Beleidsregels bestuurlijke boete WWB, Bbz 2004, IOAW, IOAZ 2013

Ondertekening

Nota-toelichting

Artikelsgewijze toelichting Artikel 1: Begripsbepalingen

Artikel behoeft geen nadere toelichting. Artikel 2: Schriftelijke waarschuwing

Schending van inlichtingenplicht bij aanvraag.

Indien een belanghebbende bij een aanvraag pas na gebruik van de aanvultermijn zoals bedoeld in artikel 4:5 Awb voldoende informatie verstrekt, is strikt genomen ook sprake van schending van de inlichtingenplicht en zou in principe een boete moeten worden opgelegd. Echter, indien elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt wordt geen boete opgelegd. Ervan uitgaande dat een belanghebbende bij aanvraag waarschijnlijk nog niet precies weet wat hij moet inleveren, kan in eerste instantie het indienen van een onvolledige aanvraag hem niet worden verweten. Daarmee is er geen grond voor het opleggen van een boete in dergelijke gevallen. Voor zover belanghebbende wel enig verwijt zou kunnen worden gemaakt (bijvoorbeeld omdat hij beter had geweten als hij het aanvraagformulier goed had gelezen), zijn wij van mening dat de boete nog steeds achterwege moet blijven wegens 'overdreven formalisme'.

Als belanghebbende niet aanvult en de aanvraag wordt buiten behandeling gesteld of de aanvraag wordt afgewezen omdat het recht niet is vast te stellen, is er mogelijk wel sprake van (op zijn minst enige) verwijtbaarheid (als belanghebbende ook in de gelegenheid was om wel de juiste informatie te verstrekken). Ook hier gaan wij er echter vanuit dat de bestuurlijke boete niet is bedoeld voor dergelijke gevallen en dat moet worden volstaan met het buiten behandeling stellen of afwijzen van de aanvraag. Het in dergelijke gevallen tevens opleggen van een boete wegens 'nulfraude' of het geven van een waarschuwing moet volgens ons ook worden gezien als 'overdreven formalisme'.

Dit is echter anders indien een belanghebbende valse informatie heeft verstrekt om ten onrechte een uitkering te krijgen en het college dit al tijdens de aanvraag doorziet. In dat geval dient het college niet uitsluitend de aanvraag af te wijzen, maar ook tevens een boete op te leggen of een waarschuwing te geven. Het verstrekken van valse informatie is immers op zichzelf - anders dan het indienen van een onvolledige aanvraag - ook al een strafbaar feit. Artikel 3: Hoogte boete

Heeft de schending van de inlichtingenplicht geleid tot een benadelingsbedrag, dan bedraagt de hoogte van de boete tenminste € 150,00 (lid 1). Deze minimale boete is van belang voor de situatie dat er sprake is van lage benadelingsbedragen. Is sprake van een laag benadelingsbedrag, dan bedraagt de hoogte van de boete niettemin € 150,00. Dit bedrag komt overeen met de hoogte van de boete die zou worden opgelegd indien er geen sprake is van een benadelingsbedrag (lid 2). Lid 3 bepaalt dat daar op grond van verminderde verwijtbaarheid of dringende redenen van kan worden afgeweken. Artikel 4: Verminderde verwijtbaarheid

In dit artikel worden de criteria geschetst wanneer er sprake is van verminderde verwijtbaarheid. Deze criteria stammen uit het Boetebesluit sociale zekerheidswetten. Voor de toepassing van deze criteria wordt gebruik gemaakt van bestaande jurisprudentie.

Bestaande jurisprudentie leert ook dat in de volgende gevallen in ieder geval géén sprake is van verminderde verwijtbaarheid:

• een belanghebbende begrijpt de inhoud van de correspondentie van het college niet, bijvoorbeeld omdat hij de Nederlandse taal onvoldoende beheerst. Van belanghebbende mag worden verwacht dat hij zich laat informeren over de betekenis hiervan;

• een belanghebbende is langere tijd niet in staat zijn belangen te behartigen. Van belanghebbende mag worden gevergd dat hij ervoor zorgt dat een ander zijn zaken regelt. Laat hij dit na, dan is er geen sprake van verminderde verwijtbaarheid. Artikel 5: Hoogte boete bij verminderde verwijtbaarheid.

Wanneer voldaan wordt aan de criteria van verminderde verwijtbaarheid wordt de hoogte van de boete gehalveerd.

Artikel 6: Dringende redenen

Als vastgesteld is dat er sprake is van schending inlichtingenplicht is er spake van een boetewaardige gedraging en zal in slechts weinig gevallen alsnog worden afgezien van het opleggen van de boete. Dit artikel is opgenomen om het college toch de mogelijkheid te geven dit in geval van zeer dringende redenen te doen. Onder zeer dringende redenen wordt verstaan als er in de individuele situatie van de belanghebbende op het moment waarop over de oplegging van een boete moet worden besloten, sprake is van zo ernstige financiële redenen en/of sociale omstandigheden dat een oplegging van verdere lasten in redelijkheid niet aanvaardbaar kan worden geacht.  Het gaat daarbij slechts om incidentele gevallen, waarbij sprake is van een acute noodsituatie en de behoeftige omstandigheden waarin de belanghebbende en diens minderjarige gezinsleden verkeren op geen enkele andere wijze te verhelpen zijn. Het enkele feit dat het belanghebbende door het opleggen van de boete aan middelen ontbreekt om in het bestaan te voorzien, is op zich geen voldoende voorwaarde om te kunnen spreken van dringende redenen.

Artikel 7: Pseudoverrekening recidive-boete

Indien een belanghebbende een WWB-, IOAW- of IOAZ-uitkering ontvangt van een andere gemeente, kan het college op grond van artikel 60a lid 1 WWB in het geval van terugvordering van bijstand de vordering rechtstreeks verrekenen met de uitkering van die andere gemeente. Ook is op dezelfde wijze verrekening van een vordering mogelijk met het UWV als een belanghebbende een WW-, IOW-, ZW-, WAZ-, WIA-, WAO-, Wamil-, WAZ-, TW-, of Wet Wajong-uitkering van het UWV ontvangt (artikel 60a lid 2 WWB). Hetzelfde geldt voor de verrekening van een vordering met een AOW- of Anw-uitkering van de SVB (artikel 60a lid 3 WWB). Een machtiging van de belanghebbende is daarvoor niet nodig. Aangezien het hierbij niet gaat om verrekening van een vordering met een schuld tussen partijen, maar van verrekening met een schuld van een derde partij (andere gemeente, UWV of SVB) wordt wel gesproken van pseudoverrekening.

In het kader van pseudo-verrekening kunnen gemeenten ook te maken krijgen met verzoeken van andere gemeenten om een door hen opgelegde recidiveboete te verrekenen. Het college dat de boete heeft opgelegd zal in dat geval moeten aangeven in hoeverre het de beslagvrije voet in acht wil nemen (volgens de regels van die gemeentelijke verordening). De gemeente die de uitkering verstrekt, moet in beginsel gehoor geven aan dit verzoek. Indien de beslagvrije voet niet wordt gerespecteerd, kan een belanghebbende het college waarvan hij uitkering ontvangt, verzoeken de beslagvrije voet toch in acht te nemen. Het college dat de uitkering verstrekt heeft de bevoegdheid aan dit verzoek van belanghebbende tegemoet te komen (artikel 60b lid 2 WWB).

Op basis van het gestelde in artikel 6 handelt het college bij de beslissing op dat verzoek  analoog aan de regels die in de eigen gemeentelijke verordening (Afstemmingsverordening WWB, IOAW, IOAZ) hierover zijn vastgelegd. Deze verzoeken worden dus afgedaan alsof het een verrekening van een zelf opgelegde recidiveboete betreft. Artikel 8. Volgorde van inning boete en vorderingen

Heeft de debiteur een lopende uitkering dan wordt eerst de (recidive)boete geïnd en daarna wordt afgelost op de vordering.

Heeft de debiteur geen lopende uitkering dan wordt eerst afgelost op de preferente vordering en pas als deze afgelost is op de (recidive)boete. Aan de volgorde van inning boete en vorderingen zitten meerdere juridische aspecten. De volgorde zoals in deze beleidsregels verwoord zorgen voor de grootste juridische mogelijkheid dat de ten onrechte verstrekte bijstand door de cliënt wordt terugbetaald en de bestuurlijke boete ook kan worden verrekend. Vanwege het feit dat het gaat om een fraudevordering en een boete vanwege schending inlichtingenplicht, en het signaal dat fraude niet mag lonen, is dit ook juist.    Artikel 9. Hardheidsclausule en onvoorziene omstandigheden

Dit artikel spreekt voor zich. Artikel 10. Slotbepalingen

De beleidsregels treden in werking op de dag na bekendmaking. Dit betekent niet dat de beleidsregels niet zouden kunnen worden toegepast voor een schending van de inlichtingenplicht vanaf 1 januari 2013 tot aan de dag na bekendmaking. Daarvoor is het moment van het boetebesluit namelijk van belang. Als dat ligt na de dag na bekendmaking, kunnen de beleidsregels worden toegepast.