Nota Economisch Beleid 2012-2020

Voorwoord

Versterken, verbinden en verbreden

De 3 V’s. Die vatten in het kort de economische politiek van de gemeente Urk samen. Bestaande sectoren zoals visserij en aanverwante industrie willen wij versterken. Zij vormen de economische slagader van onze lokale economie. Daarnaast willen we de verbinding leggen tussen de bestaande sectoren en de nieuwe economie. Toerisme, Zorg, Maritieme industrie en dienstverlening zijn voor Urk nieuwe sectoren. Met name de verbinding tussen toerisme, detailhandel en visserij wil de gemeente in de komende jaren stimuleren.

Voor de sectoren detailhandel, visserij en horeca komen separate beleidsnota’s, die uiteraard ook weer samenhangen met de overall economische visie.

De bouwsector is voor Urk ook een zeer belangrijke pijler. Ook voor deze sector heeft volop belangstelling van de gemeente Urk. Lokale ondernemers stimuleren. Kansen bieden bij aanbestedingen en lokale projecten, alsook de startersleningen om de woningmarkt te stimuleren zijn daarbij speerpunt. Ik wil hier ook de bijzondere inzet van mijn collega wethouder Gerrit Post en onze ambtelijke dienst van bouwen en wonen benoemen.

De zorgsector is op Urk een sector met enorme kansen. Er is een grote groep meiden maar ook jongens die kiezen voor een loopbaan in de zorg. Het gemeentebestuur ziet graag een middelgrote zorginstelling naar Urk komen om zich hier te vestigen. Nergens in de wereld krijgen de ouderen zoveel zorg, liefde en aandacht als in de verzorgingshuizen van Urk. De Talma Haven was niet voor niets de nummer 1 van Nederland! Werken in de zorg is niet alleen een baan, maar ook een roeping. Dat zie je terug in de toewijding waarmee de mensen in deze sector hun werk doen. Klasse!

In de visserij wordt volop technisch geïnnoveerd. We moeten nu de stap maken naar bedrijfskundige innovatie. Dat wil zeggen: de samenwerking in de keten dusdanig vormgeven dat alle partijen renderen en onze sector weer krachtig wordt! Ook zien we graag een sterke verbinding tussen onderwijs en bedrijfsleven. Er komen heel veel jongeren op de arbeidsmarkt de komende jaren. Die moeten voldoende kennis en kunde meebrengen om onze economie vitaal en innovatief te houden. Het kenniscentrum van Berechja en Blue Port Urk hebben daar een belangrijke rol in.

Verbreding van de economie is goed. Nieuwe economie. We zien een duidelijke groeitrend in de maritieme bedrijvigheid op Urk. Onze werkhaven ligt regelmatig propvol. Dan kan er haast geen roeibootje meer bij. Uitbreiding van onze havencapaciteit is daarom vereist. Samen met de gemeente Noordoostpolder, provincie Flevoland en de initiatiefgroep Flevoport willen we daarom komen tot ontwikkeling van een tweede werkhaven. De ambitie is om dit proces samen zo snel en goed mogelijk in gang te zetten. Het bedrijfsleven heeft hier een leidende trekkende rol. We verwachten dat met de komst van een nieuwe haven en de ontwikkeling van een nieuw aanpalende bedrijventerrein er een compleet nieuwe economische groei in geheel Noordelijk Flevoland loskomt. Wat zou het geweldig zijn als we deze ambitie samen kunnen realiseren.

Versterken, verbinden en verbreden! Dat is onze ambitie en onze opdracht! Aan de slag!

Met hartelijke groet,

Ben Visser

SAMENVATTING

Behoudens de visserij, heeft de gemeente Urk geen reden om naar het gemeentelijk beleid te kijken in termen van snelle interventies, crisisaanpak of iets dergelijks. Begin 2012 is het werkloosheidcijfer laag, het aantal bedrijfsvestigingen groeit en er is nog een lichte banengroei. Het gemeentelijk beleid moet vooral een investering zijn voor de lange termijn. Urk heeft een sterke economie en wil deze ook sterk houden, maar de wereld om ons heen verandert.

Europa heeft te maken met een bancaire crisis. Nederland begeeft zich andermaal in een economische recessie en de komende jaren wordt een geringe economische groei verwacht in de meeste sectoren en de visserijsector zoekt naar oplossingen. Nog meer dan voorheen zal de gemeente Urk inspanningen moeten verrichten om de locale economie te ondersteunen.

Met deze economische visie wil de gemeente Urk aan iedereen laten zien welke economische ontwikkelingsvisie zij voor ogen heeft, welke doelstellingen zij de komende jaren nastreeft en hoe zij deze wil bereiken.

Wat wil Urk bereiken? “Urk wil meer banen voor hoger opgeleiden en Urk wil graag de verbreding zien in de bedrijvigheid om haar enigszins kwetsbare sectorstructuur te verminderen. Urk wil meer, Urk wil meer banen om de groei van de eigen beroepsbevolking op te vangen”. De zorg voor voldoende werkgelegenheid voor in de eerste plaats de eigen inwoners. Urk kiest voor een duurzame ontwikkeling.

De verwachting is dat de beroepsbevolking de komende jaren sterk zal toenemen. Volgens de prognose zal de beroepsbevolking met ± 1025 personen groeien de komende vijf jaar. Om de groei van de beroepsbevolking en het eventuele verlies aan banen in de visserij sector op te vangen, zal de gemeente Urk moeten kiezen voor economische structuurversterking, het versterken van bedrijvigheid waarbij de groei van de gewenste werkgelegenheid het uitgangspunt vormt. De vraag is, welke stappen moet Urk dan zetten?

Als Urk er voor wil zorgen dat de economie gelijke tred houdt met haar bevolkingsgroei de komende jaren, dan zal Urk heel bewust moeten kiezen voor sectoren die de economie kunnen versterken omdat zij banengroei realiseren. De vragen zijn dan ook welke sectoren kunnen groeien op Urk, welke sectoren passen bij Urk, maar ook welke sectoren brengen geld naar Urk? De onderzoekstudies leren ons om vooral te kiezen voor sectoren met een relatief hoog verdienvermogen en stuwende bedrijvigheid. Stuwende bedrijvigheid verdient geld voor de regio omdat de producten buiten de regio verkocht worden. Er stroomt dus geld van buiten de regio toe en dit is goed voor de lokale economie. Voorbeelden van sectoren met een hoog verdienvermogen zijn industrie en zakelijke dienstverlening, maar ook groot- en detailhandel en zorg & welzijn.

Ook bij het toewijzen van Innovatiegelden en/of ZZL gelden is het belangrijk prioriteit te stellen bij structuurversterking van arbeidsmarkt en economie en hierop een afweging te maken. Is het doel versterken van de economie dan is beter te kiezen voor de stuwende sectoren, zoals industrie(maritieme), zakelijke dienstverlening, groothandel- en detailhandel en zorg & welzijn.

Bedrijfssectoren

De focus van het economische beleid van Urk ligt op het behouden van en versterken van de totale visserijketen en het stimuleren van de sectoren maritiem, zakelijke dienstverlening, zorg en toerisme & recreatie. Het advies is om de maritieme sector en zakelijke dienstverlening met hoge prioriteit te ontwikkelen. Verder wil de gemeente Urk de komende jaren investeren in de clusters Agro & Food, Composieten, Zorg en Toerisme en Recreatie en hiervoor aansluiting zoeken bij de provinciale clusters.

De samenleving vergrijst en de behoefte aan zorg voor ouderen zal toenemen in het land. Zorg, mede vanuit de christelijke waarden, past goed bij de Urker arbeidsmarkt. Hier ligt dan ook kans voor de acquisitie; verwerf nieuwe zorginstellingen voor Urk of laat kleine innovatieve zorginstellingen ontstaan op Urk.

Begin 2012 is de verwachting dat de crisis langer aan gaat houden. Alle gemeenten zien de ernst in van de kredietcrisis en zien hun grondverkoop van de bedrijventerreinen stagneren. Anticyclisch investeren loont. Als Urk goed de moeilijke economische jaren door wil komen en de gemeente wil burgers en bedrijfsleven wat kunnen bieden dan moet Urk juist nu initiëren en investeren. Urk heeft de opdracht om letterlijk ruimte te creëren voor maritiem, zakelijke dienstverlening en zorg, de randvoorwaarde om bedrijven te laten “landen” op Urk.

Maritieme sector

Urk is verweven met water, enerzijds visserij en anderzijds maritiem. Urk wil dan ook in het kader van structuurversterking de industrie versterken met de maritieme sector. De maritieme sector zorgt voor bedrijvigheid met een hoge toegevoegde waarde, past goed bij de cultuur en de arbeidsmarkt van Urk. Inmiddels zien wij dat vanuit het onderwijs op Urk (Berechja College) nieuwe opleidingen ontwikkeld worden gericht op binnenvaart en koopvaardij. Door het toekennen van subsidies is de ontwikkeling van een Maritiem kenniscentrum Berechja op Urk een feit.

De ambitie om samen met de Noordoostpolder te komen tot het ontwikkelen van een buitendijkse haven (een werkhaven), maakt het cluster Maritiem compleet. De gemeente kiest er voor om het vestigingsklimaat voor de maritieme sector te verbeteren en wil hier voor onderzoek verrichten. Ruimtelijke studies zijn nodig om scenario denken mogelijk te maken voor het selecteren van de beste duurzame opties om de maritieme sector te ontwikkelen. Uiteindelijk zullen ruimtelijke aanpassingen noodzakelijk zijn om nieuwe bedrijven uit de maritieme sector te laten vestigen op Urk.

Kenniseconomie en ondernemerschap

De stichting Blue Port Urk zal de komende jaren een belangrijke schakel zijn om te komen tot samenwerking en voor het versterken van de kenniseconomie op Urk. De stichting wil het innoverend vermogen en ondernemerschap van de visserijketen versterken door samenwerking en kennisuitwisseling te stimuleren.

Een goed opgeleide beroepsbevolking komt ten goede aan het ambitieniveau van Urk om de maritieme sector, de zakelijke dienstverlening en de zorg te versterken. Verder komt het ten goede aan het aantal startende ondernemers en de kwaliteit van het toekomstig ondernemerschap. Startende ondernemers zijn belangrijk voor de regionale economie. Startende bedrijven zorgen voor meer diversiteit in de structuur van de bedrijvigheid en nemen een belangrijk aandeel in de banengroei.

In de economische concurrentie tussen regio’s neemt een goed opgeleide beroepsbevolking een steeds belangrijk plek in als vestigingsvoorwaarde. Voor Urk is het van belang dat jongeren gestimuleerd worden om langer onderwijs te volgen, mede als instrument om de groei van de beroepsbevolking op te vangen de komende jaren. Een campagne onder alle geledingen van de bevolking is nodig om het belang van onderwijs in een ander daglicht te zetten. Een onderwijsoffensief wordt opgestart in samenwerking met de portefeuillehouder van onderwijs.

Samenwerking

Een belangrijk thema voor de komende jaren is het stimuleren van samenwerking, binnen de regio, binnen het bedrijfsleven onderling, maar ook binnen de gouden driehoek onderwijs, bedrijfsleven en gemeente. Stelselmatig overleg met de Bedrijvenkring Urk BKU en overig georganiseerd bedrijfsleven zal georganiseerd worden. Samenwerking is de sleutel om te komen tot de eerder genoemde kenniseconomie.

Gemeente Urk en Noordoostpolder willen zich beiden inzetten om te komen tot samenwerking met als doel belangenbehartiging van Noordelijk Flevoland. De focus zal de komende jaren gericht zijn op de voorbereidende stappen om te komen tot een buitendijkse haven. Ook zal samenwerking gezocht worden met de projectpartners van het windpark Noordoostpolder.

De uitdaging is om een modus te vinden hoe Urk zich meer bovenregionaal kan versterken. Is dit voldoende verankerd op basis van de samenwerking die geldt binnen de Visserijsector of heeft de samenwerking tussen de Blue Port regio’s voldoende kracht voor Urk? Onderzoek zal plaatsvinden in hoeverre aansluiting bij één van de boven regionale netwerkwerken, zoals Zwolle Kampen Netwerkstad, sprake kan zijn van een meerwaarde voor Urk.

Het merk Urk

Het laden van het merk Urk met meer watergebonden activiteiten kan het proces ondersteunen van het transformeren van kleine visserijgemeente naar een meer moderne maritieme gemeente waarbinnen de visserij een prominente plaats inneemt. Blijft het merk Urk alleen verbonden aan toerisme of wordt het merk Urk mede ingezet om het proces van structuurversterking te ondersteunen? Het laden van het merk Urk met meer watergebonden activiteiten, zal de acquisitie en economische promotie van Urk meer slagkracht geven en vergroot de kans om bedrijven van buiten Urk aan te trekken.

Het maritieme bedrijfsleven op Urk heeft hierin mede een rol te vervullen. De maritieme bedrijven op Urk moeten zich meer laten zien in de Nederlandse en internationale maritieme netwerken en kunnen op deze manier indirect Urk meer positioneren als maritieme ontwikkellocatie. Urk en het bedrijfsleven moeten het samen uitstralen: “Urk kiest voor maritieme ontwikkeling”.

Ambitie

De nota Economisch Beleid 2012 -2020 is richtinggevend voor het scheppen van de juiste randvoorwaarden om te komen tot economische structuurversterking voor Urk. Het geheel resulteert in een veelomvattende visie op het beleidsterrein Economische Zaken met een heldere doorkijk naar de toekomst. Een uitgesproken ambitie en het monitoren hiervan, is een absolute noodzaak om sterk te blijven als gemeentelijke speler in de regionale economie.

Dit leidt tot de volgende ambitie:

" In de wetenschap dat de beroepsbevolking komende jaren gaat toenemen, kiest gemeente Urk voor behouden en versterken van de bestaande bedrijvigheid. Tevens kiest zij voor structuurversterking door de maritieme sector en zakelijke dienstverlening te stimuleren. De gemeente wil aansluiten bij het provinciale beleid wat betreft de clusters composieten, agri & food, zorg en vrijetijdsbesteding (toerisme & recreatie.)"

De nota “Toerisme en Recreatie Urk 2012 – 2019 geeft de strategische visie weer die de gemeente Urk heeft voor haar toeristische ontwikkeling voor de komende jaren. De nota Economisch beleid benoemt toerisme en recreatie wel als een speerpunt, maar verwijst voor de uitvoering naar de startnotitie meerjaren uitvoeringsprogramma Toerisme en Recreatie 2012 – 2015.

In de nota Economisch beleid 2012 – 20120 is de ambitie gericht op het realiseren van een aantal harde vestigingsvoorwaarden voor de maritieme sector en zakelijke dienstverlening. Belangrijk is het voor de groei van de maritieme sector dat de randvoorwaarden aanwezig zijn om te kunnen groeien. Ruimtelijk onderzoek is nodig om alle mogelijkheden te inventariseren op welke wijze de maritieme sector zich kan ontwikkelen. De wil is er om de private partijen de buitendijkse haven te laten realiseren. Activiteiten zullen opgestart worden om de maritieme sector maar ook de zakelijke dienstverlening te stimuleren.

Daarnaast is het nodig alvast te investeren in een aantal belangrijke "zachte" vestigingsvoorwaarden: aanwezigheid van goed opgeleid arbeidspotentieel, investeren in kennis(clustering), intensiveren van de contacten met het bedrijfsleven (weten wat er speelt), investeren in samenwerking en het economisch laden van het merk Urk.

Om deze ambitie te kunnen bereiken zijn een aantal economische doelen vastgesteld:

Economische doelen

• 1.

  Het versterken van de sectoren Maritiem en Zakelijke Dienstverlening, in aantal bedrijven en banen. Doelstelling is om het aantal vestigingen in de maritieme sector te laten groeien met 3% en in de zakelijke dienstverlening (totaal) met 4 % per jaar. Daarnaast moeten beide sectoren een banengroei realiseren in deze tijd van recessie.

• 2.

  Investeren in de clusters Agro & Food, Composieten, Zorg en Vrijetijdsbesteding(Toerisme en Recreatie) en hiervoor aansluiting zoeken bij de provinciale economische agenda.

• 3.

  Het versterken van de kenniseconomie op Urk.

• 4.

  Het bevorderen van samenwerking en organisatie.

• 5.

  Het ontwikkelen van het merk Urk die de toekomstige economische ontwikkeling zal ondersteunen.

Om deze economische doelen te kunnen bereiken zijn een aantal strategische speerpunten vastgesteld.

Negen strategische speerpunten

• 1.

  Ondernemerschap bevorderen

• 2.

  Versterken van de economische structuur door het stimuleren van de sectoren maritiem, zakelijke dienstverlening en te investeren in de clusters Agro & Food, Composieten, Zorg en Toerisme en Recreatie

• 3.

  Vestigingsklimaat verbeteren

• 4.

  Optimale benutting van het (toekomstig) arbeidspotentieel

• 5.

  Kwaliteit verhogen van winkelcentra en bedrijventerreinen.

• 6.

  Stimuleren van innovatiefondsen

• 7.

  Investeren in de kenniseconomie Urk

• 8.

  Samenwerking I: Stimuleren van samenwerking met als doel realisatie buitendijkse haven

• 9.

  Samenwerking II: Bevorderen van samenwerking met bedrijfsleven, Noordoostpolder, regio’s en provincie Flevoland

Inhoudsopgave

Voorwoord

Samenvatting

Bedrijfssectoren

Kenniseconomie en ondernemerschap

Samenwerking

Het merk Urk

Ambitie

Economische doelen

Negen strategische speerpunten

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1 | inleiding

• 1.1.

  Vertrekpunt

• 1.2.

  Doelstelling nota

• 1.3.

  Afbakening nota

• 1.4.

  Resultaat

• 1.5.

  Leeswijzer

Hoofdstuk 2 | de Urker economie en haar omgeving

2.1. Een beeld van de Urker economie

Arbeidsmarkt

Bedrijvendynamiek

Startende ondernemers

Bedrijventerreinen

Onderwijs

2.2. Economisch structuurversterking

Een verkenning

Landelijk beleid

Provinciaal beleid

Hoofdlijnen nog te ontwikkelen provinciaal economisch beleid.

Gemeente Urk

2.3. Regionale context

Metrapool Regio Amsterdam

Zwolle Kampen Netwerkstad

Toekomstige samenwerking Urk

2.4. Urker ondernemersklimaat

Kennisinbreng bedrijfsleven

Adviezen die genoemd zijn

Hoofdstuk 3 | Visie en strategische thema's

1.1.Economische visie

Maritieme Sector

Samenwerking

Ondernemerschap

Aansluiten speerpunten provincie

Onderwijs

• 1.2.

  Ambitie

• 3.3.

  Economische doelen

• 3.4.

  De Strategie

Negen strategische speerpunten

3.5.Toelichting speerpunten

Speerpunt 1. Ondernemerschap bevorderen

Speerpunt 2. Versterken van de economische structuur door stimuleren van de sectoren maritiem, zakelijke dienstverlening, zorg en toerisme en

Speerpunt 3. Vestigingsklimaat verbeteren

Speerpunt 4. Optimale benutting van het (toekomstig) arbeidspotentieel

Speerpunt 5. Kwaliteit verhogen van winkelcentra en bedrijventerreinen

Speerpunt 6. Het benutten van innovatiegelden

Speerpunt 7. Investeren in de kenniseconomie Urk

Speerpunt 8. Samenwerking I: Stimuleren van samenwerking met als doel realisatie buitendijkse haven

Speerpunt 9. Samenwerking II: Bevorderen van samenwerken met bedrijfsleven, Noordoostpolder, regio’s en provincie Flevoland

Hoofdstuk 4 | Uitvoeringsprogramma 2012-2016

• 4.1.

  Toelichting speerpunt ondernemerschap bevorderen

• 4.2.

  Versterken van de economische structuur

• 4.3.

  Vestigingsklimaat verbeteren

• 4.4.

  Optimale benutting van het (toekomstig) arbeidspotentieel

• 4.5.

  Kwaliteit verhogen van winkelcentra en bedrijventerreinen

• 4.6.

  Het benutten van innovatiegelden

• 4.7.

  Investeren in de kenniseconomie Urk

• 4.8.

  Stimuleren van samenwerking met als doel realisatie buitendijkse haven

• 4.9.

  Bevorderen van samenwerken met bedrijfsleven, Noordoostpolder, regio’s en provincie Flevoland

Hoofdstuk 5 | exploitatie 2012 - 2016

BIJLAGEN

Bijlage 1. Literatuurlijst

Bijlage 2. Structuur van de economie

Bijlage 3. Sterkte-zwakte analyse van de economische structuur

Bijlage 4. Lijst met geïnterviewde personen of georganiseerde bijeenkomsten

Bijlage 5. Resultaat brainstormsessie bedrijfsleven 19 januari 2012

HOOFDSTUK 1 | inleiding

1.1.Vertrekpunt

Urk heeft haar hoge naamsbekendheid en haar economische groei te danken aan de visserij. Urk is ondernemend. Kenmerken van de bevolking zijn ondernemingszin, durf en lef.

Industrie en handel zijn sterk verweven met de oorspronkelijke visserij en zijn belangrijke pijlers voor de lokale economie.

De handel in de vis heeft nieuwe wegen ontdekt om te groeien en de handelsbedrijven zijn “internationals”geworden, die overal in wereld vis inkopen en vervolgens weer verkopen, zonder dat de vis Urk “heeft gezien”.

Veel ondernemers die eerst in de vis actief waren hebben gekozen voor een aanverwante branche. Het aantal bedrijven is tussen 2000 - 2010 met 50 % toegenomen en het aantal banen groeide in tien jaar van 6000 naar meer dan 8200 (36 %). Urk kent daarbij het laagste werkloosheidcijfer van Flevoland. Al met al goede resultaten.

Nieuwe ontwikkelingen dienen zich aan, de omgeving van Urk verandert en in 2011 hebben wij te maken met de gevolgen van de in 2008 opgetreden krediet crisis. Zo zien wij sinds 2009 de grondverkopen voor bedrijfsgrond stagneren. In 2012 beschikt de gemeente Urk over ruim 15 ha direct uitgeefbaar bedrijventerrein en als Schokkerhoek wordt ontwikkeld komt hier nog eens 13,2 ha bij. Gezien de ontwikkelingen in de visserij en de wens om eindgebruikers te vinden voor de bedrijventerreinen is het noodzakelijk om alert te blijven op het bereikte kwaliteitsniveau en het zo nodig bijstellen van ambities. Een heldere ambitie en het monitoren hiervan is een absolute noodzaak om sterk te blijven als speler in de regionale economie.

In 2005 is de beleidsnota Economische Zaken 2005-2008, op weg naar Economisch Beleid, vastgesteld. Het voornemen was de nota om de vier jaar te actualiseren. Er kan geconstateerd worden dat veel doelen bereikt zijn, maar veel zaken nog steeds spelen.

Urk miste tot nu toe economische kansen door versnippering van inzet van middelen, door het ontbreken van samenwerking in de regio en het bedrijfsleven, het ontbreken van een gezamenlijke visie en door een mismatch tussen vraag en aanbod van kennisinstellingen en bedrijven. Daar wil Urk werk van maken.

College en gemeenteraad hebben aangegeven behoefte te hebben aan een ontwikkelingsvisie voor de komende vier tot acht jaar die aangeeft op welke wijze de gemeente Urk haar regionale economie kan versterken. Uiteindelijk doel is het vergroten van de diversiteit van de werkgelegenheid en het uitbreiden van de werkgelegenheid.

1.2.Doelstelling nota

De centrale doelstelling voor de nota is als volgt geformuleerd:

Het opstellen van een nota Economisch beleid 2012 -2016 voor de gemeente Urk, die inzicht geeft in de huidige positie van de gemeente en haar omgeving. Aangeeft wat de gewenste economische ontwikkelingsrichting (visie) is voor de gemeente, waarbij behoud en versterking van bedrijvigheid en werkgelegenheid het uitgangspunt vormen en welke stappen hiervoor nog moeten worden genomen. Het is belangrijk hierbij draagvlak te creëren binnen de interne organisatie en bij de diverse belangengroepen die betrokken zijn bij het economisch beleid van de gemeente.

1.3.Afbakening nota

De nota beschrijft de uitgangspunten enkel vanuit economisch perspectief. Daar waar het gaat om het ruimtelijk beleid is de integraliteit gewaarborgd doordat deze visie op het economisch beleid de inbreng levert voor nieuwe bestemmingsplannen en gebiedgerichte projecten.

De sectoren Visserij en Toerisme & Recreatie zijn belangrijke pijlers voor de lokale economie. Om die reden zullen voor deze twee sectoren afzonderlijke beleidsnotities worden opgesteld. Daar waar concrete integrale afwegingen gemaakt moeten worden zal de onderlinge samenhang in beeld worden gebracht in de nota Economisch Beleid 2012 -2020.

In de nota is een uitvoeringsprogramma opgenomen en de uitvoeringsparagraaf beschrijft de activiteiten tot en met het jaar 2016. Voor het uitvoeringsprogramma zijn tot en met 2014 budgetten beschikbaar, echter voor de jaren 2015 – 2020 zijn geen middelen beschikbaar voor de nota Economisch beleid.

1.4.Resultaat

De nota Economisch beleid 2012 -2020 is richtinggevend voor het scheppen van de juiste randvoorwaarden om te komen tot structuurversterking. Het geheel moet resulteren in een veelomvattende visie (opvatting) op het beleidsterrein Economische Zaken met een heldere doorkijk naar de toekomst en kent een scoop van acht tot tien jaar.

Op basis van de visie zullen economische doelen worden geformuleerd. Vervolgens zal er een strategie worden vastgesteld door het benoemen van speerpunten. De speerpunten geven de richting aan hoe gewerkt gaat worden om de economische doelen te bereiken. Bij elk speerpunt behoren diverse concrete acties en samen met een heldere planning vertaald in Meerjaren uitvoeringsplan. Het plan geeft ook de gewenste resultaten aan en op basis van de omschreven resultaten kan ook de evaluatie plaatsvinden na vier jaar. Het plan houdt rekening met de uitgangspunten van de interactieve beleidscyclus en zal aangeven op welke wijze monitoring en evaluatie uitgevoerd gaan worden.

2012

Bij het invoeren van een interactieve beleidscyclus is het uitgangspunt dat er van strategisch niveau (visie) naar tactisch niveau (beleidsplan) wordt gewerkt wat uiteindelijk wordt vertaald in het operationeel niveau (jaarplan/afdelingsplan).

Uitvoering monitoring en evaluatie

Elk jaar zal in het eerste kwartaal een update plaatsvinden van de economische structuur van Urk. Hiervoor zal als voorbeeld dienen bijlage 2 “Structuur van de economie”. Naast een kort overzicht van de structuur van de economie, beschrijven wij aan de hand van de speerpunten de bereikte voortgang en de voorgenomen uitvoering. Voor het afdelingsplan (operationeel niveau – scoop van 1 jaar) zal het eleidsplan/uitvoeringsplan worden doorlopen en zo nodig worden bijgesteld op basis van de economische doelen. Er zal een tussenevaluatie plaatsvinden medio 2014. Het beleidsplan zal geëvalueerd worden na vier jaar (2016), waarin opgenomen de verrichte activiteiten, verloop van de resultaten, maar ook de weergave van de omgevingsfactoren die een afspiegeling zijn van onze regionale economie.

1.5. Leeswijzer

In hoofdstuk 2 De Urker economie en haar omgeving is een ‘economische foto’ gemaakt van de structuur van de lokale economie en de ontwikkelingen. De uitgebreide onderliggende economische analyse ter ondersteuning van hoofdstuk 2 is te vinden in de bijlage 2 “Structuur van de economie”. In hoofdstuk 3 wordt de visie van de gemeente Urk op hoofdlijnen geschetst en de ambitie, economische doelen en beleidsstrategie verwoord. In hoofdstuk 4 is het uitvoeringsprogramma beschreven gedurende de periode 2012 -2016 . Het uitvoeringsprogramma is een weergave van zowel bestaande als nieuwe activiteiten behorende bij de strategische speerpunten. Tenslotte worden in hoofdstuk 5 Exploitatie de benodigde budgetten per jaar geprognosticeerd.

In bijlage 1 is de literatuurlijst opgenomen. In bijlage 2 Structuur van de economie, treft u aan de uitgebreide economische analyse ter ondersteuning van hoofdstuk 2. De SWOT-analyse is terug te vinden in bijlage 3, waarin de sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen van de economie in Urk zijn benoemd. In bijlage 4 is het overzicht opgenomen van de georganiseerde bijeenkomsten en de interviews. In bijlage 5 zijn de resultaten van de brainstormsessie opgenomen met vertegenwoordigers vanuit het bedrijfsleven Urk.

VERANTWOORDING

De nota Economisch beleid is tot stand gekomen door deskresearch en interactie met politieke partijen, georganiseerd bedrijfsleven, onderwijs, (semi) overheid, stakeholders en interne organisatie. Hiervoor zijn ronde tafelgesprekken en bijeenkomsten georganiseerd. Zie voor het overzicht van bijeenkomsten en gesprekken, bijlage 3. De belangrijkste economische doelen en strategische speerpunten zullen in een tweede ontmoeting nogmaals doorgesproken worden.

HOOFDSTUK 2 | de Urker economie en haar omgeving

De economie is voortdurend in beweging. Nieuwe activiteiten worden opgestart, terwijl anderen ophouden te bestaan. Daarnaast verandert de schaal waarop wordt geproduceerd. Deze economische dynamiek houdt mede verband met de veranderingen in het ondernemingenbestand en staat in verbinding met de wijzigingen in de arbeidsmarkt.

2.1. Een beeld van de Urker economie

Voor dit rapport is gebruik gemaakt van de cijfers die verzameld worden door de onderzoeksafdeling Economie en Samenleving van de provincie Flevoland, CBS Statline en de Kamer van Koophandel Gooi Eemland en Flevoland. Verder is er gebruik gemaakt van diverse publicaties.

Om de leesbaarheid te vergroten is er voor gekozen om te werken met bulletpoints in plaats van uitgebreide tekst. In bijlage 2 treft u uitgebreide informatie aan over de kengetallen en vindt u de tabellen die horen bij hoofdstuk 2 welke de lezer meer achtergrondinformatie geven.

Arbeidsmarkt

• ·

  De potentiële beroepsbevolking (bevolking van 15 - 64 jaar) komt uit op 11.570 personen in 2011.

• ·

  De beroepsbevolking (alle personen die voor tenminste 12 uur per week werk hebben of daar actief naar zoeken) is in totaal ±7300 personen in 2011.

• ·

  De arbeidsparticipatie op Urk is 63,1 % en is laag in vergelijking met Flevoland (72 %) en het gemiddelde van Nederland (70 %). De reden hiervan is dat veel vrouwen op Urk bewust kiezen voor de zorg voor het gezin en geen baan ambiëren. Wel is de verwachting dat het arbeidspercentage van vrouwen zal toenemen gezien de groei qua arbeidsparticipatie die de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden.

• ·

  De verwachting is dat de beroepsbevolking de komende vier jaar sterk zal toenemen, dit komt door de bevolkingsgroei in de periode 2000 – 2003 en het doorgroeien van het arbeidsparticipatie op Urk. Onderstaande prognose is tot stand gekomen door gebruik te maken van het rapport “bevolkingsprognose gemeente Urk 2011 – 2031” zoals opgesteld door Pronexus in oktober 2011.

Tabel 1 Prognose bevolking en beroepsbevolking

• ·

  Volgens de prognose zal de beroepsbevolking met ± 1025 personen groeien tussen 2012 en 2016; dit vraagt om beleid.

• ·

  Vanaf 2010 is de werkgelegenheid toegenomen met 2 % en deze komt eind 2012 uit op 8.304 banen. 6.562 hiervan zijn fulltime banen.

• ·

  De werkgelegenheidsgraad geeft het verhoudingscijfer aan tussen het aantal fulltime banen (6562) en de beroepsbevolking (7300). Deze is met 89 % hoog en het hoogste van Flevoland.

• ·

  Bijna tweederde van de Urker beroepsbevolking werkt op Urk en dit betekent dat de uitgaande pendel schommelt tussen de 2300 en 2400 personen (32 % en 33 %) Het aantal en aandeel pendelende Urkers is laag ten opzichte van de andere Flevolandse gemeenten.

• ·

  Een kwart van de Urkse pendelaars is ambulant en reist dus voor het werk, maar heeft geen vaste werklocatie. 20 % van de pendelaars werkt in de Noordoostpolder

• ·

  De inkomende pendel bedraagt rondom de 700 personen, waarvan het merendeel uit de Noordoostpolder komt.

• ·

  Het aantal Niet-Werkende Werkzoekenden bedraagt op Urk ± 200 personen eind 2011 en komt uit op 2,5 % van de beroepsbevolking. Urk kent hiermee het laagste percentage van Flevoland en behoort tot de 10 gemeenten van Nederland met het laagste NWW cijfer (juni 2012).

• ·

  Werkloosheidscijfers zeggen niet alles, zo wordt verborgen werkloosheid onder de nog steeds groeiende groep zzp’ers niet zichtbaar. Daar zijn ook geen cijfers over, al is aannemelijk dat zzp’ers in conjunctureel kwetsbaardere sectoren als de bouw het relatief moeilijk zullen hebben anno 2012.

• ·

  Wanneer het opleidingsniveau van de Urker beroepsbevolking wordt vergeleken met de Flevolandse gemeenten dan blijkt dat Urk meer lager- en middelgeschoolde inwoners huisvest.

• ·

  Urk staat bekend om de jonge leeftijdsopbouw van de bevolking. Het aandeel 15-35 jarigen komt uit op bijna 32 % en is voor Nederlandse begrippen hoog. Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst, dus voor de gemeente de uitdaging om een goed woon- en werkklimaat te creëren.

Bedrijvendynamiek

·Het aantal vestigingen is gestegen met meer dan 50% in 10 jaar. Ondanks de recessie zien wij in 2011 het aantal vestigingen stijgen met 4 %, deze komt uit op 1444 bedrijven.

· Tabel 2 Aantal bedrijven 2000 -2011

• ·

  In de sector bouw, vervoer, industrie en zakelijke dienstverleningen zien wij het aantal vestigingen stijgen. Een stijging van het aantal vestigingen betekent nog niet automatisch dat in de sector ook het aantal banen stijgt. Zo kan de bedrijfsgrootte zijn afgenomen, waardoor zelfs een aantal banen tot de mogelijkheden behoort.

  Figuur 1 Vestigingen naar economische sector gemeente Urk februari 2012

• (Niet overgenomen)

• ·

  In 2011 groeit het aantal banen in de zakelijke dienstverlening, vervoer en gezondheidzorg en nog in lichte mate in de industrie. In de overige sectoren daalt het aantal banen.

• ·

  In de visserij neemt het aantal banen af met 5 %; dit komt met name door opheffing. De sector neemt de derde plaats in en in 2011 zorgt de visserij op Urk voor 647 banen.

• ·

  In absolute zin behoren de grootste werkgevers op Urk tot de industrie. 82 % van de industrie kent de SBI code , “het vervaardigen van voedingsmiddelen”, zijnde visverwerking. De Visverwerkende industrie is eind 2011 goed voor 1822 banen en dit is 22 % van het totaal aantal banen op Urk.

Door opheffing en krimp binnen bedrijven daalt het aantal banen in visverwerkende industrie in 2011 met 31 banen. Bedrijven die sterk zijn in machinebouw zorgen er voor dat de sector industrie in totaal toch nog met een plus afsluit.

• ·

  Uit de omzetvergelijking visafslagen blijkt dat Urk nog qua omzet nog steeds ruim de grootste is. Deze positie kan uit onderhandeld worden bij de toekomstige verdeling van Europese gelden.

  Tabel 3 overzicht omzet visafslagen 2007 -2011

• (Niet overgenomen)

• ·

  De visserij is heel belangrijk voor Urk. Op basis van een handmatige telling en beoordeling blijkt dat 392 bedrijven (26 %) 100 % vis gerelateerd zijn. 9 % van de bedrijven hebben een watergebonden activiteit (maritiem). Het gaat hier om aantal vestigingen die ingeschreven zijn bij de Kamer van Koophandel. Het is bekend dat een aantal visserijschepen varen onder een andere nationaliteit. Het aantal kotters op Urk is in totaal 117. (cijfers 2011) Daarvan zijn er nog 62 met de UK-aanduiding, 41 zijn vlagschepen en er zijn in totaal nog 14 IJsselmeerkotters.

  Tabel 4 Percentage bedrijven van totaal aantal bedrijven Urk met een relatie Visserij

Wetende dat de visverwerkende industrie anno 2011 goed is voor 1822 banen en de visserij zelf goed is voor 647 banen, dan komt de keten Visserij inclusief de handelsbedrijven uit op ongeveer 2700 banen (32- 33 % van het totaal aantal banen) en is hiermee de grootste sector. De maritieme sector kent 584 banen begin 2012 (7,1 % van het totaal aantal banen).

·Urk is de enige kern in Flevoland met veel banen in de industrie, maar het belang van de industrie in percentage daalt gedurende de jaren. Zie figuur hieronder.

De detailhandel is de sector die een derde plek inneemt qua banen (10,2 %), absoluut 845 banen. Het aantal banen in 2011 is nagenoeg gelijk gebleven. Idem dito geldt dit voor de groothandel; deze branche is goed voor 5 % en levert uiteindelijk 410 arbeidsplaatsen op. Zie voor nadere informatie bijlage 2 Structuur van de economie, kopje banendynamiek.

·In 2011 neemt de zakelijke dienstverlening toe door nieuwe oprichtingen (startende ondernemers) en nieuwe vestigingen. Technische adviesbureaus en verhuurders zijn toetreders maar doen het goed qua personeel. De belangrijkste groeier binnen de zakelijke dienstverlening moet gezocht worden binnen het uitzendwezen. In 2011 zien wij het aantal toenemen met 96 uitzendbanen.

Startende ondernemers

• ·

  Startende ondernemers zijn belangrijk voor de regionale economie en leveren een bijdrage in de banengroei. Tussen 2009 en 2011 zijn er in totaal 286 nieuwe bedrijven gestart in de gemeente. In 2011 zijn er 102 nieuwe bedrijven bijgekomen.

• ·

  48 % van startende ondernemers op Urk hebben een goede kwaliteit en leveren een bijdrage aan de economie.

• ·

  Volgens de lijst van de KvK is bijna een kwart van de startende bedrijven actief in de SBI code van de detailhandel. Mogelijk gaat het hier om webwinkels. Verder is bouw, vervoer en zakelijke dienstverlening goed vertegenwoordigd.

• ·

  Eén bedrijf uit Urk maakt gebruik van het gesubsidieerde begeleidingsprogramma van de Kamer van Koophandel, het programma IkStartSmart. Het programma heeft in maart 2012 65 deelnemers en kan tot 2013 nog 210 deelnemers toelaten.

Bedrijventerreinen

In 2012 beschikt de gemeente Urk over ruim 15 ha direct uitgeefbaar bedrijventerrein en als Schokkerhoek wordt ontwikkeld komt hier nog eens 13,2 ha bij. Zwolse Hoek biedt de komende jaren meer dan voldoende ruimte voor nieuwe bedrijvigheid. Als de noodzaak zich aandient zal het bedrijventerrein in oostelijke richting uitgebreid kunnen worden. Daarnaast moet herstructurering (revitalisering en/of transformatie) van Lemsterhoek en Kamperhoek voortvarend ter hand worden genomen, rekening houdend met de beperkte financiële ruimte.

Figuur 2 Overzicht bedrijventerreinen, bron GVV

(niet overgnomen)

In 2012 hebben wij te maken met de gevolgen van de in 2008 opgetreden krediet crisis. Zo zien wij sinds 2009 de grondverkopen voor bedrijfsgrond stagneren. Zie tabel 5 Aantal verkochte kavels per sector. Nederland begeeft zich andermaal in een economische recessie, zo berichtte het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) in februari 2012. De komende jaren wordt een geringe economische groei verwacht in de meeste sectoren. De financiële crisis is van invloed op de bestedingen van consumenten en op de investeringen van bedrijven.

Tabel 5 Aantal verkochte kavels per sector

In 2011 zien alle gemeenten de ernst in van de kredietcrisis en zien hun grondverkoop van de bedrijventerreinen stagneren. Het is dan ook realistisch om de uitgave bij te stellen op Urk. In de perspectiefnota 2011 is de winstgevendheid van alle plannen reeds neerwaarts bijgesteld. Was eerst de bijdrage gebaseerd op een gemiddelde gronduitgifte van circa 3,5 ha, in de Perspectiefnota 2011 is gemeend deze uitgifte te verlagen tot een niveau van circa 2,5 ha per jaar om vervolgens binnen de jaarrekening 2011 de te verwachte grondverkoop te moeten bijstellen tot een niveau van circa 1,25 ha per jaar. Gezien de verkopen in 2011, de economische stagnatie van dit moment en de verwachtingen voor de nabije toekomst zijn recentelijk een aantal scenario´s doorgerekend. Besloten is in de jaarrekening 2011 uit te gaan van het scenario waarbij de gronden Zwolse hoek fase 4 en 5 eerst ultimo 2020 zijn verkocht.

Onderwijs

In Flevoland is nog steeds een beperkt aanbod aan HBO en WO-studies en slechts 40% van de mogelijke MBO-leergangen (veel op niveau 1 en 2) is aanwezig. Hierdoor vertrekken veel jongeren om hun opleiding buiten Urk en de provincie te volgen.

De combinatie van genoemde factoren (o.a. geen banen voor hoog opgeleiden), betekent dat hoog opgeleide jongeren uit Urk vertrekken (brain-drain) en dat de diversiteit van de Urker bevolking daalt. De wens is dan ook om bedrijvigheid te ontwikkelen waar juist hoger opgeleiden werk kunnen vinden.

Ander punt van aandacht zijn de gemiddelde onderwijsprestaties van de Urker scholieren ten opzichte van het Flevolands of landelijk gemiddelde. Zie bijlage 2 Structuur van de economie, kopje Opleidingsniveau Beroepsbevolking.

Het voorgaande bedreigt op lange termijn de kwaliteit van Urk als productiemilieu. Het probleem wordt nog verergerd door de omstandigheid dat niveau 2 van de kwalificatiestructuur – landelijk nu nog gezien als startbewijs voor de arbeidsmarkt – in grote sectoren als de zorg en de techniek eigenlijk niet meer volstaat en in de praktijk door een niveau 3 kwalificatie vervangen wordt.

2.2. Economisch structuurversterking

Onderdeel van de omgevingsanalyse is om ook te kijken naar de hogere overheden en hun beleid. Waaruit bestaat het landelijk- en provinciaal beleid om te komen tot versterking van bedrijvigheid en werkgelegenheid met als uiteindelijk doel economische structuurversterking? Biedt het beleid van de hogere overheden kansen voor Urk door aan te sluiten of is er sprake van een aantal beperkingen. En welke instrumenten heeft een regio om te komen tot economische structuurversterking?

Een verkenning

In het rapport “Flevoland de lerende organisatie” geeft een verkenning weer hoe een regio kan komen tot een economische structuurversterking m.b.v. een analytisch kader.

Bij structuurversterkende werkgelegenheid zijn drie achterliggende factoren belangrijk.

Ten eerste gaat het om bedrijvigheid met een hoge toegevoegde waarde, dat wil zeggen kies voor een arbeidsplaatsen met relatief veel opbrengst (een hoge prijs). In de regel kent hoogopgeleide werkgelegenheid een hogere toegevoegde waarde dan laagopgeleide. Voorbeelden zijn de zakelijke dienstverlening en de industrie. Zij hebben groot verdienvermogen en zijn daarom extra aantrekkelijke elementen in de economische structuur. Bedrijvigheid met een hoge toegevoegde waarde zet ook een economische keten in beweging. Via toeleveranciers en services (logistiek, bouw, vervoer, detailhandel) zorgt hoog opgeleide werkgelegenheid met veel toegevoegde waarde voor banen elders in de economische keten.

Ten tweede gaat het om het stuwende karakter, in tegenstelling tot verzorgende bedrijvigheid. Stuwende bedrijvigheid verdient geld voor de regio, omdat de producten buiten de regio verkocht worden. Er stroomt dus geld van buiten de regio toe. Verzorgende bedrijvigheid is niet minder belangrijk voor de leefbaarheid van een regio, maar trekt vooral geld aan dat al binnen de regio aanwezig is. Zakelijke dienstverlening is voor een belangrijk deel stuwend en heeft vaak een hoge toegevoegde waarde. Dat geldt ook voor de moderne industrie. Visserij & landbouw is vaak stuwend, maar wel met een lage toegevoegde waarde. Horeca, toerisme en detailhandel zijn bijna volledig verzorgend en kennen een lage toegevoegde waarde. Dat wil niet zeggen dat sectoren met een lage toegevoegde waarde niet belangrijk zijn - ze vervullen juist een belangrijke rol in het leefbaarheids- en vestigingsklimaat - maar ze zijn als het gaat om de versterking van de economische structuur van een regio volgend aan stuwende sectoren.

Als derde gaat het om bedrijvigheid die past in een cluster van kennis, ontwikkeling, toeleveranciers, productie en diensten. Een kenniscluster “bestaat uit een netwerk van bedrijven en kennisinstellingen rond een specifiek onderwerp. Het doel ervan is meerwaarde te creëren op het gebied van kennisontwikkeling en het vermarkten van deze kennis in producten en diensten.

Landelijk beleid

Ook binnen het landelijk beleid zijn er criteria om te komen tot structuurversterking van Nederland. Het doel van het demissionair kabinet was om Nederland weer in de top 5 van de kenniseconomieën in wereld te brengen de komende jaren. Begin 2011 kondigde minister Verhagen de focus op negen topsectoren aan. De negen topsectoren zijn: high tech systemen en materialen, energie, creatieve industrie, logistiek, agrofood, tuinbouw en uitgangsmaterialen, life sciences en health, water en chemie.

De aanpak per topsector is een vorm van privaat-publieke samenwerking. Overheid, kennisinstellingen en bedrijven (de gouden driehoek) werken aan een gezamenlijke visie.

Een goede afstemming tussen Rijk en regio wordt noodzakelijk geacht om de krachten te bundelen en versnippering tegen te gaan. De regio’s steunen de topsectoren aanpak en zij leveren graag een bijdrage aan deze nieuwe aanpak. Ook in de regio worden keuzes voor thema’s en sectoren gemaakt. Enkele voorbeelden uit de omgeving van Urk worden hier genoemd.

In Zuid-Holland en Almere zullen proeftuinen voor de zorg worden ingericht. De provincie Overijssel investeert samen met regionale kennisinstellingen en bedrijven in de ontwikkeling van Kennispark Twente in Enschede en de Kenniscampus Polymeren in Zwolle. De provincie Flevoland investeert met regionale partners 15 miljoen euro in clustervorming rond het thema composieten via het project ‘Compoworld’. Noordoostpolder investeert via de ZZL gelden in het project Compoworld.

Provinciaal beleid

De economische agenda voor Flevoland blijft het managen van groei. Dat is geen nieuws: de bevolking van Flevoland zal blijven groeien en de verstedelijking gaat door, met als icoon de schaalsprong van Almere. Maar dat betekent niet dat de economie automatisch op dat schaalniveau meegroeit.

De economie van Flevoland is nu eigenlijk nog te klein voor de bevolking. In Flevoland woont 2,3 procent van de bevolking van Nederland, maar het herbergt ‘slechts’ 2 procent van de werkgelegenheid en 1,8 procent van de toegevoegde waarde. Dat is een conclusie die zich weerspiegelt in de grote uitgaande dagelijkse arbeidspendel.

In 2011 zijn er in Flevoland de meeste banen bijgekomen ten opzichte van andere provincies. Uit de cijfers blijkt verder dat er veel banen verdwenen in de landbouw en visserij. In de zorg zijn de meeste banen gecreëerd.

Een vogelvlucht over de economische structuur van Flevoland leidt tot een paar kernobservaties.

• ·

  De economie van Flevoland heeft inhoudelijk verschillende zwaartepunten: Almere is sterk in zakelijke dienstverlening, Lelystad heeft relatief veel werkgelegenheid in de publieke sector, de melkveehouderij en akkerbouw concentreren zich in de Noordoostpolder en Dronten, Zeewolde heeft verhoudingsgewijs veel logistiek, in Urk domineert de visverwerkende industrie.

• ·

  Het gemiddelde percentage starters op de totale beroepsbevolking is bijna 1,8 procent in Flevoland. Ter vergelijking: het Nederlands gemiddelde ligt tussen de 1,5 procent en 1,6 procent. Zeewolde kent het hoogste percentage starters, en Urk kent voor Flevoland het laagst aantal starters.

• ·

  Flevoland moet het hebben van relatief kleinschalige specialistische kenniscentra en het MKB.

• ·

  Flevoland scoort ‘gemiddeld’ als het gaat om de omvang van twee belangrijke sectoren in de economie: de zakelijke diensten en de industrie. Dat zijn in Nederland de twee sectoren met het grootste verdienvermogen. Ze brengen veel toegevoegde waarde en hoog opgeleide werkgelegenheid met zich mee. De waardetoevoeging van de Flevolandse industrie blijft achter bij het landelijk gemiddelde. Hier zijn waarschijnlijk de lage marges in de visverwerkende industrie een belangrijke verklaring voor.

Tabel 6 hoogverdienvermogen van sectoren cijfers 2008

AV = werkzame personen in 1.000 arbeidsjaren; TW – bruto basisprijzen in € miljoen; cijfers over 2008 (laatst beschikbare regionale cijfers van het CBS); bron: CBS Statline

Hoofdlijnen nog te ontwikkelen provinciaal economisch beleid.

In maart 2012 is de provincie gestart met de dialoog met gemeenten, stakeholders en Provinciale Staten, echter het beleid is nog niet vastgesteld ten tijde van het afronden van deze nota Economisch Beleid. Deze nota maakt om die reden gebruik van het coalitie-akkoord en de hierin opgenomen richtinggevende uitspraken; aangevuld met de grote lijnen van het nieuw te ontwikkelen provinciaal beleid waarover overeenstemming is bereikt.

In het coalitie-akkoord is het begrip ‘structuurversterking’ tweeledig uitgewerkt: enerzijds de zorg voor een goed vestigingsklimaat, anderzijds de versterking van bestaande profielen, de keuze voor een beperkt aantal sectoren en clusters.

De ambitie van het provinciaal economisch beleid is gericht in op de volgende factoren.

• ·

  Verhoging van de werkgelegenheid

  • o

    Verhogen van de werkgelegenheidsgraad naar 75% in 2015

  • o

    Het optimaal kunnen benutten van het arbeidspotentieel

• ·

  Versterking van de economische structuur en concurrentiekracht door middel van de volgende clusters,

  • o

    cluster Composieten

  • o

    cluster Agribusiness

  • o

    cluster Lifesciences en zorginnovatie

  • o

    Cluster toerisme & recreatie

• ·

  Versterking van het productiemilieu/vestigingsklimaat door afstemming

  oDe regie/sturing van planning en voorraadbeheersing van de werklocaties

Ter uitvoering van het Convenant Bedrijventerreinen 2010 – 2020 hebben provinciale staten in september 2011 de structuurvisie werklocaties Flevoland 2011 vastgesteld.

Belangrijk is dat bij de voorbereiding van nieuwe en bij de herstructurering van bestaande bedrijventerreinen rekening wordt gehouden met de ladder voor duurzame verstedelijking (eerst intensiveren en herstructureren, dan pas nieuwe locaties ontwikkelen). Najaar 2012 hoopt de provincie en de Flevolandse gemeenten het convenant “Voorraadbeheersing en afstemming werklocaties Flevoland” te tekenen met als doel afstemming en samenwerking tussen de gemeenten op het gebied van planning en herstructurering van werklocaties.

oDe ontwikkeling van bovenlokale werklocaties is van strategisch belang, zoals de overslaghavens inlandterminal Flevokust te Lelystad en overslaglocatie Blocq van Kuffeler in Almere (zie voetnoot 4).

Gemeente Urk

Urk neemt een unieke positie in binnen Flevoland. Ten eerste kent Urk een veel langere historie dan de overige gemeenten. Ten tweede kent Urk een ander economisch profiel wat zich vertaalt in een aantal onderscheidende kenmerken.

Vanuit de historie is Urk verbonden met de visserij en neemt een belangrijk (percentage) marktaandeel in van de Nederlandse visserij sector.

Urk is de enige gemeente in Flevoland waar de industrie zo sterk is vertegenwoordigd (26,7 % van de banen). De kennis en kunde van de visverwerkende industrie is te matchen met het cluster Agribusiness, alleen zou dit provinciale cluster verruimd moeten worden naar Agro & Food. Zowel in de Noordoostpolder als op Urk is de gehele keten van kennis, innovatie, duurzaamheid, van product naar verwerking, consumptie en export aanwezig. Met steun vanuit de provincie Flevoland ligt in dit cluster een groeipotentie op nationaal en internationaal niveau.

De werkgelegenheidsgraad geeft aan het verhoudingscijfer tussen het aantal fulltime banen en de beroepsbevolking en deze is met 87,1% in 2010 en 89 % in 2011 hoog op Urk . Het cijfer geeft weer dat veel inwoners ook kunnen werken op Urk.

Figuur 3 Werkgelegenheidsgraad per provincie 2010

(Niet overgenomen)

De uitgaande pendel is met 33 % van de beroepsbevolking veel lager dan de overige Flevolandse gemeenten.

De provincie Flevoland kent een gemiddeld hoger werkloosheidcijfer dan het gemiddelde in Nederland. Om die reden wordt veel energie en provinciale middelen gestopt in werkloosheidsprogramma’s voor Flevoland. Een item wat anno 2012 niet speelt voor Urk, gezien haar werkloosheidcijfer.

Urk ziet wel mogelijkheden om het bedrijfsleven aan te laten sluiten bij de provinciale clusters composieten, vrijetijdsbesteding (toerisme en recreatie) en zorg.

Op Urk is het aantal banen in de zakelijke dienstverlening ten opzichte van de andere Flevolandse gemeenten laag. Zie figuur hieronder.(Niet overgenomen)

2.3. Regionale context

Zoals geschetst neemt Urk een bijzondere positie in binnen de provincie Flevoland. De hoge werkgelegenheidsgraad van Urk doet vermoeden dat het gaat om een meer verstedelijkte regio. Urk kan zich op dit vlak meten met de Randstad(regio’s). Echter Urk maakt onderdeel uit van de provincie Flevoland, waar het beleid gericht is op het managen van de groei en het benutten van de ruimte op een duurzame wijze. Het economische profiel van de regio is divers, iedere gemeente heeft inhoudelijk verschillende zwaartepunten qua economie. Daarbij komt nog dat op basis van die zwaartepunten economische samenwerking wordt aangegaan welke de bovenregionale grens overstijgt.

Metrapool Regio Amsterdam

Zo participeren de gemeenten Almere en Lelystad en de provincie Flevoland in de Metropool Regio Amsterdam (MRA). De ‘Metropoolregio Amsterdam' is het unieke informele samenwerkingsverband van lokale en provinciale overheden in de noordvleugel van de Randstad. Onder de metropoolvlag maken de partners afspraken op het gebied van verkeer en vervoer, economie, verstedelijking, landschap en duurzaamheid. Op het gebied van de werklocaties hebben Almere en Lelystad binnen MRA nog onder de noemer Plabeka/PRESS eigen bijzondere afspraken gemaakt, maar deze tornen op hoofdlijnen niet aan de Visie Werklocaties Flevoland 2030 +.

De bundeling van krachten zorgt voor betere afstemming, snellere besluitvorming en een krachtiger stem richting ‘Den Haag'. Dit alles voor een betere regio en internationale concurrentiekracht. Het metropoolgebied heeft geen harde grens; het strekt zich globaal uit van IJmuiden tot Lelystad en van Purmerend tot de Haarlemmermeer. Internationaal wordt de naam Amsterdam Metropolitan Area gevoerd.

Het versterken van de concurrentiepositie, nationaal en internationaal, vormt de rode draad binnen de metropoolsamenwerking.

Zwolle Kampen Netwerkstad

De andere regionale samenwerking is gericht op de economische samenwerking binnen de regio Zwolle. Hieraan hebben de gemeente Noordoostpolder, Meppel en Dronten zich verbonden. Doel is een blijvende impuls te geven aan de verdere maatschappelijke en ruimtelijk-economische ontwikkelingen in de IJsseldelta door middel van een effectieve en efficiënte samenwerking tussen de verschillende partijen.

De regio Zwolle doet het al jarenlang goed op economische, landelijke ranglijsten. De inschatting van een groot aantal gemeenten in dit deel van het land is dat door intensiever samen te werken de regio zich economisch nog meer kan versterken. De Zwolle Kampen Netwerkstad richt zich op projecten die in de regio aantoonbaar economische meerwaarde hebben. De regionale economische investeringsagenda voor de regio wordt gedragen door de 4 O’s – ondernemers, onderwijs, onderzoek en overheid.

Eén van de projecten voor 2012 is de uitwerking Havenvisie Zwolle Kampen Netwerkstad en deze bestaat uit een haalbaarheidsscan voor nieuwe haven oostzijde N50 en haalbaarheidsonderzoek nieuwe haven westzijde N50. Ook is er een lobby gestart vanuit Meppel en Kampen om de staatssecretaris te vragen om de mogelijkheden te onderzoeken om het sluizencomplex Kornwerderzand in de Afsluitdijk te verdiepen, verbreden en verlengen. De sluizen zijn de belangrijkste sta-in-de-weg voor grote schepen om de havens van ondermeer Meppel en Kampen te bereiken. Het bedrijfsleven wil die bereikbaarheid vergroten, zodat de zogenaamde ‘short sea coasters’ rechtstreeks kunnen doorvaren.

Toekomstige samenwerking Urk

Noordoostpolder, Dronten en Meppel voelen zich verbonden aan de IJsseldelta en hopen door aansluiting met het Zwolle Kampen Netwerkstad structuurversterking te bereiken o.a. door de door samenwerking te realiseren binnen de gekozen clusters. Lelystad richt zich meer op de Metropool Regio Amsterdam en hoopt op deze manier vanuit Den Haag meer aandacht te verkrijgen voor de problematiek van Lelystad.

De uitdaging is om een modus te vinden hoe Urk zich meer bovenregionaal kan versterken. Is dit voldoende verankerd op basis van de samenwerking die gelden binnen de Visserijsector of heeft de samenwerking tussen de Blue Port regio’s voldoende kracht voor Urk?

Stichting Blue Port Urk is één van de regionale Blue Ports, die is voortgekomen vanuit het Visserij Innovatie Platform en is gericht op het bevorderen van ondernemerschap en innovatie. De hoofdactiviteiten zijn het stimuleren van samenwerking tussen vissers onderling en tussen partijen in de visketen. Het zijn netwerken die zelf innovatie aanjagen. Naast regionale Blue Ports bestaat de mogelijk dat ook de oprichting van een nationale Blue Port tot stand komt. Zo´n nationale Blue Port moet alle spelers in de visserij bij elkaar brengen en Nederlandse innovaties in duurzame visserij een internationale dimensie geven. In maart 2012 is er een verkenning gestart naar de kansen en perspectieven van een nationale Blue Port.

Gezien de havenambitie van Zwolle Kampen Netwerkstad zou er sprake kunnen zijn van complementariteit tussen de IJsseldelta regio en Urk wat betreft de logistieke havens nabij N50 en de maritieme buitendijkse haven nabij Urk. Ook de buitendijkse haven is gebaat bij een verdieping, verbreding en verlenging van het sluizencomplex Kornwerderzand in de Afsluitdijk. Er zal onderzocht moeten worden in hoeverre er bij aansluiting van één van de boven regionale netwerkwerken sprake kan zijn van een meerwaarde voor Urk.

2.4. Urker ondernemersklimaat

Bij elke economische beleidsnota is het woord ondernemersklimaat of vestigingsklimaat onvermijdelijk. Het ondernemersklimaat is niets anders dan de omstandigheden waaronder ondernemers in een stad kunnen ondernemen. Al jarenlang wordt er landelijk onderzoek gedaan naar de klassieke "harde" vestigingsplaatsfactoren voor ondernemers, bereikbaarheid, beschikbaarheid van kwalitatieve goede bedrijventerreinen, imago/representativiteit, voorzieningen en goede arbeidsmarkt. Een goed functionerende arbeidsmarkt speelt een belangrijke rol in het economisch functioneren en de sociaal-economische spankracht van een regio. Toch zien wij in de diverse beschouwingen andere “zachte” vestigingsfactoren benoemd worden die ook van invloed zijn op het ondernemersklimaat of vestigingsklimaat.

Figuur 4 randvoorwaarden voor een economisch vestigingsklimaat

(Niet overgenomen)

We kunnen analytisch onderscheid maken in de hardware, de software en de orgware van de economie. (Zie figuur 4).

De laatste jaren neemt de belangstelling voor de software en orgware in het beleid snel toe. Het bijzondere is dat het dan om vestigingsvoorwaarden gaat die nauwelijks geld of ruimte kosten. Ze vergen vooral visie, organisatiekracht, vermogen tot samenwerking, ondernemerschap en vasthoudendheid.

Gezien het geringe aantal bedrijven wat zich van buiten heeft gevestigd de afgelopen jaren op Urk, kan men afleiden dat er geen sprake is van een optimaal vestigingsklimaat. De komst van een buitendijkse haven zou een belangrijke voorwaarde kunnen zijn voor het verbeteren van het vestigingsklimaat van noordelijk Flevoland. Zie voor verdere uitwerking de strategische speerpunten.

Wel blijkt uit de economische cijfers dat er sprake is van een goed ondernemersklimaat voor het zittend bedrijfsleven.

Kennisinbreng bedrijfsleven

Onder leiding van de Kamer van Koophandel heeft er op 19 januari 2012 een brainstormsessie plaatsgevonden met een brede vertegenwoordiging van ondernemers uit het Urker bedrijfsleven en het bestuur van de Bedrijfskring Urk. De lijst met uitgenodigde ondernemers is samengesteld door de BKU.

Er is ook gebruik gemaakt van de kennis en kunde van de ondernemers om een indicatie te geven welke sectoren op Urk de juiste omstandigheden vinden om te kunnen groeien. Met andere woorden: welke sectoren vinden op Urk een goed ondernemersklimaat.

Er is aan de ondernemers gevraagd een uitspraak te doen over de volgende items:

• 1.

  Geef een indicatie of een bepaalde sector komende jaren gaat groeien, op gelijk niveau blijft of daalt op Urk

• 2.

  In hoeverre is er binnen de verschillende branches de beschikbaarheid gegarandeerd van:

  • a.

    Professionele ondernemers

  • b.

    Voldoende kapitaal

  • c.

    Geschikt personeel

  • d.

    Voldoende ruimte

In bijlage 5. is de uitkomst van deze inventarisatie terug te vinden. Hieronder treft u een weergave aan van de belangrijkste resultaten van de inventarisatie:

• ·

  80 % van de aanwezige ondernemers geeft aan de volgende sectoren zullen groeien op Urk:

  • o

    de visverwerkende industrie en de handel

  • o

    maritieme sector

  • o

    dagtoerisme

  • o

    logistieke sector met name opslag

• ·

  Afname ziet men voor de bouw

• ·

  Voor de detailhandel verwacht men een moeizame tijd.

• ·

  Professionele ondernemers ziet men vooral in de vishandel en verwerking, binnen de maritieme en logistieke sector. Er is twijfel over de kwaliteit van ondernemers in de sector toerisme.

• ·

  Wat betreft de beschikbaarheid van geschikt personeel, voorziet de groep ondernemers voor geen enkele sector een probleem in 2012.

• ·

  Wat betreft de beschikbaarheid van voldoende ruimte, concludeert de groep ondernemers dat de maritieme sector onvoldoende (expansie)ruimte kan vinden op Urk.

Het bedrijfsleven heeft onder leiding van de KvK aangeven welke stappen nodig zijn om te komen tot een beter vestigingsklimaat anno 2012.

Adviezen die genoemd zijn:

• ·

  Aanwezigheid personeel, streef er naar dat de goede werkmentaliteit behouden blijft, maar zorg er voor dat op Urk goede kennis wordt opgebouwd.

• ·

  Waak er voor dat het onderwijs niet te kort schiet, onderwijsambitie jeugd moet omhoog, cultuuromslag is nodig, ook ondernemerschap vraagt om kennis, de vloot vraagt om goede managers.

• ·

  Zoek strategische allianties, de buitendijkse haven krijgen wij niet alleen voor elkaar zoek samenwerking Noordoostpolder, provincie. Op gebied van visserij liggen de allianties ergens anders.

• ·

  Ga voor de buitendijkse haven.

• ·

  Stimuleer maritieme sector, er zit ruimte in maritieme sector. Groot deel van de beroepsbevolking is geschikt voor maritieme sector.

• ·

  Als Urk elders een tweede haven realiseert, dan krijgt Urk meer ruimte voor toerisme in de huidige “oude” haven.

• ·

  Ook al wordt de visserij minder, de industrie blijft floreren.

• ·

  Politiek denkt in perioden van vier jaar, advies om op lange termijn een plaatje te schetsen. Wie geen lange termijn visie heeft, die houdt het niet vol.

HOOFDSTUK 3 | Visie en strategische thema's

In dit hoofdstuk worden de ambities en richtingen voor de toekomst van de economie van Urk geschetst. Deze doorkijk voor de economie van Urk is gebaseerd op deskresearch, SWOT analyse en afstemming met de diverse belangengroepen. De visie is opgesteld om met een scoop van 8 – 10 jaar de strategie vast te stellen om te komen tot structuurversterking voor de gemeente Urk.

1.1.Economische visie

Behoudens de visserij, heeft de gemeente Urk geen reden om naar het gemeentelijk beleid te kijken in termen van snelle interventies, crisisaanpak of iets dergelijks. Begin 2012 is het NWW percentages laag, het aantal bedrijfsvestigingen groeit nog en er is nog een lichte banengroei. Het gemeentelijk beleid moet vooral een investering voor de lange termijn zijn: structuurversterking.

Als men de bevolkingsgroei van Urk vertaalt in een prognose voor de toekomst m.b.t. wat de groei betekent voor de beroepsbevolking, resulteert dit in een forse toename. In de figuur kan denkbeeldig de loop van de lijn naar rechts geprojecteerd worden.

Figuur 5 Niet overgenomen

In de komende vijf jaar vindt een toename van de beroepbevolking plaats met meer dan 1000 personen. Veel nieuwe toetreders zullen zich aanbieden op de arbeidsmarkt en willen graag een baan. Het zou goed zijn de komende jaren de jongeren te stimuleren langer onderwijs te volgen om de instroom over meerdere jaren te verspreiden.

Echter de verwachte banengroei kan op basis van de huidige bedrijfssectoren onvoldoen deze groei volgen, mede gezien de economische recessie. De kans bestaat dat Urk te maken gaat krijgen met een hoger werkloosheidcijfer. De gemeente blijft de toename van de beroepsbevolking nauwlettend volgen en zal beleid ontwikkelen om te kunnen bijsturen.

De visverwerkende industrie is de sector met de meeste banen op Urk. Echter deze tak van industrie verwacht geen banengroei te realiseren de komende jaren.

Om de verwachte groei van de beroepsbevolking en het eventuele verlies aan banen in de visserij sector op te vangen, zal gemeente Urk zal moeten kiezen voor economische structuurversterking. Hiermee wordt bedoelt dat men kiest voor het versterken van bedrijvigheid/sectoren waarbij de groei van de gewenste werkgelegenheid het uitgangspunt vormt. Urk moet op zoek naar een andere tak van industrie die zij kan versterken. Urk is verweven met water, enerzijds visserij en anderzijds maritiem. Het aantal vestigingen in de maritieme sector groeit op Urk en Urk ziet de watergebonden activiteiten stijgen.

De focus van het economische beleid ligt op het behouden van en versterken van de totale visserijketen en het stimuleren van de sectoren maritiem, zakelijke dienstverlening, zorg en toerisme & recreatie. Urk heeft de opdracht om letterlijk ruimte te creëren voor maritiem, zakelijke dienstverlening en zorg, randvoorwaarde om bedrijven goed te laten landen op Urk. Urk kiest hierbij voor een duurzame ontwikkeling.

Ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid worden bij nieuwe ontwikkelingen belangrijker. Beide thema’s zullen de komende jaren een vanzelfsprekend onderdeel moeten zijn van planvorming rond wonen, werken, voorzieningen, recreatie en toerisme, en verkeer en vervoer, ook voor bestaand gebied en bestaand vastgoed.

Maritieme Sector

Urk wil dan ook in het kader van structuurversterking de industrie versterken met de maritieme sector. De maritieme sector zorgt voor bedrijvigheid met een hoge toegevoegde waarde, past goed bij de cultuur en de arbeidsmarkt van Urk. Inmiddels zien wij dat vanuit het onderwijs op Urk (Berechja College) nieuwe opleidingen ontwikkeld worden gericht op binnenvaart en koopvaardij, maar ook op windenergie. Door het toekennen van subsidies is de ontwikkeling van een Maritiem kenniscentrum Berechja op Urk een feit.

De ambitie om te komen tot het ontwikkelen van een buitendijkse haven (een werkhaven), maakt het cluster Maritiem compleet. Met de keuze voor maritiem kan Urk en daarmee Flevoland ook aansluiten bij één van de negen topsectoren en wel met de sector water.

Het vestigingsklimaat op Urk voor de maritieme sector zal verbeterd moeten worden. Ruimtelijke aanpassingen zijn noodzakelijk om nieuwe bedrijven uit de maritieme sector te laten vestigen op Urk. Ruimtelijke studies zijn nodig om scenario denken mogelijk te maken voor het selecteren van de beste duurzame opties voor de maritieme sector.

De buitendijkse haven is in Noordelijk Flevoland de noodzakelijke randvoorwaarde om de maritieme sector op Urk en in Flevoland te laten groeien. Er dienen zich kansen aan, private partijen zijn bereid te investeren en te initiëren en daarnaast zijn ZZL gelden voor Urk beschikbaar. Gemeente Noordoostpolder en gemeente Urk willen samen op trekken om deze belangrijke vestigingsfactor te realiseren in Noordelijk Flevoland.

Er ontstaat een stapeling van ambities en daarmee komt de ontwikkeling ten goede aan de gehele economie van Flevoland en wel om de volgende redenen:

• ·

  Het benoemen van de derde haven, een werkhaven, is een aanvulling op de havenambitie van Flevoland en zorgt voor verbeterd vestigingsmilieu in Noordelijk Flevoland

• ·

  Het opnemen van een derde haven in Flevoland leidt tot een meer gelijkmatige verdeling over Flevoland qua structuurversterking

• ·

  In Urk zal het realiseren van een buitendijkse haven ruimte creëren voor het speerpunt toerisme en recreatie in de bestaande haven met omliggend gebied. Het schept namelijk mogelijkheden om de cultuurhistorische waarden van Oud Urk en het Havengebied te versterken, nu elders ruimte wordt gecreëerd voor een werkhaven.

Samenwerking

Ander belangrijk thema voor de komende jaren is het stimuleren van samenwerking, binnen de regio, binnen het bedrijfsleven onderling, maar ook binnen de driehoek onderwijs, bedrijfsleven en gemeente. Urk miste tot nu toe economische kansen door het ontbreken van een gezamenlijke visie, door versnippering van inzet van middelen, en door een mismatch tussen vraag en aanbod van kennisinstellingen en bedrijven. Daar wil Urk werk van maken.

De stichting Blue Port Urk zal een belangrijke schakel zijn de komende jaren om te komen tot samenwerking. De stichting wil het innoverend vermogen en ondernemerschap van de visserijketen versterken door samenwerking en kennisuitwisseling te stimuleren. De initiatiefnemers van Blue Port Urk zijn afkomstig uit de visserij, handel en verwerking, het onderwijs, gemeente Urk en provincie Flevoland. Blue Port Urk moet uitgroeien tot de paraplu voor alle projecten en initiatieven in de sector met als uiteindelijk doel een economisch rendabele en duurzame visserijketen.

Gemeente Urk en Noordoostpolder willen zich beiden inzetten om te komen tot samenwerking met als doel belangenbehartiging van Noordelijk Flevoland. De focus zal de komende jaren gericht zijn op de voorbereidende stappen om te komen tot een buitendijkse haven.

Ook de samenwerking zal gezocht worden met de projectpartners van het windpark Noordoostpolder. Vooral de buitendijkse ontwikkeling, 48 windturbines in het IJsselmeer, kan werk betekenen voor de maritieme sector op Urk. Er zal een bezoekerscentrum ontwikkeld worden in kader van de voorlichting en educatie over het belang van duurzame energie en het windmolenpark. Een bezoekerscentrum in de nabijheid van Urk kan het aantal toeristen verhogen voor Urk.

Verder zal er ook energie gestoken moeten worden in (boven) regionale samenwerking en het positioneren van Urk of het bedrijfsleven van Urk binnen de verschillende netwerken en met name de maritieme netwerken.

Ondernemerschap

Wij praten hier over het stimuleren van kennisuitwisselingen tussen ondernemers onderling, maar ook over het verbeteren van kwaliteit van de startende ondernemer en het stimuleren van het aantal starters.

Voor een gezonde economische toekomst zijn startende ondernemers onmisbaar. Startende ondernemers zijn goed voor de diversiteit van de structuur van de bedrijvigheid. Daarnaast nemen startende ondernemers een belangrijk aandeel in de banengroei.

30 % van de startende ondernemers start in de zakelijke dienstverlening en zijn om die reden heel belangrijk voor Urk. Groei in de sector zakelijke dienstverlening vindt plaats door middel van startende en kleine mkb-bedrijven. Het is belangrijk om meer oog te hebben voor behoeften van nieuwe werkers en andersoortige ondernemers, zoals zzp’ers. Activiteiten zullen opgestart worden om te komen tot een ZZP netwerk. Bevorderen van ondernemerschap is een thema dat terug zal komen zowel voor startende ondernemers als voor het zittend bedrijfsleven.

Aansluiten speerpunten provincie

In kader van de schaarse middelen is het verstandig om aansluiting te zoeken bij geformuleerd beleid van de hogere overheden. Vanuit het ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie zijn topsectoren aangewezen en deze worden gestimuleerd door innovatiegelden.

Ook de provincie Flevoland kiest voor deze strategie en heeft met haar gekozen clusters aansluiting gezocht bij het Rijk. Om dezelfde reden kiest de gemeente Urk ook voor aansluiting bij de clusters van de provincie, zodat zij optimaal kan profiteren van de beschikbare middelen vanuit de hogere overheden. Voorwaarde is wel dat het past in de gewenste economische profiel van Urk.

De gemeente Urk ziet mogelijkheden om aan te sluiten bij de gekozen provinciale speerpunten life sciences en zorg, composieten en vrije tijdsbesteding (toerisme en recreatie). Wat betreft het cluster Agribusiness heeft de gemeente bij de provincie het verzoek ingediend om het cluster te verbreden naar Agro & Food, en hierbij aansluiting te zoeken bij één van de topsectoren van Nederland, Agro & Food.

1.Agro & Food

Noordelijk Flevoland kan zich ontwikkelen naar het beeldkwaliteitskenmerk “voedselkeuken van Europa”. Buurgemeente Noordoostpolder met de aardappelen, groente en fruit en Urk met het visproduct. Zowel in de Noordoostpolder als op Urk is de gehele keten van kennis, innovatie, duurzaamheid, van product naar verwerking, consumptie en export aanwezig. Hier ligt een groeipotentie op nationaal en internationaal niveau.

2.Composiet

Juist in kader van duurzaamheid ziet de gemeente Urk voor de visserij mogelijkheden voor aansluiting bij het cluster composiet. Recentelijk heeft de gemeente Urk nog samen met de provincie samen opgetrokken om te komen tot duurzame ontwikkelingen binnen de visserij. Te denken valt aan de projecten die met EVF gelden en De-on gelden mogelijk zijn of worden gemaakt. De projecten Masterplan Visserij en Blue Port Urk zijn hier unieke voorbeelden van. Het Masterplan Visserij beschrijft het visserijschip van de toekomst, deze zal voor een groot deel bestaan uit composiet en de gemeente zal dan ook stimuleren dat Urker bedrijven zich aansluiten bij Compoworld.

3.Zorg

De samenleving vergrijst en de behoefte aan zorg voor ouderen zal toenemen in het land. In Nederland komen steeds meer ouderen en zijn relatief minder jongeren. Op de lange termijn dreigen er door de vergrijzing en de ontgroening zorgwekkende tekorten te ontstaan op de arbeidsmarkt.

Zorg, mede vanuit de christelijke waarden, past goed bij de Urker arbeidsmarkt. Dit blijkt ook uit het feit dat Talma Haven de hoogste score heeft behaald bij het onderzoek van weekblad Elsevier naar de kwaliteit van Nederlandse ouderenzorg. Het aantal zorgbanen groeit op Urk. De arbeidsmarkt van Urk heeft nog een verborgen potentieel, de arbeidsparticipatie van vrouwen kan nog verbeteren. De zorg biedt de mogelijkheid van (schooltijd)banen en heeft daarmee een goede toegevoegde waarde voor de economie van Urk.

Om die reden ligt hier dan ook kans voor de acquisitie; verwerf nieuwe zorginstellingen voor Urk of laat kleine innovatieve zorginstellingen ontstaan op Urk. Randvoorwaarden die hiervoor nodig zijn; creëer ruimte binnen bestemmingsplannen en zorg voor opleidingen in de zorg.

4.Toerisme en recreatie

Speerpunt van beleid is de ontwikkeling en versterking van het toeristisch recreatief product gericht op duurzaamheid, beheerste groei en kwaliteitsverbetering teneinde te komen tot vergroting van het aantal bezoekers en het genereren van meer bestedingen in de komende jaren op Urk.

Recent is de nota “Toerisme en recreatie Urk 2012 en 2019” door college van B&W goedgekeurd. Hierin zijn de volgende speerpunten opgenomen:

• 1.

  Versterking en ontwikkeling van de toeristisch-culturele infrastructuur

• 2.

  Ondersteunen en stimuleren toeristisch ondernemerschap

• 3.

  Samenhang en doelgroepen

• 4.

  Productontwikkeling

  • ·

    Beleving van Visserij

  • ·

    Beleving van Cultuur & Historie

  • ·

    Beleving van Water & Natuur

• 5.

  Gebiedsontwikkeling en promotie

Er wordt jaarlijks voor ca. € 13,7 miljoen besteed aan toerisme en recreatie op Urk. De sector telt 180 arbeidsplaatsen. Het betekent ook een bijdrage van 2 % aan het aantal banen op Urk in 2011. Doelstelling is om de werkgelegenheid in de toeristische sector op Urk jaarlijks met 5 % te laten groeien. Horeca, detailhandel en recreatie behoren niet tot de stuwende sectoren maar hebben over het algemeen een verzorgend karakter. Dat wil niet zeggen dat deze niet belangrijk zijn - ze vervullen juist een belangrijke rol in het leefbaarheids- en vestigingsklimaat.

Een versterking van de toeristische sector heeft een grote maatschappelijke betekenis. Niet alleen draagt dit bij aan de economische versterking binnen de eigen sector, maar ook geeft toerisme een impuls aan andere sectoren. Doordat de Urker cultuur voor toeristen interessant is, zal Urk aandacht schenken aan het behoud (of terugkeer) van haar cultuurhistorische elementen. Het behoud van de Urker cultuur komt ook ten goede aan de eigen bevolking. Ook levert toerisme een belangrijke bijdrage aan de plaatselijke middenstand en kan het een verbreding voor de visserijsector bieden. Tevens is de sector mede bepalend voor ruimtelijke ontwikkelingen zoals natuur en landschapsontwikkeling. Een goed ontwikkelde en op duurzaamheid gerichte toeristisch-recreatieve sector draagt bij aan een aantrekkelijke woon- en leefomgeving van de eigen inwoners.

Zoals uit de nota Toerisme en Recreatie blijkt en ook terug te vinden is in de SWOT analyse heeft de sector op Urk te maken met een aantal zwakten van infrastructurele aard, maar ook vanuit de aanbodzijde. Zo is er sprake van een laag aanbod voor verblijfstoerisme, gebrek aan slecht weer voorzieningen en beperkte openingstijden van de detailhandel in de middaguren. Hier staat een goed georganiseerd bedrijfsleven tegenover en een drive om het toerisme op Urk verder te brengen. Samenwerking binnen het provinciaal cluster vrijetijdsbesteding zal Urk geen windeieren leggen.

Merk Urk

De economische promotie van Urk als vestigingsplaats zal baat hebben bij het laden van het merk Urk met watergebonden- en met maritieme elementen. De ambitie van Blue Port Urk om te streven naar een eenduidig merk sluit hierbij aan.

Het laden van het merk Urk met meer watergebonden activiteiten kan het proces ondersteunen van het transformeren van een kleine visserijgemeente naar een meer moderne maritieme gemeente waarbinnen de visserij een prominente plaats inneemt. Blijft het merk Urk alleen verbonden aan toerisme of wordt het merk Urk mede ingezet om het proces van structuurversterking te ondersteunen. Het laden van het merk Urk met meer watergebonden activiteiten, zal de acquisitie en economische promotie van Urk meer slagkracht geven en vergroot de kans om bedrijven van buiten Urk aan te trekken.

Onderwijs

Daarnaast leiden de trends en ontwikkelingen er toe dat we de zwakke punten moeten verbeteren om daadwerkelijk de kansen te kunnen grijpen. Wij moeten oog hebben voor het opleidingsniveau van onze beroepsbevolking.

Een goed opgeleide beroepsbevolking is voor de economie van Urk wel heel belangrijk. In de economische concurrentie tussen regio’s neemt een goed opgeleide beroepsbevolking een steeds belangrijk plek in als vestigingsvoorwaarde.

Een goed opgeleide beroepsbevolking komt ten goede aan het ambitieniveau van Urk om de maritieme sector, de zakelijke dienstverlening en de zorg te versterken. Het komt ten goede aan het aantal startende ondernemers en de kwaliteit van het toekomstig ondernemerschap. Door de stuwende bedrijvigheid te versterken op Urk, zoals maritieme industrie, zakelijke dienstverlening en zorg, worden de condities verbeterd om meer banen voor hoger opgeleiden op Urk te creëren.

1.2.Ambitie

Het voorgaande leidt tot de volgende ambitie:

In de wetenschap dat de beroepsbevolking komende jaren gaat toenemen, kiest de gemeente Urk voor behouden en versterken van de bestaande bedrijvigheid. Tevens kiest zij voor structuurversterking door de maritieme sector en zakelijke dienstverlening te stimuleren. De gemeente wil aansluiten bij het provinciale beleid wat betreft de clusters composieten, agri & food, zorg en vrijetijdsbesteding (toerisme en recreatie).

De focus ligt daarbij op het realiseren van een aantal harde vestigingsvoorwaarden voor de maritieme sector en zakelijke dienstverlening, zoals het aanwezig zijn van maritieme infrastructuur en informele werklocaties. Daarnaast investeren in een aantal belangrijke "zachte" vestigingsvoorwaarden zoals aanwezigheid van goed opgeleid arbeidspotentieel, investeren in kennis(clustering), intensiveren van de contacten met het bedrijfsleven, investeren in samenwerking en het economisch laden van het merk Urk.

3.3.Economische doelen

Om deze ambitie te kunnen bereiken zijn een aantal economische doelen vastgesteld.

3.4.De Strategie

Vervolgens zal een strategie worden vastgesteld; deze is uitgewerkt in het beschrijven van negen speerpunten. De strategie zal worden vertaald in een heldere planning vertaald in een meerjaren uitvoeringsplan. Het uitvoeringsprogramma (hoofdstuk vier) laat zien welke activiteiten opgestart gaan worden om de economische doelen te bereiken. Tot slot zal er worden bepaald hoe en wanneer er een evaluatie zal plaats vinden, conform de interactieve beleidscyclus.

Negen strategische speerpunten

1 Ondernemerschap bevorderen

• 2.

  Versterken van de economische structuur door het stimuleren van de sectoren maritiem, zakelijke dienstverlening en te investeren in de clusters Agro & Food, Composieten, Zorg en Toerisme en Recreatie

• 3.

  Vestigingsklimaat verbeteren

• 4.

  Optimale benutting van het (toekomstig) arbeidspotentieel

• 5.

  Kwaliteit verhogen van winkelcentra en bedrijventerreinen.

• 6.

  Stimuleren van innovatiefondsen

• 7.

  Investeren in de kenniseconomie Urk

• 8.

  Samenwerking I: Stimuleren van samenwerking met als doel realisatie buitendijkse haven

• 9.

  Samenwerking II: Bevorderen van samenwerken met bedrijfsleven, Noordoostpolder, regio’s en provincie Flevoland

• 3.5.Toelichting speerpunten

  Speerpunt 1. Ondernemerschap bevorderen

  Startende ondernemers zijn binnen onze gemeente belangrijk voor het creëren van diversiteit van de werkgelegenheid, zij zorgen voor een groot aantal nieuwe banen.

  Voor starters richt het uitvoeringsprogramma zich vooral op het stimuleren van startende ondernemers en het verbeteren van de kwaliteit van de startende ondernemer. Het feit dat veel jongeren op Urk denken aan een eigen bedrijf, is het zaak om op jonge leeftijd kennis aan te reiken over het starten van een eigen onderneming. Het onderwijs heeft een belangrijke rol bij attenderen van jongeren op een toekomst als ondernemer. Verder kan het onderwijs in samenwerking met andere partijen ondernemers helpen met het oplossen van kennishiaten.

  Ontwikkelingen die zich aandienen, zoals de vele starters die beginnen met een webwinkel, vragen om een reactie m.b.t. hoe de gemeente anticipeert op deze ontwikkeling, qua beleid maar ook qua ruimtelijke inpassing. Onderzocht zal worden, op welke wijze Urk optimaal kan profiteren van de bovenregionale koopstromen die ontstaan door formules zoals “CameraNu”.

  In het uitvoeringsprogramma (Hoofdstuk 5) zullen vooral activiteiten staan die voorlichting geven aan jongeren over het belang van goed starten van een onderneming. Hiervoor wil de gemeente samenwerken met de partijen die actief zijn in de begeleiding van startende ondernemers en voorlichting te geven over de begeleidingsmogelijkheden in Flevoland zoals “IkStartSmart”.

  Speerpunt 2. Versterken van de economische structuur door stimuleren van de sectoren maritiem, zakelijke dienstverlening, zorg en toerisme en recreatie

  De focus van het economische beleid ligt op het behouden van en versterken van de totale visserijketen en het stimuleren van de sectoren maritiem, zakelijke dienstverlening, zorg en toerisme & recreatie. Creëer letterlijk ruimte voor maritiem, zakelijke dienstverlening en zorg.

  De eerste jaren zal groei binnen deze sectoren vooral voortkomen uit het zittend bedrijfsleven of via startende ondernemers. Groei in de zakelijke dienstverlening vindt plaats door middel van startende en kleine mkb-bedrijven. Het is belangrijk om meer oog te hebben voor behoeften van nieuwe werkers en andersoortige ondernemers, zoals zzp’ers.

  Onderzocht zal kunnen worden of informele werklocaties ingeweven kunnen worden in bestaande bedrijventerreinen of toekomstige woonwijken om aan de randvoorwaarden te kunnen voldoen voor de groei van de zakelijke dienstverlening.

  Urk wil dan ook in het kader van structuurversterking de industrie versterken met de maritieme sector. De komende jaren zal deze sector groeien door autonome groei. Hoe de maritieme sector qua inrichting van het gebied het beste ondersteund kan worden zal onderzocht worden. Zodra de randvoorwaarden beter ingevuld zijn voor de maritieme sector is het mogelijk om ondernemingen van buiten aan te trekken. Het Maritiem kenniscentrum Berechja en stichting Blue Port Urk versterken de ontwikkeling van de Maritieme sector op Urk. De bouw van het windpark Noordoostpolder biedt mogelijkheden op uitvoering van werken voor het Maritiem bedrijfsleven Urk en is een kans om de maritieme sector op Urk voor het voetlicht te brengen. De buitendijkse haven is een noodzakelijke randvoorwaarde om de maritieme sector op Urk sneller te laten groeien.

  Gezien de enorme kansen die er liggen voor de zorgsector binnen Urk, verdient het aanbeveling binnen de ruimtelijke ordeningsplannen zoveel mogelijk rekening te houden met zorgontwikkeling. Vraag hierbij is of zorg geclusterd moet worden of verspreid moet worden over Urk. Om de zorgsector te laten groeien op Urk zijn zorg opleidingen binnen de regio noodzakelijk en is voor veel beroepen een niveau3 kwalificatie noodzakelijk.

  In de nota toerisme en recreatie 2012 -2019 zijn de randvoorwaarden duidelijk opgenomen om de gewenste toeristische groei te realiseren.

  Er zal zoveel mogelijk aansluiting gezocht worden met clusterprogramma van de provincie Flevoland.

  Speerpunt 3.Vestigingsklimaat verbeteren

  3.5.In tegenstelling tot andere beleidsterreinen laat de lokale economie zich het minst door de overheid beïnvloeden. Economisch beleid is dan ook voorwaardenscheppend beleid. Er dienen zich mogelijkheden aan om door middel van het ruimtelijk beleid het vestigingsklimaat terdege te beïnvloeden. De buitendijkse haven is voor Urk een belangrijke katalysator om het vestigingsklimaat voor de maritiem sector te verbeteren. Ook het bedrijventerrein Zwolse hoek en de Urkervaart kunnen aangepast worden om het vestigingsklimaat te verbeteren ten gunste van de maritieme sector. Daarnaast heeft een gemeente nog mogelijkheden om uit te blinken in de meer zachte factoren, bijvoorbeeld door te kiezen voor meer flexibiliteit in bestemmingsplannen, snelheid in vergunningverlening, de representativiteit van Urk verbeteren en blijven zoeken naar betere vormen van dienstverlening richting ondernemers.

  De één loket functie is een feit, maar binnen de organisatie zal onderzocht worden of een meer heldere procesgang te realiseren is voor vragen die voortkomen vanuit het bedrijfsleven. Te vaak zien wij nu dat coördinatie of leading van vragen uit het bedrijfsleven bij ruimtelijke ontwikkeling ligt. Het is de vraag of het proces op dit punt qua organisatie anders ingericht moet worden.

  Wil een gemeente een bedrijventerrein uiteindelijk goed kunnen verkopen, dan is het belangrijk om voorafgaand aan de ontwikkeling na te denken over de eindgebruikers van het bedrijventerrein en een bijbehorend concept. Het advies is om de kavelgewijze ontwikkeling los te laten en deze door conceptmatige benadering te vervangen. De uiteindelijke positionering van een bedrijventerrein moet zodanig zijn, dat de ontwikkeling iets nieuws toevoegt of een verbetering betekent voor de economische ontwikkeling van de regio. Gebiedsmarketing, promotie en acquisitie zijn dan de vervolgstappen. In het uitvoeringsprogramma zal het opstellen van een communicatieplan worden opgenomen om vorm te geven aan promotie en acquisitie van de bedrijventerreinen Urk.

  Het verbeteren van het vestigingsklimaat van Urk is een zaak van lange adem. Een goed merk kan hierbij niet ontbreken. Merken zijn bedoeld om een product of bedrijf een herkenbare uitstraling naar de buitenwereld te geven. Keuzes zullen hiervoor gemaakt moeten worden. Blijft het merk Urk alleen verbonden aan toerisme of wordt het merk Urk mede ingezet om het proces van structuurversterking te ondersteunen. Een goed merk kan de transformatie naar een meer maritieme ontwikkeling helpen vorm te geven. Ook stichting Blue Port Urk benoemt dit als haar ambitie.

  3.5.Het maritieme bedrijfsleven op Urk heeft hierin mede een rol te vervullen. De maritieme bedrijven op Urk moeten zich meer laten zien in de Nederlandse en internationale maritieme netwerken en kunnen op deze manier indirect Urk meer positioneren als maritieme ontwikkellocatie.

  Speerpunt 4. Optimale benutting van het (toekomstig) arbeidspotentieel

  Een goed functionerende arbeidsmarkt speelt een belangrijke rol in het economisch functioneren en de sociaal-economische spankracht van een regio. Goede afstemming tussen bedrijfsleven en onderwijs is een voorwaarde om te komen tot een ideaal ondernemersklimaat.

  De gemeente Urk staat voor de opgave om in de tijd van recessie de groei van de beroepsbevolking met 1000 extra werknemers komende vijf jaar op te vangen. Een actieplan zal opgesteld worden om de groei waar mogelijk bij te sturen. Een onderwijsoffensief is nodig om te bewerkstelligen dat jongeren langer doorleren.

  De arbeidsmarkt van Urk heeft nog een verborgen potentieel, de arbeidsparticipatie van vrouwen kan worden vergroot. Het aantal zorgbanen groeit op Urk. De zorg biedt de mogelijkheid van (schooltijd)banen en heeft daarmee een goede toegevoegde waarde voor de economie van Urk. Het aantrekken van een zorginstelling behoort tot de ambities.

  Door het stimuleren van de stuwende sectoren zoals industrie (maritiem) en zakelijke dienstverlening hoopt de gemeente meer jonge HBO-ers te behouden voor de arbeidsmarkt van Urk.

  Speerpunt 5. Kwaliteit verhogen van winkelcentra en bedrijventerreinen

  Algemeen Bij het verbeteren van de kwaliteit van winkelcentra en bedrijventerreinen en de keuzes hierin, is de gemeente Urk gehouden aan de kaders die geschetst worden voor de Gemeentelijke Visie Vestigingslocaties (GVV). Belangrijk is dat bij de voorbereiding van nieuwe en bij de herstructurering van bestaande bedrijventerreinen rekening wordt gehouden met de ladder voor duurzame verstedelijking (eerst intensiveren en herstructureren, dan pas nieuwe locaties ontwikkelen). De provincie draagt in het kader van haar door het Rijk opgelegde regierol zorg voor een goede intergemeentelijke afstemming en samenwerking, ook bij herstructurering. De provincie heeft daartoe een Provinciaal Herstructurerings-programma (PHP) opgesteld, dat door het Rijk is geaccepteerd als basis voor de toekenning van rijksgelden binnen het Convenant Bedrijventerreinen 2010 – 2020. De provinciale documenten geven aanleiding om de bestaande Gemeentelijke Visie Vestigingsbeleid (GVV) te actualiseren. Provincie en gemeenten hebben afgesproken dat dit voor 1 januari 2013 zal gebeuren.

  DetailhandelDe detailhandelsstructuur van Urk kent een viertal winkelgebieden, te weten: Wijk Twee (en omliggend gebied), Urkerhard, De Hofstee en Pyramideweg. Daarnaast bevinden zich op het bedrijventerrein aan de zuidkant van Urk een aantal grootschalige detailhandelsvestigingen en is bovendien sprake van verspreid gesitueerde winkels buiten de betreffende winkelgebieden. In de in 2001 verschenen Detailhandelsnota voor de gemeente Urk is het aanbod aan detailhandelsvoorzieningen van dat moment opgenomen.

  Nieuw beleid is nodig, een inventarisatie gewenst naar de stand van zaken, met als uiteindelijk doel om samen met het bedrijfsleven te komen tot inzichten hoe het detailhandelsklimaat verbeterd kan worden. Het ontwikkelen van een detailhandelsnota is dan ook opgenomen in het uitvoeringsplan 2012.

  Bedrijventerreinen

  De kwaliteit van de oudere Urker bedrijventerreinen gaat snel achteruit door het proces van natuurlijke veroudering. Het uiterlijk en de functionaliteit van de oudere bedrijventerreinen Lemsterhoek en Kamperhoek zijn naar huidige maatstaven niet meer acceptabel.

  Er is momenteel een Plan van Aanpak voor het gebied Westgat 2 t/m 19 in voorbereiding. Kamperhoek houdt de bestemming Bedrijventerrein, met waar mogelijk (meer) ruimte voor woon-werklocaties. Bij de verdere planvorming zal ook de ruimtelijke kwaliteit van het gebied tussen de Domineesweg en het bedrijventerrein onder de loep genomen moeten worden. De ruimtelijke uitstraling van dit entreegebied van Urk verdient een opwaardering. Functies die qua aard en schaal niet passen op Oud Urk, kunnen een plaats krijgen op Lemsterhoek. Vanuit het economisch beleid zal input geleverd worden op planvorming van de beide bedrijventerreinen.

  De haven

  Het havengebied van Urk vraagt ook nadrukkelijk de aandacht. Na het vertrek van de Noordzeevisafslag naar het bedrijventerrein is het belangrijk om te komen tot een visie die leidt tot herstructurering van het havengebied. Het doorgaan van de buitendijkse haven biedt mogelijkheden voor andere invulling van de oude haven. Het schept namelijk mogelijkheden om de cultuurhistorische waarden van Oud Urk en het havengebied te versterken qua toerisme, nu elders ruimte wordt gecreëerd voor een werkhaven.

  Glasvezel De gemeente Urk zal zich een mening vormen over het belang van glasvezel in kader van bedrijventerreinen en winkelcentra, maar ook in kader van de nieuwe woonwijken. Zij zal hiervoor gebruik maken van de notitie die de werkgroep Breedbandnetwerk Urk heeft opgesteld. In 2012 wil de gemeente tot een beleidsadvies komen om te bepalen hoe zij acteren in deze kwestie.

  Speerpunt 6. Het benutten van innovatiegelden

  De wens is om een actieve rol te vervullen om daar waar mogelijk het bedrijfsleven te attenderen op innovatiegelden.

  Wat betreft de Europese gelden staan wij aan de vooravond van een nieuwe periode: 2014 -2020, de zogenaamde EU 2020 gelden. De accenten van Europa geven aan dat de toegevoegde waarde buitengewoon hoog moet zijn voor projecten. Het moet slimmer, groener en inclusiever. De volgende fondsen zijn beschikbaar: EFRO, ESF, het Cohesiefonds, ELFPO (Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling) en EFMZV (Europees fonds voor Maritieme Zaken en Visserij). De EU 2020 gelden wordt niet toegevoegd aan de topsectoren, maar zullen decentraal worden aangeboden.

  Momenteel wordt in Nederland hard gewerkt aan de voorbereiding van de nieuwe Europese Structuurfondsen programma's. Voor West Nederland betekent dit de opvolger van het huidige ‘Kansen voor West’. De focus van het nieuwe programma ligt in het verlengde van het huidige, maar met een grotere nadruk op kennis, innovatie en ondernemerschap en de overgang naar een koolstofarme economie.

  Vanuit het ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie zullen de topsectoren worden gestimuleerd door innovatiegelden. De provincie Flevoland zoekt met haar clusters hierbij aansluiting. In kader van schaarse middelen is het verstandig dat Urk ook aansluiting zoekt bij de clusters van de provincie, zodat de mogelijkheid bestaat van inzet van middelden vanuit de hogere overheden.

  Ook de ZZL gelden hebben als doel om te komen tot structuurversterking. De inhoudelijke focus binnen het programma ligt op de sectoren agribusiness en visserij, metaal- en scheepsbouw, energie, sensortechnologie, arbeidspotentieel en toerisme. Duurzaamheid is hierbij een belangrijk thema.

  Hoewel het programma begin 2012 nog niet volledig is uitgewerkt, zijn drie maatregelen geformuleerd.

  • 1

    Versterken van innovatief potentieel en ondernemerschap

  • 2

    Verbeteren van het arbeidspotentieel, de diversiteit van het MKB en van het vestigingsklimaat

  • 3

    Versterken en uitbreiden van toeristisch potentieel

  3.5.Bij de verdeling van gelden is het belangrijk prioriteit te stellen bij structuurversterking van arbeidsmarkt en economie en hierbij de drie achterliggende factoren in ogenschouw te nemen. Is het doel versterken van de economie dan is een afweging te maken op het stimuleren van bedrijvigheid met een hoge toegevoegde waarde, op sectoren met een stuwende karakter en kennisclusters.

  3.5.De gemeente Urk zal daar waar mogelijkheden zich aandienen, minder denken in subsidies, maar heeft een voorkeur om uitgezette middelen/geldstromen bij succes terug te laten stromen, zodat het weer beschikbaar is voor nieuwe projecten en door de beheer van het fonds opnieuw geïnvesteerd kan worden (revolving fund).

  Speerpunt 7. Investeren in de kenniseconomie Urk

  Samenwerking is de sleutel om te komen tot een kenniseconomie. Overheid, kennisinstellingen en bedrijven (de gouden driehoek) moeten elkaar makkelijk vinden en samenwerken.

  De eerste voorbeelden zien wij in de praktijk.

  De start van Blue Port is een belangrijke schakel voor Urk en zal mede bijdragen tot het versterken van de kenniseconomie. Blue Port Urk wil de spil zijn van nieuwe innovaties binnen de visserijketen en zal hiervoor partijen bij elkaar brengen.

  Door het toekennen van subsidies is de ontwikkeling van een Maritiem kenniscentrum Berechja een feit en kan Urk volwaardig werken aan een verder uitbouwen van een Maritiem cluster Urk en haar vestigklimaat verbeteren.

  Binnen het Berechja college worden nieuwe nautische opleidingen ontwikkeld waarvoor landelijke belangstelling is.

  Zowel onderwijs als bedrijfsleven zoeken naar een manier om bedrijven weer een zwaardere rol in het (beroeps)onderwijs te geven, die verder gaat dan alleen stages. Voorbeelden hiervan zijn de recent ontwikkelde opleidingen Transport en Logistiek, die het bedrijfsleven in samenwerking met het Berechja college ontwikkelde en waar een baangarantie onderdeel uit kan maken van de opleidingen.

  De komende jaren wil de gemeente Urk in kader van het economisch beleid, de kennisuitwisseling stimuleren tussen ondernemers, in de sectoren maritiem en zakelijke dienstverlening. Hiervoor wil zij optreden als katalysator en waar mogelijk facilitair ondersteunen.

  Voor Urk is het van belang dat jongeren gestimuleerd worden om langer onderwijs te volgen, mede om komende jaren de groei van de beroepsbevolking op te vangen. Maar in het algemeen geldt dat een hogere opleidingsniveau van de beroepsbevolking ten goede komt aan de economische ontwikkeling. Een campagne onder alle geledingen van de bevolking is nodig om het belang van onderwijs in een ander daglicht te zetten. Een onderwijsoffensief wordt opgestart in samenwerking met de portefeuillehouder van onderwijs.

  In het uitvoeringsprogramma (H.5) zullen vooral maatregelen worden opgenomen die gebaseerd zijn op het ondersteunen en stimuleren van de kenniseconomie voor zover deze het gemeentelijke beleidsterrein betreffen.

  Speerpunt 8. Samenwerking I:Stimuleren van samenwerking met als doel realisatie buitendijkse haven

  In samenwerking met gemeente Noordoostpolder, Provincie Flevoland, waterschap Zuiderzeeland, Rijkswaterstaat en het bedrijfsleven wil Urk komen tot een havencoalitie Noordelijk Flevoland, met als doel de ontwikkeling van een duurzame buitendijkse haven in Noord Flevoland.

  Vooralsnog is de gedachte dat wij bij dit project regionaal moeten blijven denken. Het is voor de regio van belang dat een dergelijk initiatief tot ontwikkeling komt. De gemeente kan en wil haar rol vervullen als pleitbezorger voor dit initiatief in het bestuurlijke krachtenveld (Noordoostpolder, Dronten, Provincie Flevoland, Waterschap Zuiderzeeland en Rijkswaterstaat). De gemeente Urk wil het initiatief nemen om met de overige overheidspartijen om tafel te gaan en te bezien hoe wij kunnen zorgen voor het goed ondersteunen en faciliteren van dit voor Noordelijk Flevoland belangrijke initiatief. De natuurbeschermingswetten die anno 2012 gelden gaan een belangrijke rol spelen in het proces om te komen tot een buitendijkse haven. Om die reden is ook ministerie van ELI belangrijk om deze vroegtijdig te betrekken.

  De gemeente Urk is een voorstander om een binnendijks maritiem bedrijventerrein te koppelen aan de buitendijkse haven. Een voorverkenning zal uitgevoerd worden in samenwerking met de gemeente Noordoostpolder naar de mogelijke ontwikkeling van een buitendijkse haven gecombineerd met een binnendijks bedrijventerrein langs de Zuidermeerdijk tussen Urk en de Ketelbrug. Verkennend onderzoek is nodig qua haalbaarheid, maar vraagt ook om een goede afweging in ontwikkelkansen die zich aandienen voor de andere bedrijventerreinen ten zuiden van de Urkervaart.

  Wat betreft de infrastructuur, is gesteld dat het initiatief meelift op de ontsluiting die toch al aangelegd moet worden voor het realiseren van de windmolens op de dijk. Samenwerking zal gezocht worden met de Koepel Windenergie Noordoostpolder om zaken af te stemmen.

  Uitgangspunt blijft dat het bedrijfsleven ‘leading’ is wat betreft het initiatief voor de buitendijkse haven, zowel in de plan- als in de realisatiefase; de gemeente Urk ondersteunt ten volle waar mogelijk en wenselijk.

  Speerpunt 9. Samenwerking II:Bevorderen van samenwerken met bedrijfsleven, Noordoostpolder, regio’s en provincie Flevoland

  Een belangrijk thema voor de komende jaren is het stimuleren van samenwerking, binnen de regio, binnen het bedrijfsleven onderling, maar ook binnen de gouden driehoek onderwijs, bedrijfsleven en gemeente.

  Het lokale bedrijfsleven is een belangrijke partner voor de gemeente. Het economisch beleid van de gemeente is immers gericht op deze doelgroep. Om goed in te kunnen spelen op ontwikkelingen binnen en wensen van het bedrijfsleven en zodoende draagvlak te creëren voor het gemeentelijk economisch beleid, dient het bedrijfsleven in een vroeg stadium te worden betrokken bij eventuele beleidsontwikkelingen en of visies op ruimtelijke plannen. Stelselmatig overleg met de Bedrijvenkring Urk (BKU) en overig georganiseerd bedrijfsleven zal georganiseerd worden. Verder zullen bedrijfsbezoeken voor B&W periodiek worden ingepland.

  3.5.De stichting Blue Port Urk zal een belangrijke schakel zijn de komende jaren om te komen tot samenwerking. De stichting heeft als eerste doel het innoverend vermogen en ondernemerschap van de visserijketen versterken door samenwerking en kennisuitwisseling te stimuleren.

  3.5.De initiatiefnemers van stichting Blue Port Urk zijn afkomstig uit de visserij, handel en verwerking, het onderwijs, gemeente Urk en provincie Flevoland. Blue Port Urk moet uitgroeien tot de paraplu voor alle projecten en initiatieven in de sector met als uiteindelijk doel een economisch rendabele en duurzame visserijketen.

  Gemeente Urk en Noordoostpolder willen zich beiden inzetten om te komen tot samenwerking met als doel belangenbehartiging van Noordelijk Flevoland. Op de agenda staan verschillende onderwerpen die voortkomen uit de economische agenda van de provincie Flevoland, maar vanuit Urk is de focus vooral gericht op de voorbereidende stappen om gezamenlijk te komen tot een buitendijkse haven. Ook is een punt van overleg de realisatie van een toeristisch bezoekerscentrum in kader van de ontwikkeling en bouw van Windpark Noordoostpolder.

  Verder zal er ook tijd gestoken worden in (boven) regionale netwerken en of samenwerking. Onderzoek zal plaatsvinden bij welke netwerken Urk zich het beste kan aansluiten ter ondersteuning van haar economische doelstellingen. Ook het bedrijfsleven van Urk zal gestimuleerd worden om zich meer te bewegen binnen de verschillende regionale en landelijke (maritieme) netwerken.

  HOOFDSTUK 4 | Uitvoeringsprogramma 2012-2016

  Op basis van de visie zijn economische doelen geformuleerd. Vervolgens zijn er negen speerpunten benoemd om de economische doelen te realiseren. Het uitvoeringsprogramma is een weergave van zowel bestaande als nieuwe activiteiten behorende bij de strategische speerpunten. De lijst is niet uitputtend maar beschrijft de belangrijkste (nieuwe) activiteiten voor de komende periode.

  Bij elk speerpunt behoren diverse concrete acties en samen met een heldere planning vertaald in Meerjaren uitvoeringsplan. Mocht een actie een relatie hebben met één van de projecten uit het masterplan Urk, dan zal dit vermeld worden.

  In 2012 zal ook het masterplan worden ingevoerd. Het masterplan is gebiedsgericht van opzet en bestaat uit meerdere projecten met daaronder deelprojecten. Deze projecten worden vorm gegeven door een uitwerking in een stedenbouwkundig plan en een verdere uitwerking per deelproject. In het Masterplan zijn zes projecten opgenomen, namelijk bedrijvengebied, woongebied, centrumgebied, herstructureringslocaties, randzones woongebied en transitie- en beleidontwikkeling.

4.1. Toelichting speerpunt ondernemerschap bevorderen

4.2.Versterken van de economische structuur

4.3. Vestigingsklimaat verbeteren

4.4.Optimale benutting van het (toekomstig) arbeidspotentieel

4.5. Kwaliteit verhogen van winkelcentra en bedrijventerreinen

4.6.Het benutten van innovatiegelden

4.7.Investeren in de kenniseconomie Urk

4.8.Stimuleren van samenwerking met als doel realisatie buitendijkse haven

4.9.Bevorderen van samenwerken met bedrijfsleven, Noordoostpolder, regio’s en provincie Flevoland

HOOFDSTUK 5 | exploitatie 2012 - 2016

In hoofdstuk 4 is het uitvoeringsprogramma beschreven gedurende de periode 2012 -2016 . Bij de activiteiten zijn ook de benodigde budgetten vermeld. Hieronder zijn deze budgetten overzichtelijk weergeven per speerpunt per jaar .

Tot 2015 is voor het economisch uitvoeringsprogramma dekking binnen de begroting. Voor de jaren er na, zowel voor de jaren 2015 en 2016 en de jaren na 2016 zijn geen budgetten gereserveerd voor het totale economisch beleid. Begin 2014 kan de gemeenteraad een voorstel verwachten met hierin opgenomen de kosten voor het uitvoeringsprogramma na 2014 en hoe dit gefinancierd kan worden.

57

Bijlage 1. Literatuurlijst

Bijlage 1 Literatuurlijst “Bevolkingsprognose gemeente Urk 2011 – 2031” , Pronexus, oktober 2011

"Verhuizingen van bedrijven en groei van werkgelegenheid", ruimtelijk planbureau, 2007

PPA Beleidsagenda 2012-2015 “lerende provincie” Blauwberg 15 februari 2015

Onderzoek & Statistiek, Economische Zaken, Provincie Flevoland

Onderzoek Regiostimulering, De Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland

UWV WERKbedrijf regio Utrecht/Flevoland

Website en adviesdiensten CBS Statline

Overige bronnen:

Emelwerda College Emmeloord, ROC Friese Poort Emmeloord, Ichthus College Kampen & IJsselmuiden, Berechja College Urk

·Onderstaande rapporten zijn als beleidskader meegenomen voor de nota Economisch Beleid 2012 -2020:

• o

  Het collegeprogramma “Wind in de Zeilen”

• o

  Het raadsprogramma “Zeilen bijzetten”

• o

  Beleidsnota Economische zaken 2005-2008

• o

  Gemeentelijke Vestigings Visie maart 2007

• o

  Structuurvisie 2030 (concept)

• o

  Detailhandelsnota 2001

• o

  Uitbreidingsbehoefte lokale supermarkten 2007

• o

  Beleidsregel Beroepen aan huis 2008

• o

  Burgerjaarverslag 2010, gepubliceerd juni 2011

• o

  Beleidsnota Toerisme en Recreatie (concept)

• o

  Hoofdlijnenakkoord 2007-2011 (Provincie Flevoland)

• o

  Uitvoeringsnota Economie 2008-2012 (Provincie Flevoland)

• o

  Visie Werklocaties Flevoland 2030

• o

  Perspectiefnota 2011

BIJlAGE 2. Structuur van de economie

Structuur van de economie

In deze bijlage zal de structuur van de economie in de gemeente Urk worden geanalyseerd.

De economie is voortdurend in beweging. Nieuwe activiteiten worden opgestart, terwijl anderen ophouden te bestaan. Daarnaast verandert de schaal waarop wordt geproduceerd. Deze economische dynamiek houdt mede verband met de veranderingen in het ondernemingenbestand en staat in verbinding met de wijzigingen in de arbeidsmarkt. Ook wordt bekeken hoe de economie zich verhoudt tot provincie Flevoland en ten opzichte van buurtgemeenten. Het document is zo opgebouwd, dat jaarlijkse aanpassing mogelijk is en er sprake kan zijn van monitoring.

Voor dit rapport is gebruik gemaakt van de statistische cijfers die voortkomen uit het provinciale register en de KvK Gooi Eemland en Flevoland.

De tabel laat zien wat er gebeurt als men de huidige bevolkingsgroei van Urk vertaalt in een prognose voor de beroepsbevolking. Er is gebruik gemaakt van het rapport Bevolkingsprognose gemeente Urk 2011 – 2031, opgesteld door Pronexus oktober 2011.

In de figuur kunt u denkbeeldig de loop van de lijn naar rechts projecteren en dit betekent een bovenmatige groei van de beroepsbevolking de komende jaren. Veel jonge mensen zullen zich aanbieden op de arbeidsmarkt en willen graag een baan. Daarbij komt nog dat de arbeidsparticipatie percentage naar verwachting zal toenemen en in 2016 bijvoorbeeld uit gaat komen op 66 %. De verwachting is dan ook dat beroepsbevolking komende vijf jaar stijgt met 1025 personen. Echter de banengroei kan op basis van de huidige bedrijfssectoren en door de economische recessie onvoldoende deze groei volgen. (Figuur niet opgenomen)

Tabel 7 onderwijsniveau beroepsbevolking Urk 1996 - 2010 bron CBS statline

Meest opvallende van de tabel is dat er bijna geen verschuiving is de afgelopen jaren. Wel leeft het idee dat het beter gaat met het opleidingsniveau van de jeugd. Het zou kunnen betekenen dat in aantallen meer leerlingen het middelbaar onderwijs volgen maar kijk je weer naar de verhoudingsgetallen er weinig verandering is te zien. Dit vraagt om extra onderzoek

ONDERWIJS

Uit cijfers van de Pieter Zandt blijkt dat leerlingen die éénmaal hebben gekozen voor een HAVO of VWO opleiding ook een vervolgopleiding kiezen, gemiddeld 88 % van de leerlingen maakt de keuze dat zij kiezen voor een vervolgstudie. Echter de aantallen HAVO en VWO leerlingen blijven ten opzichte van het landelijke gemiddelde te laag. Dit wijst de volgende tabel uit:

(Niet overgenomen)

De cijfers betreffen cijfers uit 2009/2010. Het totaal aantal leerlingen per jaar op het voortgezet onderwijs schommelt tussen 1498 < x < 1595 leerlingen. In het VWO gaat het om aantallen tussen 95 en 135 leerlingen per jaar en geeft al gauw wijziging in percentages van het totaal aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs.

Bekijken wij de cijfers over meerdere jaren voor het VWO dan blijkt het over de gehele linie dat het lager is dan het gemiddelde in Nederland.

Wordt er gekeken naar het MBO onderwijs, zien wij betere verhoudingsgetallen. Echter kijken wij naar de top van het mbo-onderwijs ten opzichte van het totaal aantal, dan zien wij Urk minder scoren ten opzichte van Flevoland, al is het verschil minder groot als bij de vwo-cijfers.

De conclusie is dat het scholingsniveau van de (toekomstige) beroepsbevolking te laag is in Flevoland en ook op Urk, het staat op te grote afstand van de nationale Lissabon-doelstelling dat op termijn de helft van de beroepsbevolking moet beschikken over een hbo- of wo-diploma. Dat bedreigt op lange termijn de kwaliteit van Flevoland, maar ook van Urk als productiemilieu.

Het probleem wordt nog verergerd door de omstandigheid dat niveau 2 van de kwalificatiestructuur – landelijk nog gezien als startbewijs voor de arbeidsmarkt – in grote sectoren als de zorg en de techniek eigenlijk niet meer volstaat en in de praktijk door een niveau 3 kwalificatie vervangen wordt. Juist nu Urk kiest voor maritiem en zorg is het opleidingsniveau van de toekomstige beroepsbevolking belangrijk geworden en vraagt om aandacht.

BEROEPSBEVOLKING EN PENDEL 2007

NIET-WERKENDE WERKZOEKENDEN NWW

(Niet opgenomen)

Bron: UWV

BEDRIJVENDYNAMIEK

Bron: Provincie Flevoland (voorlopige uitslag werkgelegenheidsonderzoek 2011) jan 2012

ONTWIKKELING WERKGELEGENHEID 2005-2011

(Figuur niet opgenomen)

Fulltime en parttime banen per bedrijfstak (bron provincie Flevoland januari 2012)

In 2011 zien wij het aantal banen toenemen in de zakelijke dienstverlening, vervoer, gezondheidszorg en industrie.

Vrijetijdssector (toerisme en recreatie) is volgens de nota Toerisme en Recreatie 2012 – 2019 goed voor 180 banen, behoort hiermee tot de kleinere sectoren en is daarbij niet goede te analyseren. Niet inzichtelijk te maken; is namelijk verdeeld over meerdere CBS categorieën.

Tabel 8 Banen op Urk gesorteerd op SBI code 2010 -2011 (defintief 2011)

Bedrijfsleven Urk Visgerelateerd

Op basis van een handmatige telling en beoordeling blijkt dat 392 bedrijven (26 %) 100 % vis gerelateerd is. 9 % van de bedrijven hebben een watergebonden activiteit (maritiem). Het gaat hier om aantal vestigingen.

Starters gemeente Urk jan. 2009 - dec. 2011

(Niet overgenomen)

Opvallend is het feit dat bijna 25 % startende ondernemers kiest voor detailhandel. Onder de startende ondernemers zien wij veel belangstelling voor webwinkels. Mogelijk dat het succes van www.CameraNU.nl en de lage start investering veel inwoners stimuleert om ook te starten met een webwinkel. Ook zijn de kosten (vanwege het ontbreken van een fysieke locatie) vaak lager waardoor de producten en diensten goedkoper kunnen worden aangeboden.

De bouw en zakelijke dienstverlening kent ook veel startende ondernemers, maar hier gaat het om de ZZP-er die zich laat inhuren door andere organisaties. Wij zien een aantal technische adviesbureaus starten op Urk. Vervoer is ook sterk vertegenwoordigd, diverse activiteiten zien wij hier onder vallen ook het vervoer over water.

Doornemen van de KvK lijst met 286 bedrijven en het checken van activiteiten heeft de beoordeling op geleverd dat 48 % van de Urker starters de kwalitatief goed krijgt. Maar 1 bedrijf maakt gebruik van de starterfaciliteiten van de Kamer van Koophandel, het programma IkStartSmart.

Starters (2009 - 2010) als percentage van beroepsbevolking (2010)

Tabel 9 overzicht verkoop kavels 2005 - 2011

Bijlage 3 Sterkte-zwakte analyse van de economische structuur

In deze nota wordt de SWOT gebruikt als methode om kort en krachtig een beeld te vormen van Urk. SWOT is een afkorting uit het Engels en staat voor Strengths, Weaknesses, Opportunities en Threats. Het betreft dus het in beeld brengen van Sterktes, Zwakten, Kansen en Bedreigingen. De SWOT wordt opgesteld om een beeld te krijgen van de huidige economische situatie en van de economische toekomstperspectieven. Sterktes en Zwakten hebben betrekking op de huidige situatie, Kansen en Bedreigingen sluiten aan op de toekomstverwachtingen.

De SWOT analyse is tot stand gekomen door deskresearch en door interactie met de belangengroepen.

Bijlage 4 Lijst met geïnterviewde personen of georganiseerde bijeenkomsten

19 oktober 2011 Overleg dhr. W.J.A. Weyers, adviseur regionale economie Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland

08 november 2011 BKU, voorzitter dhr. E. Jansen

16 november 2011 Voorzitter Stichting Urk Promotie, dhr. M. Kramer

19 januari 2012 Brainstormsessie bedrijfsleven

bestuur BKU en diverse vertegenwoordigers bedrijfsleven onder leiding van dhr. W.J.A Weyers, adviseur regionale economie Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland

30 januari 2012 Presentatie bijgewoond van initiatiefnemers buitendijkse haven FlevoPort

02 februari 2012 Provincie Flevoland, dhr. A. Liemburg, senior beleidsmedewerker economie en samenleving provincie Flevoland

06 februari 2012 Fractievoorzitter CDA, dhr. K. Brouwer

09 februari 2012 Fractievoorzitter ChristenUnie, dhr. A. Woord

09 februari 2012 Fractievoorzitter Unie Gemeentebelangen, mevrouw J. Snoek-Kramer

21 februari 2012 Fractievoorzitter SGP, dhr. J.W. Bakker, tevens informatieverstrekker onderwijs

22 februari 2012 Berechja College, Mw.Drs. G.Doornenbal-Veldhuizen, directeur – bestuurder

29 februari 2012 Maritiem Kennisinstituut, Mw.Drs. G.Doornenbal-Veldhuizen, directeur – bestuurder

01 maart 2012 Provincie Flevoland, Stakeholdersbijeenkomst nota Economische Agenda 2012-2015

01 maart 2012 Provincie Flevoland, GVV, dhr. H. Van Groenestein

01 maart 2012 Ekofish Group, de heren L. de Boer en J. Kramer

01 maart 2012 Voorzitter BKU, dhr. E. Jansen, directeur Jansen Transport

07 maart 2012 UWV WERKbedrijf regio Utrecht/Flevoland, Erik Siebers, Adviseur Arbeidsmarktinformatie & -advies,

19 - 23 maart Contacten met Emelwerda College en ROC Friese Poort ivm informatie onderwijs

27 maart 2012 Presentatie bestuur Stichting Urk Promotie

12 april 2012 Projectleider Stichting Blue Port Urk, mw. Ir. H.S Boerrigter

19 april 2012 Berechja College, Mw.Drs. G.Doornenbal-Veldhuizen, directeur – bestuurder

Bijlage 5 Resultaat brainstormsessie bedrijfsleven 19 januari 2012

(Niet overgenomen)