Afstemmings- en fraudeverordening Wet werk en bijstand en Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers 2010

Artikel 10. Indeling in categorieën

Gedragingen van belanghebbende waardoor de verplichting op grond van artikel 9 WWB of artikel 37 Ioaw niet of onvoldoende is nagekomen, worden onderscheiden in de volgende categorieën:

• 1.

  Eerste categorie:

• a.

  het niet ondertekenen of het niet aan het college verstrekken van een trajectplan, gericht op het vergroten van de mogelijkheden tot inschakeling in het arbeidsproces;

• b.

  het zich niet tijdig laten registreren als werkzoekende bij het WERKbedrijf of het niet tijdig laten verlengen van de registratie.

• 2.

  Tweede categorie:

• a.

  het niet naar vermogen trachten algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen of aanvaarden;

• b.

  het niet dan wel niet tijdig voldoen aan een oproep om, in verband met de inschakeling in de arbeid, op een aangegeven plaats en tijd te verschijnen;

• c.

  het niet dan wel in onvoldoende mate meewerken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot inschakeling in de arbeid, dan wel aan een onderzoek naar de geschiktheid voor scholing of opleiding.

• 3.

  Derde categorie:

• a.

  gedragingen die de inschakeling in de arbeid belemmeren;

• b.

  het niet dan wel in onvoldoende mate gebruikmaken van een door het college aangeboden voorziening gericht op arbeidsinschakeling als bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel b WWB, artikel 10, eerste lid WWB en artikel 37 lid 1 onderdeel e Ioaw, waaronder begrepen sociale activering;

• c.

  het niet dan wel in onvoldoende mate gebruik maken van een door het college aangeboden participatieplaats als bedoeld in artikel 10a, eerste lid WWB en artikel 38a Ioaw.

• 4.

  Vierde categorie:

• a.

  het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid;

• b.

  het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid;

• c.

  wanneer belanghebbende door zijn handelen of nalaten het recht verspeelt op loondoorbetaling of een voorliggende voorziening.

• 5.

  Het vierde lid is niet van toepassing op de Ioaw.

Artikel 17. Het handhavingsbeleid

Het college stelt een handhavingsplan op met daarin het te voeren beleid op het

gebied van handhaving, bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van de Wet

werk en bijstand en Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers en de te verwachten resultaten.

Artikel 18. De inwerkingtreding

• 1.

  Deze verordening treedt 1 juli 2010 in werking.

• 2.

  De Afstemmings- en fraudeverordening Wet werk en bijstand 2009, vastgesteld in

de openbare raadsvergadering van 27 november 2008, wordt ingetrokken.

Artikel 19. Citeertitel

Deze verordening wordt aangehaald als: Afstemmings- en fraudeverordening Wet werk en bijstand en Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers 2010.

Algemene toelichting

De regeling in de Wet werk en bijstand en Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers

Met de inwerkingtreding van de WWB is het systeem van boeten en verlagingen van de Algemene bijstandswet vervallen. In plaats daarvan moeten gemeenten zelf hun fraude- en sanctiebeleid vormgeven. De WWB kent slechts één soort sanctie: het verlagen van de uitkering. De boete als sanctie voor uitkeringsgerechtigden die hun inlichtingenplicht hebben geschonden, is verdwenen.

Per 1 januari 2010 is de Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten van kracht. Deze wet heeft onder meer tot gevolg dat het Boetebesluit socialezekerheidswetten en het Maatregelenbesluit vervalt voor de Ioaw en de gemeente eigen beleid vast moet stellen over het verlagen van de uitkering en bestrijding van fraude.

Artikel 8, 8a WWB en artikel 35 Ioaw geven de gemeenteraad de opdracht om fraude- en verlagingenbeleid in een verordening vast te leggen. Artikel 18 WWB en artikel 20 Ioaw dienen als basis voor de verordening.

Er is een directe koppeling gelegd tussen de rechten en verplichtingen van uitkeringsgerechtigden: het recht op een uitkering is altijd verbonden aan de plicht zich in te zetten om weer onafhankelijk van de uitkering te worden. Wanneer het college tot het oordeel komt dat een uitkeringsgerechtigde zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate nakomt, wordt de uitkering verlaagd. Er is dus geen sprake van een bevoegdheid, maar van een verplichting. Alleen wanneer iedere vorm van verwijtbaarheid ontbreekt, ziet het college af van zo’n verlaging. Verlaging van de uitkering vindt plaats overeenkomstig een door de gemeenteraad vast te stellen verordening. Dit is de afstemmingsverordening.

Regelen in de verordening of in beleidsregels

De raad mag voor wat betreft de afstemmingsverordening geen regelgevende bevoegdheid delegeren aan het college. Dit met het oog op rechtszekerheid. Elke uitkeringsgerechtigde moet de op hem of haar van toepassing zijnde verlaging uit de Afstemmingsverordening kunnen halen.

Artikelsgewijze toelichting

Artikel 1. Begripsomschrijving

De begrippen die in de verordening zijn gebruikt hebben dezelfde betekenis als de omschrijving in de Wet werk en bijstand, Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers en de Algemene wet bestuursrecht.

In de verordening wordt het begrip ‘belanghebbende’ gebruikt. Dit begrip is in artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht omschreven als ‘degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken’.

Artikel 2. Het opleggen van een verlaging

Eerste lid

De WWB en Ioaw verbinden aan het recht op een uitkering diverse verplichtingen. Het gaat dan met name om de arbeids- en reïntegratieverplichtingen en de inlichtingen- en medewerkingverplichting.

Komt de belanghebbende de verplichting genoemd in artikel 37, eerste lid onder c Ioaw niet of onvoldoende na? Dan weigert het college de grondslag blijvend geheel of gedeeltelijk. Hier is dus geen sprake van een tijdelijke verlaging, maar van een blijvende weigering.

Tweede lid

In de afstemmingsverordening zijn voor allerlei gedragingen die een schending van een verplichting betekenen, standaardverlagingen vastgesteld in de vorm van een vaste (procentuele) verlaging van de norm. In het tweede lid is de hoofdregel neergelegd: het college stemt de verlaging af op de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de belanghebbende. Deze bepaling brengt met zich mee dat het college bij elke op te leggen verlaging moet nagaan of gelet op de individuele omstandigheden van de betrokken uitkeringsgerechtigde afwijking van de hoogte en de duur van de voorgeschreven standaardverlaging geboden is. Afwijking van de standaardverlaging kan zowel een verzwaring als een matiging betekenen.

Artikel 3. Weigering van de grondslag

De Ioaw biedt de mogelijkheid om in bepaalde situaties de uitkering blijvend (gedeeltelijk) te weigeren. Het college weigert de uitkering wanneer de belanghebbende verwijtbaar werkloos is geworden of een aangeboden baan niet aanvaardt.

Het college weigert niet meer uitkering dan dat de belanghebbende zou kunnen hebben verdienen in de vroegere of toekomstige baan.

Artikel 4. De berekeningsgrondslag

Eerste lid

In dit lid is het uitgangspunt vastgelegd dat een verlaging wordt opgelegd over de norm. Voor de bijstand gaat het om de netto uitkering, voor de Ioaw betreft het de bruto grondslag.

Tweede lid

Onderdeel a: de 18 tot 21-jarigen ontvangen een lage jongerennorm die, wanneer noodzakelijk, wordt aangevuld met bijzondere bijstand. Wordt de verlaging alleen opgelegd over de lage jongerennorm? Dan leidt dit tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de 21-jarigen.

Onderdeel b: deze bepaling maakt het mogelijk dat in incidentele gevallen een verlaging wordt opgelegd over de bijzondere bijstand. Er moet dan wel een verband bestaan tussen de gedraging van de belanghebbende en zijn recht op bijzondere bijstand.

Artikel 5. Het besluit tot opleggen van een verlaging

In dit artikel is aangegeven wat in het besluit in ieder geval moet worden vermeld. Deze eisen vloeien grotendeels voort uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Het betreft met name de algemene beginselen van behoorlijk bestuur waaraan moet worden voldaan. Vooral het motiveringsbeginsel speelt hierbij een belangrijke rol. Het motiveringsbeginsel houdt onder andere in dat een besluit kenbaar wordt gemaakt en van een deugdelijke motivering wordt voorzien. In dit artikel is ook aangegeven dat het afzien van het opleggen van een verlaging ook een besluit is. Dit geld ook voor een schriftelijke waarschuwing. Er is dus in beide gevallen sprake van een besluit in de zin van de Awb waartegen de klant bezwaar en beroep kan aantekenen.

Artikel 6. Horen van belanghebbende

Voordat een verlaging wordt opgelegd, krijgt de klant de gelegenheid zijn of haar zienswijze naar voren te brengen.Van het horen kan worden afgezien wanneer:

• §

  de klant al eerder zijn of haar zienswijze naar voren heeft gebrachten zich hierna geen nieuwe feiten of omstandigheden hebben voorgedaan;

• §

  de klant niet heeft voldaan aan de inlichtingenplicht.

Artikel 7. Afzien van het opleggen van een verlaging

Eerste lid

Het afzien van het opleggen van een verlaging ‘wanneer elke vorm van verwijtbaarheid’ ontbreekt, is geregeld in artikel 18, tweede lid WWB en artikel 20 vijfde lid Ioaw. Het ontbreken van de verwijtbaarheid kan niet snel worden aangenomen. Het afzien van het opleggen van een verlaging wegens het ontbreken van iedere verwijtbaarheid komt in de praktijk dan ook nauwelijks voor. Alleen in zeer duidelijke gevallen moeten we afzien van het opleggen van een verlaging wegens niet verwijtbaarheid.

Een andere reden om af te zien van het opleggen van een verlaging is dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden (verjaring). Omwille van de effectiviteit (‘lik op stuk’) is het nodig dat een verlaging zo snel mogelijk wordt opgelegd nadat de gedraging heeft plaatsgevonden. Om deze reden is onder b. geregeld dat geen verlagingen wordt opgelegd voor gedragingen die langer dan één jaar geleden hebben plaatsgevonden.

Voor gedragingen die een schending van de informatieplicht inhouden waardoor ten onrechte of een te hoog bedrag aan uitkering is verleend, geldt in de verordening een verjaringstermijn van vijf jaar. Met deze termijn is aansluiting gezocht bij de termijn die staat in artikel 14e van de Algemene bijstandswet in verband met het opleggen van een boete wegens niet-nakoming van de informatieplicht. Een termijn van vijf jaar ligt voor de hand gelet op de ernst van de gedraging (fraude) en gelet op het feit dat wij vaak tijd nodig hebben om de omvang van de fraude (het benadelingsbedrag) vast te stellen.

Het is in bepaalde situaties mogelijk om af te zien van het verlagen van de uitkering en in plaats daarvan een schriftelijke waarschuwing te geven. Een schriftelijke waarschuwing wordt alleen gegeven wanneer de klant gegevens te laat verstrekt of wanneer de klant onjuiste of onvolledige inlichtingen verstrekt zonder dat dit tot een benadelingsbedrag leidt. Een schriftelijke waarschuwing is niet mogelijk wanneer de klant al eerder een schriftelijke waarschuwing kreeg en na het versturen van dat besluit nog geen 12 maanden zijn verstreken.

Artikel 8. Ingangsdatum en tijdvak

Eerste lid

Het verlagen van de uitkering kan op twee manieren:

• 1.

  met terugwerkende kracht, door middel van een herziening van de uitkering (artikel 54 lid 3 WWB en 17 lid 3 Ioaw); of

• 2.

  door middel van verlaging van de uitkering in de eerstvolgende maand(en).

Het verlagen van de uitkering in de eerstvolgende maand(en), is de gemakkelijkste methode. Het recht op bijstand hoeft dan niet te worden herzien en terugvordering van te veel betaalde bijstand is niet aan de orde. Daarom is in dit lid vastgelegd dat een verlaging wordt opgelegd met ingang van de eerstvolgende kalendermaand. Het opleggen van een verlaging naar de toekomst toe kan voor de uitkeringsgerechtigde onrechtvaardige gevolgen hebben. Dit doet zich voor wanneer sinds de verlagingwaardige gedraging en het daadwerkelijk opleggen van de verlaging een normwijziging heeft plaatsgevonden waardoor de uitkeringsgerechtigde ten tijde van het opleggen van een verlaging een hogere uitkering ontvangt. Die hogere uitkering leidt er dan toe dat hij/zij een zwaardere verlaging krijgt dan wanneer wij de uitkering met terugwerkende kracht hadden verlaagd. Om problemen te voorkomen wordt dan de hoogte van de verlaging afgestemd.

Tweede lid

Lopende uitkering

Wanneer een uitkeringsbedrag nog niet (volledig) aan de uitkeringsgerechtigde is uitbetaald, kan het praktisch zijn om de verlaging van de uitkering te verrekenen met het bedrag dat nog moet worden uitbetaald. In dat geval moet het recht op uitkering wel worden herzien. Daarnaast wordt de teveel verstrekte uitkering teruggevorderd.

Nieuwe uitkering

Raakt iemand verwijtbaar aangewezen op bijstand? Dan verrekenen we de verlaging direct met de toe te kennen uitkering. Van een herziening is geen sprake, omdat het recht op bijstand nog niet is vastgesteld. De verlaging kan direct in de toekenning worden meegenomen.

Derde lid

Wanneer verlagen naar de toekomst niet mogelijk is omdat de uitkering is beëindigd, dan wordt het recht op bijstand herzien en het teveel betaalde bedrag van de uitkeringsgerechtigde teruggevorderd.

Vierde lid

Dit lid regelt dat een verlaging voor bepaalde tijd wordt opgelegd. Door een verlaging voor een bepaalde periode op te leggen, weet de uitkeringsgerechtigde die met een verlaging wordt geconfronteerd waar hij aan toe is (rechtszekerheidsbeginsel). Wordt de verlaging voor een langere duur dan drie maanden opgelegd, dan moet de verlaging worden herbeoordeeld. Dit is geregeld in artikel 18, derde lid WWB. De Ioaw kent deze bepaling niet. Met het oog op de rechtszekerheid hanteren we echter ook voor deze groep uitkeringsgerechtigden een herbeoordelingtermijn.

De herbeoordeling vindt plaats binnen drie maanden nadat het besluit is genomen. Een marginale beoordeling volstaat. Er moet worden beoordeeld of het redelijk is dat de opgelegde verlaging wordt voortgezet. Daarbij wordt dan gekeken naar de omstandigheden waarin betrokkene verkeert, maar bijvoorbeeld ook of de betreffende persoon nu wel aan zijn verplichtingen voldoet.

Artikel 9. Samenloop gedragingen

Eerste lid

Bij een samenloop van verwijtbare gedragingen worden de verlagingpercentages bij elkaar opgeteld. Uit de verordening blijkt dat verschillende gedragingen kunnen leiden tot een verlaging van de uitkering. Is er sprake van meerdere verwijtbare gedragingen? Dan mag ook meer dan één verlaging worden opgelegd, tenzij er eigenlijk sprake is van één gedraging. Wat wordt verstaan onder één gedraging? Eén gedraging is aan de orde als er sprake is van eenheid in tijd en handelen en de overtreden bepalingen dezelfde strekking hebben. Voor de uitvoering van deze verordening stellen we een termijn van 1 maand gelijk aan het begrip ‘eenheid in tijd en handelen’.

Tweede lid

Cumulatie van verlagingen kan ertoe leiden dat de totale verlaging in een maand hoger is dan 100% van de uitkering. In dat geval beperken we het totaal van de verlagingen tot 100% van de bijstandsnorm.

Voorbeeld

Kees maakt zich in één maand schuldig aan 4 verschillende gedragingen. Op de eerste gedraging staat een verlaging van 50%, op de tweede en derde 20% en op de vierde staat weer 50%.Totaal zouden we dan in die maand op 140% verlaging komen. Dit kunnen we niet ineens verrekenen. We beperken de verlaging tot 100%. De resterende 40% komt te vervallen.

Derde lid

Één gedraging kan nooit leiden tot meerdere verlagingen. We passen de hoogste verlaging toe die van toepassing is op de gedraging.

Vierde lid

Is er sprake van verwijtbare gedragingen door beide partners in geval van een gezamenlijke huishouding? Dan wordt alleen een verlaging opgelegd uit de hoogste categorie. Er wordt dan aangesloten bij de jurisprudentie van de CRvB (CRvB 8 april 1997/ JABW 1997 nr. 100). Wel wordt van beide partners de recidiveregistratie bijgehouden. Het niet, niet geheel of niet tijdig voldoen aan de informatieverplichting is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, die bij beide partners wordt geregistreerd.

Artikel 10. Indeling in categorieën

De gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid, worden in vier categorieën. Hierbij is de ernst van de gedraging het onderscheidend criterium. Een gedraging ernstiger naarmate de gedraging concretere gevolgen heeft voor het niet verkrijgen of behouden van betaalde arbeid.

Eerste lid

• a.

  De eerste categorie betreft de verplichting om het individuele activeringsplan, het (standaard) trajectplan, te ondertekenen. De uitkeringsgerechtigde is verplicht om zijn individuele trajectplan te ondertekenen en weer in te leveren, zodat geen misverstand kan ontstaan over de verplichtingen die over en weer gelden.

• b.

  Onderdeel b betreft de formele verplichting om zich als werkzoekende in te schrijven bij het WERKbedrijf en ingeschreven te blijven.

Tweede lid

De tweede categorie betreft de verplichting van de uitkeringsgerechtigde om zich actief op te stellen op de arbeidsmarkt.

• a.

  Van de uitkeringsgerechtigde wordt verwacht dat hij activiteiten verricht die zijn gericht op een zo snel mogelijke inschakeling in het arbeidsproces, zoals het op eigen initiatief voldoende solliciteren naar geschikte arbeid, het inschrijven bij diverse uitzendbureaus en regelmatig informeren naar werk bij uitzendbureaus.

• b.

  De uitkeringsgerechtigde moet op tijd verschijnen op een afspraak die hij heeft bij bijvoorbeeld het WERKBEDRIJF, een reïntegratiebedrijf of een medisch adviseur.

• c.

  De uitkeringsgerechtigde moet het voor bijvoorbeeld de medisch deskundige mogelijk maken om informatie in te winnen bij zijn huisarts of medische specialisten, waarbij de uitkeringsgerechtigde onder behandeling staat.

Derde lid

In de derde categorie gaat het om gedragingen die direct een aanleiding vormen tot een beroep op uitkering of het zonder noodzaak langer voortduren daarvan.

• a.

  Van de uitkeringsgerechtigde wordt verwacht dat hij geen belemmeringen opwerpt die de inschakeling in de arbeid bemoeilijken. Hierbij moet onder meer gedacht worden aan de houding van de uitkeringsgerechtigde tijdens een sollicitatiegesprek, het aanvoeren van steeds nieuwe argumenten waarom de uitkeringsgerechtigde niet ingeschakeld kan worden in het arbeidsproces, het aangeven van niet verantwoorde beperkingen ten aanzien van de arbeid, het consequent weigeren van de uitkeringsgerechtigde om zich in te schrijven bij het WERKBEDRIJF en het aangeven dat de uitkeringsgerechtigde geen gebruik wil maken van de mogelijkheden om te reïntegreren op de arbeidsmarkt.

• b.

  De uitkeringsgerechtigde moet in voldoende mate mee werken aan bijvoorbeeld een sollicitatietraining, een werkstage, inburgeringcursus en een beroepsopleiding, voor zover wij dit noodzakelijk vinden. Ook moet de uitkeringsgerechtigde voldoende meewerken aan de uitvoering van het reïntegratieplan.

• c.

  Uitkeringsgerechtigden kunnen werkervaring opdoen via zogenaamde participatieplaatsen. Het college kan een uitkeringsgerechtigde voor wie de kans op inschakeling in het arbeidsproces gering is en die daardoor vooralsnog niet bemiddelbaar is op de arbeidsmarkt, onbeloonde additionele werkzaamheden laten verrichten gedurende maximaal twee jaar. Van de uitkeringsgerechtigde wordt verwacht dat hij in voldoende mate gebruik maakt van een aangeboden participatieplaats.

Vierde lid

Bij de vierde categorie gaat het om het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid en het door eigen toedoen verliezen van algemeen geaccepteerde arbeid. De laatstgenoemde gedraging kan zich voordoen voorafgaand aan de bijstandsaanvraag, maar ook tijdens de bijstandsverlening.

• a.

  De uitkeringsgerechtigde is, om in aanmerking te komen voor een bijstandsuitkering, verplicht naar vermogen arbeid te verkrijgen en te aanvaarden. Met het begrip algemeen geaccepteerde arbeid wordt arbeid bedoeld die algemeen maatschappelijk aanvaard is. Hieronder valt zowel de reguliere betaalde arbeid, als de gesubsidieerde arbeid, met uitzondering van de dienstbetrekkingen in het kader van de Wsw. Werkzaamheden die niet algemeen geaccepteerd zijn, zoals prostitutie worden uitgesloten. De uitkeringsgerechtigde kan geen eisen stellen aan de aansluiting van de arbeid aan het opleidingsniveau, eerder opgedane werkervaring en beloningsniveau. De uitkeringsgerechtigde moet ook arbeid van tijdelijke aard accepteren.

• b.

  Tot deze categorie wordt de situatie gerekend waarin betrokkene op verwijtbare wijze door eigen toedoen betaalde arbeid niet behoudt. Hierbij moet gedacht worden aan verwijtbaar ontslag, zelf ontslag nemen en het niet verlengen van een arbeidscontract op basis van de opstelling van de uitkeringsgerechtigde. Bij verwijtbare werkloosheid is er een verband tussen de hoogte van de gedraging en het salaris dat niet meer wordt ontvangen. De verlaging van de uitkering kan niet hoger zijn dan het salaris dat betrokkenen voorheen kreeg.

• c.

  Verspeelt de uitkeringsgerechtigde zijn recht op loondoorbetaling of een voorliggende voorziening (bijv. WW) dan wordt de uitkering 1 maand met 100% verlaagd. De verlaging van de uitkering kan niet hoger zijn dan de verspeelde rechten.

Vijfde lid

Op grond van artikel 3 weigert het college de Ioaw-uitkering blijvend wanneer het gaat om het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid en het door eigen toedoen verliezen van algemeen geaccepteerde arbeid. Een verlaging is niet van toepassing.

Artikel 11. De hoogte en duur van de verlaging

Eerste lid

Deze bepaling bevat de standaardverlagingen voor de vier categorieën van gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid.

Tweede lid

Is er binnen één jaar na een eerste gedraging opnieuw sprake van een gedraging uit dezelfde categorie? Dan wordt het percentage van de verlaging verdubbeld. Onder ‘eerste verwijtbare gedraging’ wordt verstaan de eerste gedraging die aanleiding is geweest tot een verlaging. Hieronder valt ook het afzien van een verlaging wegens dringende redenen. De termijn van 12 maanden begint te lopen vanaf het moment waarop het verlagingsbesluit is bekendgemaakt.

Het kan voorkomen dat de uitkeringsgerechtigde afkomstig is uit een andere gemeente en op het moment van de verwijtbare gedraging nog geen 12 maanden in de gemeente Tytsjerksteradiel woont. Voor een juiste uitvoering van deze verordening wordt dan nagegaan of de vorige gemeente de uitkering eerder heeft verlaagd. Is dat het geval? Dan wordt nagegaan of deze gedraging ook bij de gemeente Tytsjerksteradiel zou hebben geleid tot een verlaging van de uitkering. Mocht dit zo zijn, dan is er sprake van herhaald verwijtbaar gedrag. De periode van verlaging van de uitkering wordt dan verdubbeld.

Derde lid

Is er binnen één jaar na een eerste verwijtbare gedraging sprake van herhaling van de verwijtbare gedraging genoemd in het eerste lid onder d ? Dan wordt de duur van de verlaging verdubbeld. Onder ‘eerste verwijtbare gedraging’ wordt verstaan de eerste gedraging die aanleiding is geweest tot een verlaging. Hieronder valt ook het afzien van een verlaging wegens dringende redenen. De termijn van 12 maanden begint te lopen vanaf het moment waarop het verlagingbesluit is bekendgemaakt.

Vierde lid

Volhardt de uitkeringsgerechtigde in dezelfde gedraging? Dan wordt de verlaging als genoemd in het tweede lid verdubbeld totdat de uitkeringsgerechtigde de tekortkoming herstelt. Met deze bepaling is aansluiting gezocht bij de Memorie van Toelichting bij artikel 18 WWB (TK 2002-2003, 28 870, nr. 3, p. 47-49). Het gaat dan om de derde en volgende gedragingen binnen 12 maanden. Deze bepaling is niet toepasbaar op gedragingen uit de vierde categorie.

De heroverweging, genoemd in artikel 8, is van toepassing indien de periode van de verlaging langer duurt dan drie maanden.

Vijfde lid

Deze bepaling regelt de schriftelijke waarschuwing en geeft de mogelijkheid om bij een eerste verwijtbare gedraging met een waarschuwing te volstaan. Uitgangspunt blijft echter dat verwijtbaar gedrag in beginsel een verlaging van de bijstand tot gevolg heeft. Wordt overwogen om met een waarschuwing te volstaan, dan moeten dit uitdrukkelijk worden gemotiveerd. Een waarschuwing bij een eerste gedraging is dus geen automatisme. Het zal in vrijwel alle gevallen gaan om relatief geringe gedragingen (met geen of weinig directe gevolgen) en/of van een geringe mate van verwijtbaarheid. De feitelijke gedraging moet wel worden omschreven in een waarschuwingsbeschikking en telt gewoon mee bij eventuele recidive. Om de gedraging mee te laten tellen in het kader van recidive moet in de beschikking duidelijk worden opgenomen dat het om een verwijtbare gedraging gaat, maar dat wordt volstaan met het geven van een schriftelijke waarschuwing.

Artikel 12. Te laat verstrekken van gegevens

Eerste lid

Verstrekt een klant de voor de verlening van de uitkering van belang zijnde gegevens of gevraagde bewijsstukken niet op tijd? Dan wordt het recht op bijstand opgeschort (artikel 54, eerste lid WWB en artikel 17, eerste lid Ioaw). De klant wordt dan een termijn gegund waarbinnen hij zijn verzuim kan herstellen (de hersteltermijn). Verstrekt de klant de gevraagde informatie niet binnen de gestelde termijn? Dan wordt het recht op uitkering ingetrokken. Levert de klant de gevraagde gegevens wél binnen de hersteltermijn in, dan ontvangt de klant uitkering. Wel wordt de uitkering verlaagd. Dit lid regelt de hoogte van de verlaging.

Tweede lid

Is er binnen één jaar na een eerste verwijtbare gedraging sprake van herhaling van de verwijtbare gedraging? Dan wordt het percentage van de verlaging verdubbeld. Onder ‘eerste verwijtbare gedraging’ wordt verstaan de eerste gedraging die aanleiding is geweest tot een verlaging. Hieronder valt ook het afzien van een verlaging wegens dringende redenen. De termijn van 12 maanden begint te lopen vanaf het moment waarop het verlagingbesluit is bekendgemaakt.

Derde lid

Volhardt de uitkeringsgerechtigde in dezelfde gedraging? Dan wordt de verlaging als genoemd in het tweede lid verdubbeld. Met deze bepaling is aansluiting gezocht bij de Memorie van Toelichting bij artikel 18 WWB (TK 2002-2003, 28 870, nr. 3, p. 47-49). Het gaat dan om de derde en volgende gedragingen binnen 12 maanden. Concreet betekent dit dat iedere keer wanneer de uitkeringsgerechtigde in gebreke blijft, de uitkering 1 maand wordt verlaagd met 20%.

Vierde lid

Deze bepaling regelt de schriftelijke waarschuwing en geeft de mogelijkheid om bij een eerste verwijtbare gedraging met een waarschuwing te volstaan. Uitgangspunt blijft echter dat verwijtbaar gedrag in beginsel een verlaging van de bijstand tot gevolg heeft. Wordt overwogen om met een waarschuwing te volstaan, dan moet dit uitdrukkelijk worden gemotiveerd. Een waarschuwing bij een eerste gedraging is dus geen automatisme.

Het zal in vrijwel alle gevallen gaan om relatief geringe gedragingen (met geen of weinig directe gevolgen) en/of van een geringe mate van verwijtbaarheid. De feitelijke gedraging moet wel worden omschreven in een waarschuwingsbeschikking en telt gewoon mee bij eventuele recidive. Om de gedraging mee te laten tellen in het kader van recidive moet in de beschikking duidelijk worden opgenomen dat het om een verwijtbare gedraging gaat, maar dat wordt volstaan met het geven van een schriftelijke waarschuwing.

Artikel 13. Schending informatieplicht

Eerste lid

In artikel 17 WWB en artikel 13 Ioaw is bepaald dat belanghebbende op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling doet van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op uitkering. Onder het begrip ‘onverwijld’ wordt in deze verordening verstaan dat de uitkeringsgerechtigde de informatie die relevant is voor uitkeringsverlening moet vermelden op het eerstvolgende rechtmatigheidsonderzoekformulier. De ernst van de gedraging is tot uitdrukking gebracht in de hoogte van het benadelingsbedrag. Dat is het teveel betaalde bedrag aan uitkering.

Tweede lid

De verlaging wegens het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht bedoeld in artikel 17 van de WWB en artikel 13 Ioaw is afhankelijk van de hoogte van het bedrag aan bijstand dat als gevolg van de schending van die verplichting ten onrechte of te veel aan de uitkeringsgerechtigde is uitbetaald.

Derde lid

In dit lid is de zogeheten ‘nulfraude’ geregeld: het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen, zonder dat deze gedraging gevolgen heeft voor de hoogte van de uitkering. Voorbeelden van nulfraude zijn het niet opgeven van een vermogensbestanddeel onder de vermogensgrens of het niet melden van vrijwilligerswerk. Heeft de uitkeringsgerechtigde willens en wetens bepaalde informatie niet of niet behoorlijk verstrekt met het oog op geldelijk voordeel, maar hieruit uiteindelijk geen geldelijk voordeel behaald? Dan wordt de uitkering verlaagd. Iemand heeft bijvoorbeeld geprobeerd te frauderen, maar doordat de fraude werd ontdekt voor de uitbetaling is er geen sprake van financiële benadeling. Een verlaging van de uitkering met 5% is in een dergelijke situatie redelijk.

Vierde lid

Komt de uitkeringsgerechtigde binnen 12 maanden nadat een verlaging is opgelegd van 40% of minder opnieuw de inlichtingenplicht niet of niet behoorlijk na en leidt dit tot een benadelingsbedrag uit dezelfde of hogere categorie (tot 40%)? Dan wordt het percentage van de verlaging verdubbeld. Het gaat niet alleen om herhaling van de schending van de informatieverplichting op dezelfde manier maar om het niet of niet behoorlijk nakomen van deze verplichting, hoe dan ook.

Vijfde lid

Komt de uitkeringsgerechtigde binnen 12 maanden nadat een verlaging is opgelegd opnieuw de inlichtingenplicht niet of niet behoorlijk na en leidt dit tot een benadelingsbedrag uit de hoogste categorie (100%)? Dan verdubbelen we de duur van de verlaging.

Zesde lid

Zie de toelichting bij artikel 11, vierde lid.

De relatie met de strafrechtelijke sanctie

Het is verplicht om proces-verbaal op te maken en aangifte te doen bij het Openbaar Ministerie (OM) wanneer er sprake is van fraude en het benadelingsbedrag hoger is dan € 10.000,--. We verlagen de uitkering niet wanneer aangifte is gedaan bij het OM.

Onder de Algemene bijstandswet kon een boete worden opgelegd in het geval van fraude. Onder de WWB kan dit niet meer. De uitkering kan alleen worden verlaagd. Wat nu wanneer het benadelingsbedrag lager is dan € 10.000,-- en de uitkering van betrokkene niet kan worden verlaagd omdat betrokkene inmiddels geen uitkering meer ontvangt? In dat geval is het ook mogelijk om aangifte te doen bij het OM. Dat is bepaald in de ‘Richtlijn voor strafvordering sociale zekerheidsfraude.

Artikel 14. Nadere verplichtingen

Het college kan verplichtingen opleggen die verband houden met aard en doel van een bepaalde vorm van bijstand. Voor de Ioaw is dit artikel niet van toepassing, omdat de Ioaw geen bepaling kent betreffende overige verplichtingen. Te denken valt bijvoorbeeld aan de verplichting om bij echtscheiding alimentatie te vorderen. In het geval van echtscheiding kunnen er gevoelige kwesties spelen. De regel is dan ook dat het college met het opleggen van de verplichting om alimentatie te vorderen terughoudend moet omgaan. De mogelijkheid om zelf te verhalen op de onderhoudsplichtige is immers aanwezig. Het opleggen van nadere verplichtingen kan ook aan de orde zijn wanneer in de persoon gelegen factoren aan arbeidsinschakeling belemmeren, zoals bij psychische moeilijkheden of verslavingsproblematiek. Het college kan de uitkeringsgerechtigde dan verplichten om een medische behandeling te ondergaan of om gebruik te maken van professionele hulpverlening. Dit doet het college alleen wanneer dit noodzakelijk wordt geacht om weer in het eigen bestaan te kunnen voorzien.

Artikel 15. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid

Dit artikel is alleen van toepassing op bijstand. Bij een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de situatie dat de uitkeringsgerechtigde zich niet heeft verzekerd tegen ziektekosten, brand, inbraak en dergelijke. Er is ook sprake van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid wanneer iemand zich nodeloos in bijstandsbehoevende omstandigheden brengt, bijvoorbeeld door het doen van bepaalde uitgaven, het te snel interen van vermogen, het verkopen van de woning beneden de marktwaarde of onderbedeling bij echtscheiding.

Bij het berekenen van de onder lid 2 genoemde periode dat belanghebbende zonder bijstand had gekund wordt uitgegaan van de volgende interingsformule:

1 ½ keer de toepasselijke bijstandsnorm + eventuele bijzondere kosten (bijvoorbeeld de huur boven de basishuur in het geval betrokkenen geen of gedeeltelijk huurtoeslag ontvangt of het bedrag van de zorgtoeslag wanneer betrokkene deze niet ontving).

Artikel 16. Zeer ernstige misdragingen

Eerste lid

Onder de term ‘zeer ernstige misdragingen’ vallen diverse vormen van agressie. Het gaat bij ‘zeer ernstige misdragingen’, om gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel moet worden beschouwd.

Gemeenten kunnen alleen een verlaging opleggen wanneer er sprake is van het niet of onvoldoende nakomen van een of meer verplichtingen genoemd in artikel 18 lid 2 WWB met als verzwarende omstandigheid dat er sprake is van agressief gedrag jegens het college en bij de uitvoering van de WWB betrokken personen (CRvB 29-07-2008 / LJN: BD9023 en BD7970). Het zich zeer ernstig misdragen jegens het college en de in zijn opdracht werkende ambtenaren omvat ook het zich zeer ernstig misdragen jegens medewerkers die werken in opdracht van het college ter uitvoering van de WWB. Bijvoorbeeld een medewerker van een reïntegratiebureau (Rechtbank Rotterdam 26-03-2008 / LJN: BC9884).

De verlaging is niet gericht op gedragsverbetering (reparatoir) maar bestraffend (punitief). Dit betekent dat artikel 6 EVRM van toepassing is bij het opleggen van de verlaging. Er moet dan aan de volgende zaken aandacht worden besteed:

• §

  voornemen tot verlagen bekendmaken

• §

  horen/zienswijze

• §

  zwijgrecht (cautie)

• §

  taalhulp

(Bron: Verzamelbrief SZW april/mei 2008)

De bewijslast om voldoende aannemelijk te maken dat van agressie in de zin van artikel 18 lid 1 WWB sprake is geweest rust op het college. Bij het vaststellen van de verlaging in de situatie dat een uitkeringsgerechtigde zich ernstig heeft misdragen, wordt gekeken naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de persoonlijke omstandigheden van de betrokkene.

Tweede lid

Wat betreft het vaststellen van de ernst van de gedraging, worden in deze verordening de volgende twee categorieën onderscheiden:

• a.

  verbale, schriftelijke of telefonisch agressie

• b.

  fysieke agressie

Voor het bepalen van verwijtbaarheid van de misdraging wordt gekeken naar de omstandigheden waaronder de misdraging heeft plaatsgehad. In dit verband wordt onderscheid gemaakt tussen instrumenteel geweld en frustratiegeweld. Van instrumenteel geweld is sprake als iemand het toepassen van geweld bewust gebruikt om een bepaald doel te bereiken (bijvoorbeeld het verkrijgen van een uitkering). Agressie die ontstaat door onmacht, ontevredenheid, onduidelijkheid en dergelijke noemen we frustratieagressie. Het zal duidelijk zijn dat de mate van verwijtbaarheid bij instrumenteel geweld in beginsel groter is dan bij frustratiegeweld.

Het opleggen van een verlaging staat helemaal los van het doen van aangifte bij de politie. Het college legt een verlaging op, terwijl de medewerker tegen wie de agressie zich richt aangifte doet bij de politie.

NB: Naar aanleiding van een ernstige misdraging van belanghebbende wordt aangifte gedaan bij de politie. Dit kan leiden tot een strafrechterlijke vervolging. Heeft dit tot gevolg dat justitie een transactievoorstel doet (bijvoorbeeld een boete van € 250,00)? Dan herziet het college de verlaging achteraf. Dit kan, afhankelijk van het transactievoorstel, leiden tot een matiging van de verlaging met terugwerkende kracht of tot het vervallen van de verlaging met terugwerkende kracht. Belanghebbende moet zelf door middel van een bewijsstuk aantonen welk transactievoorstel door justitie is gedaan.

Derde en vierde lid

We bepaalden ook dat we, in geval van recidive het percentage of, indien dit niet geëffectueerd kan worden, de duur van de verlaging verdubbelen.

Artikel 17. Het handhavingsbeleid

Door een amendement van de heer Weekers, Tweede Kamerlid voor de VVD, is artikel 8a in de WWB terechtgekomen. Dit artikel bepaalt dat de gemeenteraad in het kader van het financiële beheer bij verordening regels stelt voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet.

Het doel van dit artikel is de handhaving van de WWB en het fraudebeleid op de agenda van de gemeenteraden te zetten. In de toelichting van het amendement staat dat op grond van artikel 212 Gemeentewet de gemeenteraad een verordening moet vaststellen voor de uitgangspunten voor het financiële beleid en voor het financiële beheer.

Dit moet een waarborg zijn dat aan de eisen van rechtmatigheid wordt voldaan. In dat kader kan ook aandacht besteed worden aan de bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van gemeentelijke regelingen. Een goed financieel beheer bij de uitvoering van de WWB brengt met zich dat daarbij ook voortdurend aandacht bestaat voor de bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik. Het is wenselijk dit expliciet in de WWB te regelen.

Artikel 8a houdt in dat de gemeenteraad in een verordening regels stelt over misbruik en oneigenlijk gebruik. De gemeenteraad kan aansluiten bij de afstemmingsverordening en hoeft in dat geval geen aparte fraudeverordening op te stellen.

Artikel 18 en 19 Inwerkingtreding en Citeertitel

Deze artikelen spreken voor zich en behoeven geen nadere toelichting.