealiseerd worden door grondgebruikers en in gebieden.

De voorgestelde monitoring systematiek gaat uit van het meten van succes op drie schaalniveaus: het nationaal (of provinciaal) niveau, het gebiedsniveau en het niveau van de grondgebruiker (zoals een agrarische onderneming, natuurgebied of openbare ruimte van bijvoorbeeld een bepaalde gemeente). Monitoring op het nationaal of provinciaal niveau is vooral gericht op het vaststellen of het hoofddoel van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel wordt gehaald: de neerwaartse trend in landelijke biodiversiteit ombuigen.

Monitoring Hollands Kroon

Binnen de gemeente Hollands Kroon werken we met effectindicatoren en prestatie-indicatoren.

Een effectindicator legt een relatie tussen het uitgevoerde beleid en de doelstelling. Met de uitvoering van het Deltaplan Biodiversiteit willen we een bijdrage leveren aan doelen en effecten. Voor projecten en activiteiten beschrijven we beoogde resultaten. Hier koppelen we prestatie- indicatoren aan.

Gemeente Hollands Kroon wil voor de effectindicatoren aanhaken op landelijke en provinciale monitoringsinstrumenten. We willen graag een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van monitoring. Daarbij willen we aandacht vragen om meer gegevens voor het agrarisch gebied te verzamelen. Voor de gemeente Hollands Kroon gaan we een nulmeting uitvoeren. Hiervoor maken we gebruik van de data van de Nationale Databank Flora en Fauna. Daarna gaan we jaarlijks een meting doen.

We willen inwoners, ondernemers en agrariërs ook betrekken bij de monitoring. En dat gebeurt al. Zo telt het ANV Hollands Noorden met vrijwilligers de akkervogels. Dat wordt ook al jaren door weidevogelverenigingen gedaan o.a. ook op Wieringen. Voor akkervogels is dit nog relatief nieuw. Door deze tellingen weten we dat er ruim 90 soorten vogel gebruik maken van de akkerpakketten en door de tellingen kunnen we verbeteringen door voeren in de akkerpakketten en de locaties hiervan.

Voor onze projecten en activiteiten gaan we een integrale set van KPI’s formuleren. Deze komen terug in de bespreking van de kadernota en programmabegroting 2021. Deze KPI’s meten prestaties waar we zelf invloed op uit kunnen oefenen. We denken hierbij bijvoorbeeld aan de volgende KPI’s.

Het Deltaplan Biodiversiteit is onderdeel van het programma Duurzaamheid. Communicatie over biodiversiteit loopt mee in de communicatie over het programma Duurzaamheid. We willen het programma herkenbaar positioneren. Zodat duidelijk is dat we aan een duurzame toekomst van Hollands Kroon werken. Dat betekent een eenduidig verhaal over onze stippen op de horizon. Ook willen we duidelijk maken hoe het programma zich verhoudt tot het beleid en de koers van de gemeente Hollands Kroon. Daarbij hoort ook duidelijk inzicht in de samenhang tussen de deelprogramma’s en/of projecten en activiteiten van het programma Duurzaamheid.

Daarnaast is communicatie een integraal onderdeel van projecten. Per project bepalen we participatie, communicatiedoelen, doelgroepen en strategie. Deze communicatie-inzet moet direct bijdragen aan de uitvoering/het proces en het projectresultaat.

Ook onze inwoners, agrariërs en ondernemers kunnen bijdragen aan het herstel van biodiversiteit. We willen bereikbaar zijn om vragen te beantwoorden. Vragen over biodiversiteit, Tiny Forests en/of beheer en onderhoud van groen. Dat doen we via onze website, via sociaal media en via de teams Contact, Duurzaamheid en Kernbeheer. Mogelijk gaan we een wedstrijd organiseren om het onderwerp meer aandacht te geven onder onze inwoners. Dit wordt verder uitgewerkt in een communicatieplan.

Op 3 maart 2020 heeft de gemeenteraad het programma Duurzaamheid vastgesteld. Er is afgesproken dat het Deltaplan Biodiversiteit onderdeel wordt van het programma Duurzaamheid. Het programma Duurzaamheid loopt in eerste instantie tot eind 2022.

Het programma Duurzaamheid heeft 4 programmalijnen. De kosten voor activiteiten en projecten in 2020 uit de programmalijnen ‘Energieneutrale gemeente’, Klimaatbestendige gemeente ‘ en ‘Circulaire gemeente’ waren op 3 maart 2020 bekend. De raad heeft hiervoor financiële middelen beschikbaar gesteld via de programmabegrotingen van 2019 en 2020.

Nu zijn ook de kosten voor activiteiten en projecten in 2020 van de laatste programmalijn ‘Groene gemeente’ (is Deltaplan Biodiversiteit) bekend. Het gaat om een bedrag van € 67.000. Deze kosten en de benodigde extra capaciteit zijn gedekt door de beschikbaar gestelde financiële middelen door de raad via de programmabegrotingen van 2020.

In de loop van dit jaar werken we het jaarprogramma 2021 van het programma Duurzaamheid verder uit. Dekking voor het jaarprogramma 2021 wordt eerst gezocht binnen de beschikbare financiële middelen. Mogelijke aanvullende financiële middelen leggen we aan de gemeenteraad voor via de beleidscyclus. Zo kan de gemeenteraad een integrale afweging maken over de inzet van beschikbare financiële middelen voor de gemeente Hollands Kroon.

Bronnenlijst

https://edepot.wur.nl/177118

https://www.wur.nl/nl/show-longread/Biodiversiteit-longread.htm https://www.rijkswaterstaat.nl/water/projectenoverzicht/wieringerhoek-nieuw-leefgebied- ijsselmeer-waddenzee/index.aspx

https://www.hhnk.nl/portaal/werk-in-de-buurt_3550/item/viskringloop-wieringermeer_2716.html https://www.wur.nl/nl/show-longread/Groen-goed-voor-de-gezondheid.htm

Deltaplan Biodiversiteit 2020-2022 Vastgesteld door het college van B&W op 2 juni 2020