Re-integratieverordening Wwb, Ioaw en Ioaz 2012

TOELICHTING

Algemene toelichting Re-integratieverordening Wwb, Ioaw en Ioaz 2012

Meer mensen aan het werk is een belangrijke opdracht, die de huidige regering zichzelf heeft opgelegd. Mensen die nog niet in staat zijn om te werken, worden verplicht een zogenaamde tegenprestatie te leveren voor de uitkering. Werk biedt mensen perspectief, zelfrespect, sociale contacten en sociale betrokkenheid. Mensen mogen niet worden afgeschreven en langdurig aan de kant komen te zitten. Iedereen telt mee. De bijstand is er alleen voor mensen die het echt nodig hebben.

Gemeenten hebben de plicht een re-integratieverordening vast te stellen. In deze verordening wordt vastgelegd hoe mensen worden ondersteund bij de arbeidsinschakeling, dan wel de te leveren tegenprestatie. In beginsel gelden voor iedereen de arbeidsverplichtingen. De algemene verplichting staat in de wet genoemd. In de re-integratieverordening wordt aandacht geschonken aan de ondersteuning, die kan worden ingezet. De vertaling daarvan vindt plaats in de individuele beschikking, die de klant ontvangt naar aanleiding van het traject of plan van aanpak. Met deze verordening wordt inhoudelijk invulling gegeven aan de uitgangspunten “werk boven uitkering” en de te leveren tegenprestatie. De verordening regelt de aanspraak op ondersteuning en is gericht op de inschakeling in arbeid en de tegenprestatie.

Geen enkele doelgroep wordt bij voorbaat uitgesloten van de re-integratievoorzieningen. Het college bepaalt welke vorm van ondersteuning het meest recht doet aan de mogelijkheden van de uitkeringsgerechtigde ten einde inschakeling in de arbeid binnen een redelijke termijn mogelijk te maken, dan wel de ondersteuning die nodig is voor de te leveren tegenprestatie. De verschillende vormen van ondersteuning maken deel uit van het re-integratietraject of plan van aanpak dat met de uitkeringsgerechtigde wordt afgesloten.

Met in achtneming van de bepalingen van de Algemene wet bestuursrecht en de Europese richtlijnen voor staatsteun is er een werkgeversubsidie, te weten de loonkostensubsidie. De Europese regelgeving over staatssteun kan een beperking van de mogelijkheden voor het gemeentelijke re-integratiebeleid opleveren. In dit verband is van belang of bij het toekennen van subsidie sprake is van staatssteun. Is dat het geval, dan is de gemeente gehouden om die activiteiten te melden bij de Europese commissie en gelden er allerlei voorwaarden en (informatie) verplichtingen. In de eerste plaats geldt dat subsidies aan organisaties, die geen economische activiteiten verrichten, geen staatssteun in de zin van de Europese regelgeving betreffen. In de tweede plaats zijn subsidies met een generiek karakter niet aan te merken als staatssteun. Generiek wil zeggen dat niet op voorhand bepaalde bedrijven of groepen van bedrijven of sectoren in de verordening worden uitgesloten van subsidiering. De redactie van de artikelen over subsidies is zodanig dat deze als generiek zijn aan te merken.

Gekozen is om de verwijzing naar Europese regelgeving op te nemen in de aanhef van de verordening. Hiermee wordt aangegeven dat de bepalingen uit de verordening in overeenstemming zijn met deze regelgeving.

Wijzigingen per 1 januari 2012

De wetswijzigingen maken aanpassing van de re-integratieverordening noodzakelijk. Het belangrijkste uitgangspunt van de regering is, dat er meer mensen aan het werk moeten en dat mensen niet afhankelijk gemaakt mogen worden van een uitkering. Werk is de basis voor zelfstandigheid, het benutten en ontwikkelen van talenten en vaardigheden en de beste manier om uit de armoede te komen.

In samenwerking met de Westfriese gemeenten is deze verordening opgesteld. Bij het opstellen van de verordening is rekening gehouden met de wijzigingen in de Wwb en het vervallen van de Wij voor zover dit van invloed is op de inhoud van de huidige re-integratieverordeningen.

Hoewel de wijzigingen in de Wwb en de Wij gevolgen hebben voor de re-integratieverordening hebben de VNG en Stimulansz geen modelverordening opgesteld. Voor deze verordening is gebruik gemaakt van een modelverordening van Schulinck.

Artikelsgewijze toelichting

Artikel 1. Begrippen

Een aantal definities zijn niet opgenomen in deze verordening, omdat ze in de wet staan. Lid 2, sub c ondersteuning: Het plan van aanpak staat genoemd onder ondersteuning en moet worden opgesteld voor de meerderjarige rechthebbende personen jonger dan 27 jaar.

Lid 2, sub 2 tegenprestatie: de term ‘tegenprestatie’ is nieuw in de wet en wordt hier toegelicht.

Artikel 2. Opdracht college

In lid 1 staat dat voorzieningen op een doelmatige wijze worden ingezet. De voorziening is toegesneden op de persoon en is het meest doelmatig voor zijn arbeidsinschakeling. Dit betekent dat niet iedere door de persoon gewenste voorziening wordt aangeboden.

De wetswijziging maakt duidelijk dat naast het feit dat er meer mensen aan het werk moeten, het ook gaat om het leveren van een tegenprestatie voor de uitkering. Nu de middelen in het participatiebudget verder afnemen, is het van groot belang evenwicht te creëren in de uitgaven voor de ondersteuning van personen.

Door toevoeging van lid 4 ontstaat er voor het college de ruimte om het aanbod aan voorzieningen af te stemmen op de mogelijkheden in de tijd.

Met lid 5 wordt aangegeven dat bepaalde groepen mensen niet in aanmerking komen voor enige vorm van ondersteuning door het college.

In lid 6 wordt gesproken over een beperkte ondersteuning van personen tot 27 jaar tijdens de zoektijd van 4 weken. Het Rijk heeft de intentie dat tijdens de zoektijd jongeren zelf actief aan de slag moeten om werk te vinden of een opleiding. De ervaring van de afgelopen jaren bij het jongerenloket heeft geleerd dat veel jongeren niet weten hoe ze dit aan moeten pakken. Het risico bestaat dat jongeren in de 4 weken zoektijd niets of te weinig doen om aan werk of een opleiding te komen. Dit is ten eerste verloren tijd en daarnaast loopt de jongere het risico dat hij een maatregel krijgt. Door beperkte ondersteuning te bieden (in de vorm van een workshop) kunnen jongeren toch een steuntje in de rug krijgen op zoek naar werk of een opleiding, zonder dat alle andere re-integratiemogelijk voor hen open staan. Hiermee wordt afgeweken van de intentie van de wetgever, maar is de verwachting dat jongeren beter op weg geholpen worden en daarmee mogelijk niet of minder lang aanspraak maken op de bijstand.

Artikel 3. Beleidsplan

De gemeente Hoorn heeft voor 2012 geen beleidsplan. Het vorige beleidsplan liep van 2007 tot en met 2011. Er is voor gekozen om in 2012, aan te duiden als overgangjaar naar de nieuwe Wet Werken naar Vermogen geen apart beleidsplan op te stellen. De uitgangspunten van het re-integratiebeleid zijn vastgelegd in het Raadsbesluit dat betrekking heeft op de inzet van het participatiebudget voor 2011. Daarin is opgenomen dat uitgangspunt is dat iedereen in Hoorn kan en moet meedoen aan onze maatschappij, waarbij de nadruk ligt op economische en sociale zelfredzaamheid. Door hantering van een ruime doelgroepformulering kan aan iedereen die dit nodig heeft een voorziening op maat worden aangeboden

Met lid 1 voldoet het college aan de plicht van artikel 8, lid 2 Wwb om in de verordening vast te leggen dat er een evenwichtige verdeling in de aandacht is voor verschillende doelgroepen en de wijze waarop rekening wordt gehouden met zorgtaken. Immers met deze formulering wordt geen enkele doelgroep achtergesteld of bevoordeeld.

In lid 2 ligt vast dat het college beleidsregels kan opstellen ter nadere uitvoering van ondersteuning bij arbeidsinschakeling.

Artikel 4. Re-integratie niet uitkeringsgerechtigden

Gelet op het feit dat er minder budget voor re-integratie beschikbaar is dan in voorgaande jaren, maar er mogelijk wel meer nuggers (vanwege de huishoudtoets) een beroep op ondersteuning voor re-integratie doen, worden er eisen gesteld aan nuggers. Nuggers mogen wel, als zij in aanmerking komen voor ondersteuning, binnen de redelijke termijn van 3 maanden een aanbod verwachten.

Artikel 5 Budget- en subsidieplafond

De gemeente kan om de financiële risico’s te beheersen een verdeling maken van de middelen over de verschillende voorzieningen. Het uitgeput zijn van begrotingsposten kan echter nooit een reden zijn om aanvragen voor voorzieningen te weigeren. Om dat wel mogelijk te maken moet in de verordening worden opgenomen, dat het mogelijk is subsidie- en budgetplafonds in te stellen.

De memorie van toelichting van de Wet werk en bijstand stelt dat het ontbreken van financiële middelen alleen geen reden kan zijn voor de afwijzing van een aanvraag. De gemeente moet dan nagaan welke andere goedkopere alternatieven er beschikbaar zijn. Dit houdt dus in, dat er geen algemeen plafond kan worden ingesteld. Wel kan per voorziening een plafond worden ingebouwd, zodat de mogelijkheid ontstaat naar een ander instrument uit te wijken. De raad heeft de bevoegdheid om plafonds vast te stellen. De vastgestelde plafonds moeten uiteraard binnen de financiële kaders blijven. Een budgetplafond geldt voor de overige uitgaven die het college doet in het kader van voorzieningen.

Een subsidieplafond geldt voor voorzieningen die subsidies inhouden. Een subsidieplafond moet wel bekend worden gemaakt vóór de aanvang van het tijdvak waarvoor deze geldt (artikel 4:27, lid 1, Awb).

Artikel 6. Traject of plan van aanpak

Dit artikel geeft het kader aan waarlangs het traject of plan van aanpak vorm wordt gegeven. Uitgangspunt is hierbij dat de ondersteuning gericht moet zijn op aanvaarding van algemeen geaccepteerde arbeid dan wel het leveren van een tegenprestatie.

De participatieplaats is gedefinieerd in de Wwb. In het plan van aanpak wordt de vorm van de ondersteuning (indien dat van toepassing is) uitgewerkt en worden de verplichtingen met betrekking tot de arbeidsinschakeling vastgelegd. Ook wordt vastgelegd wat de consequenties zijn, indien de verplichtingen niet worden nagekomen. Het plan van aanpak moet onderdeel zijn van de reguliere beschikking tot toekenning van algemene bijstand. Een trajectplan omvat ook de vorm van de ondersteuning en ook hierbij worden de verplichtingen en consequenties van het niet nakomen van de verplichtingen vastgelegd. Het trajectplan hoeft geen deel uit te maken van de beschikking tot toekenning van algemene bijstand.

Lid 4 bevat de plicht tot tegenprestatie ingevolge artikel 9, lid 1, sub c Wwb. Dit artikel is een kan-bepaling, wat inhoudt dat gemeenten ervoor kunnen kiezen de bepaling wel of niet op te nemen in een verordening. In deze verordening is de bepaling wel opgenomen. In hoeverre uitvoering wordt gegeven aan de plicht tot tegenprestatie, dat moet nog nader besloten worden door het college.

Artikel 7. Scholingsaanbod

In dit artikel is geregeld aan welke voorwaarden de inzet van dit instrument moet voldoen.

De scholing of opleiding moet altijd onderdeel uitmaken van een traject.

Wanneer een persoon niet beschikt over een startkwalificatie, staat dit veelal de arbeidsinschakeling in de weg. In artikel 10a, lid 5, van de Wet werk en bijstand is bepaald dat scholing of opleiding onderdeel uit moet maken van een participatieplaats en dat gemeenten de plicht hebben scholing of opleiding aan te bieden aan betrokkenen zonder startkwalificatie op een participatieplaats. Dit geldt vanaf zes maanden na aanvang van de werkzaamheden op een participatieplaats. Deze scholing moet gericht zijn op het vergroten van de kansen op de arbeidsmarkt. Er hoeft geen scholing of opleiding aangeboden te worden, indien deze naar het oordeel van het college niet bijdraagt aan de kansen op de arbeidsmarkt. Onder scholing of opleiding vallen al die vormen van onderricht die naar het oordeel van de gemeente de kansen op de arbeidsmarkt vergroten.

Artikel 8. Voorzieningen voor uitkeringsgerechtigden jonger dan 27 jaar

In dit artikel staat welke voorzieningen niet gelden voor personen jonger dan 27 jaar. Het gaat dan om de inkomstenvrijlating, premies, vrijlating van onkostenvergoedingen voor vrijwilligerswerk en plaatsing in participatieplaatsen. Dit is conform de bedoelingen van de wetgever en conform artikel 31, lid 5 van de Wwb. In dit artikel wordt aangegeven welke middelen niet vrijgelaten worden bij de verlening van algemene bijstand aan jongeren. Omdat de premies en participatieplaatsen in de verordening zijn opgenomen, is het aan te bevelen dit artikel in de verordening op te nemen.

Artikel 9. Inkomstenvrijlating

Op grond van de Wwb (artikel 31, lid 2, sub n) is het mogelijk om gedurende maximaal 6 maanden aaneengesloten de inkomsten van uitkeringsgerechtigden, die werken in deeltijd, voor een deel vrij te laten. De vrijlating moet, naar het oordeel van het college, bijdragen aan arbeidsinschakeling. Het meewerken aan arbeidsinschakeling is een wettelijke verplichting. Omdat het college steeds over minder re-integratiemogelijkheden kan beschikken om iemand te ondersteunen bij uitstroom naar regulier werk, wordt hier de mogelijkheid geboden om een inkomstenvrijlating toe te kennen.

Artikel 10. Voorzieningen voor alleenstaande ouders

In de Wwb wordt een nieuwe voorziening geschapen voor alleenstaande ouders, te weten de verlengde vrijlating. Tegenover afschaffing van de vrijlating van de (aan zorg gerelateerde) inkomensafhankelijke combinatiekorting staat een nieuwe vrijlating van 12,5% van de arbeidsinkomsten tot maximaal € 120 per maand voor een maximale periode van 30 maanden (artikel 30, lid 2, sub c Wwb). Een en ander onder voorwaarde dat de zesmaanden periode van de reguliere inkomstenvrijlating is verstreken, dat de ouder de volledige zorg heeft van een ten laste komend kind tot 12 jaar en dat de arbeid bijdraagt aan de arbeidsinschakeling. Hoewel het aan het college is om te bepalen of en zo ja, in hoeverre van deze verlengde vrijlating gebruik wordt gemaakt, is het denkbaar dat in de verordening daarvoor kaders worden gesteld. Maar deze kaders kunnen ook nader uitgewerkt worden in beleidsregels. Daarbij kunnen bijvoorbeeld voorwaarden worden verbonden aan het gebruik van de bevoegdheid van het college om ter zake beleid te voeren of kan worden bepaald dat dit slechts voor bepaalde groepen alleenstaande ouders zal worden ingezet.

Artikel 12 en 13. Subsidies en premies

Het college heeft beleidsregels vastgesteld voor de loonkostensubsidie en de uitstroompremie. In deze beleidsregels heeft het college vastgelegd onder welke voorwaarden de subsidie en/of premie worden toegekend.

In dit artikel is verder de maximale hoogte van de premie opgenomen, zoals genoemd staat in artikel 10a lid 6 Wwb (de hoogte van de premie is voor de gemeente Hoorn bepaald op € 300 per half jaar). Uit onderzoek is gebleken dat 15% (€ 338) van de premie, zoals vermeld staat in artikel 31, lid 2, sub j Wwb, niet veel gevolgen heeft met betrekking tot de armoedeval. Dit is geen substantiële verhoging van het maandelijks besteedbare inkomen, waardoor bij aanvaarding van een baan geen armoedeval zal optreden.

Artikel 14. Terugvordering

Bij een niet uitkeringsgerechtigde kan geen terugvordering plaatsvinden op basis van de Wet werk en bijstand. Terugvordering zal moeten gebeuren op basis van de Algemene wet bestuursrecht.

Artikel 15. Hardheidsclausule

Dit artikel heeft betrekking op de hardheidsclausule en maakt het mogelijk in het voordeel van de cliënt af te wijken van hetgeen in de verordening is vastgelegd.

Het college beslist in gevallen waarin deze verordening onverhoopt niet voorziet.

Artikel 16. Inwerkingtreding en citeertitel

Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.