Subsidieverordening Stedelijke Vernieuwing Wageningen

Het Rijk heeft aan de 30 rechtstreekse gemeenten, voor de periode 2000 tot 2005, het investeringsbudget stedelijke vernieuwing (ISV) toegekend. De provincies hebben datzelfde gedaan ten aanzien van de (111) programmagemeenten, waaronder gemeente Wageningen.

Het ISV-budget bestaat uit verschillende voormalige budgetten, zoals het Stadsvernieuwingsfonds, de Tijdelijke stimuleringsregeling herstructurering goedkope woningvoorraad, het Besluit woninggebonden subsidies (BWS), het Besluit locatiegebonden subsidies en budgetten op het terrein van gevelisolatie in verband met wegverkeerslawaai en raillawaai en bodemsanering.

Met dit ISV-budget - aangevuld met eigen gemeentelijke middelen - kan uitvoering worden gegeven aan de stedelijke vernieuwingsopgave van gemeente Wageningen, zoals verwoord in het “Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing 2000-2005” van gemeente Wageningen.

De Awb stelt (onder andere) eisen aan de procedure van subsidieverlening en geeft tevens een deel van de basisbepalingen die nodig zijn bij subsidieverlening (zoals weigering en intrekking van subsidie). De Awb bepaalt verder wanneer er sprake is van subsidie (artikel 4:21 eerste lid) en wanneer een wettelijk voorschrift (zoals een subsidieverordening) is vereist (artikel 4:23 eerste lid).

Er worden belangrijke stappen in het proces van subsidieverlening geregeld in zowel de Algemene wet bestuursrecht als de gemeentelijke verordening. In het onderstaande schema is de samenhang van beide regelingen nog eens aangegeven.

Verordeningsbevoegdheid Gemeentewet

De grondslag voor de verordening wordt gevonden in artikel 149 Gemeentewet. Er moet worden teruggegrepen op deze algemene verordeningsbevoegdheid aangezien noch de Wet stedelijke vernieuwing noch de Awb een grondslag bevatten voor het vaststellen van een verordening. Op dit punt wijkt de Wet stedelijke vernieuwing dus af van bijvoorbeeld de Wet op de stads- en dorpsvernieuwing, die een zelfstandige grondslag (en verplichting) voor het vaststellen van een verordening bevatte (met de Invoeringswet wet stedelijke vernieuwing verdwenen).

Bestaande 'oude' subsidieverordeningen

Met de vaststelling van deze verordening vervalt de “Subsidieverordening Stadsvernieuwing Wageningen 1984”. In de “Subsidieverordening Stedelijke Vernieuwing Wageningen” is daarom een algemene overgangsbepaling opgenomen, waarin staat vermeld dat voor oude subsidieaanvragen de oude regelingen van kracht blijven.

Het gemeentelijke Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing, als bedoeld in artikel 7 van de Wet stedelijke vernieuwing (Stb. 2000, 504) vormt het beleidskader voor de stedelijke vernieuwing en is tevens het ontwikkelingsprogramma om in aanmerking te komen voor middelen uit het landelijke ISV-budget. Het “Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing wordt jaarlijks in het “Investeringsvoorstel Stedelijke Vernieuwing” door de gemeenteraad verder uitgewerkt.

In deze verordening worden eveneens de gemeentelijke subsidies voor monumenten en beeldbepalende panden geregeld.

De subsidies die in de verordening zijn opgenomen, zijn bestemd voor:

1 Stedelijke vernieuwingsplannen (ontwikkelingssubsidie)

2 Monumenten en beeldbepalende panden

De middelen voor de stedelijke vernieuwing zijn primair afkomstig uit het Investeringsbudget stedelijke vernieuwing (ISV). Jaarlijks neemt gemeenteraad een besluit over het “Investeringsvoorstel Stedelijke Vernieuwing”(met daarin de verdeling van de middelen over de in deze verordening onderscheiden subsidiecategorieën). Tegelijkertijd worden de subsidieplafonds vastgesteld voor de verschillende subsidies uit deze verordening.

De bestedingsdoelen van het ISV kunnen worden herleid uit de kaders die worden geboden door de Wet stedelijke vernieuwing enerzijds en de gemeentelijke plannen (het ontwikkelingsprogramma en de investeringsvoorstellen) anderzijds. De memorie van toelichting bij de Wet stedelijke vernieuwing noemt als doel van het ISV het stimuleren van stedelijke vernieuwing. Onder stedelijke vernieuwing verstaat de Wet stedelijke vernieuwing: 'op stedelijk gebied gerichte inspanningen die strekken tot verbetering van de leefbaarheid en veiligheid, bevordering van een duurzame ontwikkeling en verbetering van de woon- en milieukwaliteit, versterking van het economisch draagvlak, bevordering van de sociale samenhang, verbetering van de bereikbaarheid, verhoging van de kwaliteit van de openbare ruimte of anderszins tot structurele kwaliteitsverhoging van dat stedelijk gebied' (artikel 1, lid 1 van de wet). Stedelijke vernieuwing heeft in de wet betrekking op die stedelijke vernieuwing die door middel van ingrepen in de fysieke leefomgeving kan worden gerealiseerd, te weten op de gebieden wonen, ruimte, milieu, grootschalig groen en stadseconomie.

Het tweede kader wordt gevormd door het goedgekeurde meerjarenontwikkelingsprogramma en de investeringsvoorstellen.

ISV-middelen zijn bedoeld om de doelstellingen uit de ontwikkelingsprogramma's van de gemeenten te realiseren.

Naast het ISV kunnen andere bronnen beschikbaar zijn voor stedelijke vernieuwing, zoals provinciale middelen, gelden uit het Stimuleringsfonds volkshuisvesting gemeenten, een gemeentelijk volkshuisvestingsfonds of andere gemeentelijke middelen.

Voor wat betreft de subsidies voor monumenten en beeldbepalende panden wordt jaarlijks door de raad bepaald of er een subsidiebudget wordt beschikbaar gesteld voor dat doel en zo ja tot welk subsidieplafond. De beoordeling van de subsidie-aanvraag is verder geregeld in deze verordening./ ===

In dit artikel worden de begrippen uitgelegd die bij de toekenning van de verschillende subsidies een rol spelen.

Begrippen als subsidie, subsidie-ontvanger en subsidie-aanvrager zijn niet in de begripsbepalingen opgenomen omdat deze al volgen uit het subsidiebegrip en de subsidietitel in titel 4.2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Het begrip 'stedelijke vernieuwing' is niet opgenomen omdat dit al is gedefinieerd in de Wet stedelijke vernieuwing.

Dit artikel geeft aan waarvoor op grond van deze verordening subsidie wordt verleend. De ontwikkelingssubsidie (lid 1) komt wel uit het gemeentelijk budget voor stedelijke vernieuwing, maar staat feitelijk los van de andere subsidie. Het is een subsidie die alleen voor bepaalde aangewezen gebieden geldt om eventuele tekorten van stedelijke vernieuwingsplannen te dekken. Deze subsidiemogelijkheid wordt in een apart hoofdstuk - hoofdstuk 3 - behandeld.

Het derde lid bepaalt dat alle subsidie-aanvragen als bedoeld in lid 1 zullen worden getoetst aan het gemeentelijk beleid inzake stedelijke vernieuwing. Dit zal in veel gevallen zijn verwoord in het ontwikkelingsprogramma, het “Investeringsvoorstel Stedelijke Vernieuwing” en verdere uitwerkingsplannen.

De subsidies bedoeld in lid 2 worden verder uitgewerkt in hoofdstuk 4 en zijn object gerichte subsidies, waarvoor in aanmerking kan worden gekomen als er een subsidiebudget door de raad beschikbaar is gesteld en aan de betreffende subsidievoorwaarden is voldaan. Ten einde enige flexibiliteit te hebben in de toetsing van de subsidieaanvragen wordt aan burgemeester en wethouders de bevoegdheid gegeven om een lijst met subsidiabele kosten vast te stellen en uitvoeringsvoorschriften vast te stellen. De uitvoeringsvoorschriften hebben betrekking op uitvoering van de diverse onderhouds- en restauratiewerkzaamheden en de daarbij toe te passen materialen, technieken, detailleringen en dergelijke.

Dit artikel bepaalt dat de raad jaarlijks een subsidieplafond vaststelt voor de subsidies uit de verordening. Uiteraard dienen wel eerst budgetten te worden vastgesteld voor de verschillende subsidies. Doorgaans zal dit gebeuren in de gemeentebegroting. Het geld voor stedelijke vernieuwing bestaat in elk geval uit het ISV-budget dat de gemeente van het Rijk ontvangt, maar kan worden aangevuld met andere subsidies en gemeentelijke middelen.

Jaarlijks wordt door de raad bij de begroting bepaald welk budget er voor monumentensubsidies wordt beschikbaar gesteld. Daarbij wordt tevens een maximaal bedrag per aanvraag bepaald.

Het subsidieplafond is feitelijk de koppeling van budgetten die in de begroting worden opgenomen voor bepaalde subsidies aan de verordening en de verdeelcriteria in de verordening.

Artikel 4:22 Awb omschrijft het begrip subsidieplafond als het bedrag dat gedurende een bepaald tijdvak maximaal beschikbaar is voor de verstrekking van de subsidies. Overschrijding van het subsidieplafond is een financiële weigeringsgrond voor aanvragen om subsidieverlening. Artikel 4:25 Awb geeft aan dat een subsidieplafond bij of krachtens wettelijk voorschrift wordt ingesteld. Artikel 4:26 Awb geeft aan dat bij of krachtens wettelijk voorschrift wordt bepaald hoe het beschikbare bedrag aan subsidie wordt verdeeld. Dit betekent dat de raad inzicht moet geven in de manier waarop hij het budget binnen het subsidieplafond verdeelt. Waarschijnlijk kan voor de wijze van verdelen worden verwezen naar de bepalingen uit de verordening.

Het ISV maakt het mogelijk een integraal budget te hanteren voor subsidieverlening. Het kan niettemin wenselijk zijn om het budget op te splitsen. De keuze voor een integraal of opgedeeld budget moet een bewuste keuze zijn. Met het in het derde lid bepaalde kan het subsidieplafond worden opgedeeld in verschillende (deel)subsidieplafonds, verdeeld naar de verschillende subsidiecategorieën of bijvoorbeeld verschillende wijken. Ook een combinatie van een onderverdeling naar subsidiecategorie en naar gebied is op zich denkbaar. Erg vergaande uitsplitsingen komen de flexibiliteit van de inzet van subsidies uiteraard niet ten goede.

Het vierde lid bepaalt dat flexibel kan worden omgegaan met de subsidieplafonds, als er sprake is van een stedelijk vernieuwingsplan. Deze bepalingen geven de ruimte om maatwerk te leveren voor een plan en om de sectorale besteding van budgetten los te laten, indien dit voor het realiseren van een stedelijk vernieuwingsplan gewenst is. De hoogte van deze subsidieplafonds zal afhangen van de ISV-bedragen die de gemeente tot haar beschikking heeft en de keuzen die worden gemaakt ten aanzien van de te subsidiëren activiteiten. Het is uiteraard wel van belang hierbij de gevolgen voor reeds ingediende aanvragen te bezien.

Op grond van artikel 18 van de Wet stedelijke vernieuwing kan de minister een aanvullend ISV-budget verstrekken als het rijksbudget tijdens het investeringstijdvak (2000 tot en met 2004) wordt verhoogd. Anderzijds bepaalt artikel 22 van die wet dat budget kan worden ingetrokken of gewijzigd bij strijdigheid van de wet met een verdrag (bijvoorbeeld EG-bepalingen). Omdat het gemeentelijk ISV-budget derhalve tussentijds door de minister en/of gedeputeerde staten kan worden aangepast, is in het vijfde lid de mogelijkheid opgenomen dat de raad (deel)subsidieplafonds kan aanpassen als het gemeentelijk ISV-budget wijzigt.

Burgemeester en wethouders verlenen de subsidie. Zij verlenen slechts subsidie indien het door de gemeente gereserveerde bedrag niet wordt overschreden. Dat laatste staat niet expliciet vermeld in dit artikel omdat dit is bepaald in de Awb (artikel 4:25, lid 2). De leden 2 en 3 vermelden welke termijn burgemeester en wethouders in acht nemen om de aanvraag te beoordelen.

De Algemene wet bestuursrecht (Awb) bevat eveneens een aantal weigeringsgronden voor subsidies (zie de artikelen 4:25, tweede lid en 4:35). In artikel 4:25 van de Awb is bepaald in welk geval de subsidie in elk geval moet worden geweigerd (overschrijding subsidieplafond). Daarnaast zijn in artikel 4:35 van de Awb facultatieve weigeringsgronden genoemd. Met name de weigeringsgrond bij overschrijding van het subsidieplafond is cruciaal. Genoemde gronden zijn in deze verordening echter niet herhaald, daar ze vanuit de Awb rechtstreeks werken. In lid 4 staan weigeringsgronden voor de subsidieverlening die niet reeds in de Awb zijn opgenomen.

Het vijfde lid gaat ervan uit dat in beginsel nog niet met de werkzaamheden mag worden begonnen voordat de aanvraag is behandeld. Deze bepaling biedt de ruimte om, vooruitlopend op het indienen van de aanvraag om subsidie, toestemming te verkrijgen voor het starten van het project zonder het recht op subsidie te verliezen. Vanzelfsprekend zal de aanvrager hiertoe pas overgaan als hij een redelijke zekerheid heeft dat subsidie zal worden toegekend. Het is echter niet de bedoeling dat projecten die reeds zijn afgerond, alsnog voor subsidie in aanmerking komen. Wanneer burgemeester en wethouders instemmen met het begin van de werkzaamheden, wordt het project wel getoetst aan de overige vereisten op grond van deze verordening. Intrekking en wijziging van de beschikking tot subsidieverlening en subsidievaststelling en terugvordering van uitbetaalde bedragen geschieden op basis van afdeling 4.2.6 van de Awb.

Dit artikel maakt het mogelijk andere verplichtingen aan de subsidieverlening te verbinden dan op grond van de Awb reeds mogelijk is (artikel 4:37 Awb en verder). Artikel 4:37 geeft de bevoegdheid bepaalde verplichtingen op te leggen. Artikel 4:38 Awb bepaalt in het eerste lid dat verplichtingen die strekken tot verwezenlijking van het doel van de subsidie kunnen worden opgelegd, maar maakt het in het tweede lid wel noodzakelijk dat die bevoegdheid nog eens wordt opgenomen in het wettelijk voorschrift dat de basis vormt voor de subsidieverlening (in casu de verordening).

Verplichtingen die niet strekken tot verwezenlijking van het doel van de subsidie kunnen op grond van het tweede lid mogelijk worden gemaakt.

Bij verplichtingen kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de verplichting om binnen een bepaalde termijn een begin te maken met het uitvoeren van de werkzaamheden. Aangezien het bij stedelijke vernieuwing kan gaan om ingrijpende, ingewikkelde werkzaamheden, kan hiervoor een ruime termijn van bijvoorbeeld één jaar (ruimer dan in de bouwregelgeving) worden gekozen.

Het niet naleven van de verplichtingen kan leiden tot intrekking van de subsidie. Intrekking en wijziging van de beschikking tot subsidieverlening en subsidievaststelling en terugvordering van uitbetaalde bedragen geschieden op basis van afdeling 4.2.6 van de Awb.

Zodra een project is voltooid, vindt de gereedmelding plaats door de subsidie-aanvrager (leden 1 en 2) . Een gereedmeldingstermijn is gewenst om de voortgang van de plannen te garanderen en om te voorkomen dat onnodig lang een verplichting tot betaling van subsidie blijft bestaan. Het is uiteraard van belang de uiterlijke termijn voor de gereedmelding af te stemmen met het moment waarop moet zijn begonnen met de activiteit of waarop deze moet zijn afgerond.

Lid 3 bepaalt dat de gereedmelding tegelijkertijd de aanvraag tot vaststelling van de subsidie vormt. Lid 4, sub a bepaalt dat een verklaring wordt bijgevoegd dat is voldaan aan de opgelegde verplichtingen. De gemeente controleert dus achteraf of aan de voorwaarden bij het verlenen van de subsidie is voldaan. Om te voorkomen dat iedere voorwaarde daadwerkelijk moet worden gecontroleerd, is ervoor gekozen om een verklaring te vragen. Indien later blijkt dat bij de uitvoering van het project is afgeweken van het goedgekeurde plan, kan de subsidie alsnog worden ingetrokken en eventueel worden teruggevorderd. Met het oog op de uitbetaling van de subsidie is het van belang te weten wanneer het project is voltooid (lid 4, sub c). Omdat de gemeente controle moet kunnen uitoefenen, moeten de rekeningen en betalingsbewijzen worden ingeleverd (lid 4, sub d). Ook de gemeente kan door het Rijk, respectievelijk de provincie worden gevraagd gegevens ter inzage te geven (artikel 23 Wet stedelijke vernieuwing). Het ligt voor de hand dat dat uiterlijk naar aanleiding van de verslaglegging wordt gevraagd, die plaatsvindt aan het eind van de vijfjarige subsidieperiode. Deze bepaling gaat ervan uit dat alle bewijzen worden gevraagd bij de gereedmelding en door de gemeente worden gearchiveerd.

Het vijfde lid maakt het mogelijk in individuele gevallen als verplichting bij de subsidieverlening een procedure van gereedmelding van toepassing te verklaren die afwijkt van de bepalingen in het eerste lid. Hiermee kan een gereedmelding worden geregeld die bijvoorbeeld periodiek plaatsvindt in plaats van eenmalig aan het eind van een activiteit. Tevens kan een afwijkende uiterlijke termijn worden gegeven voor de gereedmelding.

In artikel 4:52 en verder van de Awb worden regels gegeven voor uitbetaling en bevoorschotting van subsidiebedragen. Een deel van deze bepalingen is regelend recht, hetgeen wil zeggen dat de wet een norm geeft waarvan bij wettelijk voorschrift kan worden afgeweken.

De subsidie wordt volgens de standaard regeling uit de Awb (4:52) betaald als bijdrage ineens, binnen 4 weken na de vaststelling. In het eerste lid kan een van deze Awb-termijn afwijkende termijn worden gesteld. Bij stedelijke vernieuwingsplannen kan worden besloten om de subsidie bijvoorbeeld uit te betalen als jaarlijkse bijdrage (lid 2). Daarvoor kan worden gekozen als dat beter aansluit bij de gekozen gereedmeldingsprocedure. Het derde lid maakt het geven van voorschotten mogelijk. Het ligt voor de hand om bij grote aantallen subsidie-aanvragen een algemene beleidslijn te ontwikkelen voor bevoorschotting. Overige bepalingen over het geven van voorschotten zijn te vinden in artikel 4:54 e.v. Awb.

De ontwikkelingssubsidie is bedoeld om tekorten bij projecten in het kader van een stedelijk vernieuwingsplan in een op grond van artikel 2 aangewezen gebied te dekken. De subsidie is beperkt tot maatregelen gericht op de fysieke leefomgeving, aangezien de ISV-gelden daaraan dienen te worden besteed. Voor niet-fysieke maatregelen kunnen ook op grond van deze verordening subsidies worden verstrekt, mits er sprake is van middelen die niet uit het door de provincie beschikbaar gestelde Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing komen en als zodanig in het Investeringsvoorstel Stedelijke Vernieuwing als bedoeld in artikel 3, lid 1 zijn opgenomen. Hierbij moet gedacht moet worden aan eigen gemeentelijke middelen die aanvullend op het provinciale budget zijn beschikbaar gesteld.

Maatregelen betreffende bodemsanering zijn uitgezonderd in verband met een aantal onduidelijkheden die op dat gebied spelen en de samenhang met onder meer de gemeentelijke grondexploitatie.

De voorwaarden waaraan stedelijke vernieuwingsplannen moeten voldoen, zijn opgesomd in lid 2. Dit artikel beschrijft de algemene voorwaarden om in het kader van een stedelijk vernieuwingsplan voor reservering in aanmerking te komen. Belangrijk in het plan is de integraliteit: er moet sprake zijn van een bundeling van maatregelen en er moet niet alleen aandacht zijn voor de inhoud, maar ook voor het proces. In onderdeel c wordt gevraagd naar de bijdrage van het ontwikkelingsplan aan de doelstellingen van stedelijke vernieuwing. Hiermee wordt ook gevraagd naar de bijdrage van het plan aan de gemeentelijke economische en sociale doelstellingen van stedelijke vernieuwing. In onderdeel d wordt gevraagd hoe en met welk resultaat met betrokken partijen is overlegd. Daarbij kan worden gedacht aan bewoners, bedrijven en sociale en culturele instellingen.

In de opsomming van voorwaarden staat niet dat het stedelijke vernieuwingsplan moet liggen in een gebied dat een onderdeel is van een prioritair deel van een stad omdat dat reeds is bepaald in artikel 2, eerste lid. In beginsel zal het gaan om tekorten waarvoor nergens anders dekking kan worden gevonden.

Het college van burgemeester en wethouders kan bij het bepalen van de hoogte van de ontwikkelingssubsidie alvast rekening houden met het geschatte tekort bij realisering van het stedelijk vernieuwingsplan en met eventuele andere ingediende aanvragen om ontwikkelingssubsidie.

In dit artikel wordt aangegeven voor welke doeleinden een subsidie (anders dan de ontwikkelingssubsidie) kan worden verstrekt.

Het gaat hierbij om het treffen van voorzieningen om bouwtechnische gebreken op te lossen (anders dan het normale onderhoud) en overige voorzieningen die noodzakelijk zijn voor het onderhoud en de instandhouding van een monument of beeldbepalend pand. Hiernaast wordt in lid 5 expliciet bepaald dat een subsidie kan worden toegekend ter stimulering van het uitvoeren van dergelijke voorzieningen. Bij het bepalen van de subsidie moet de op grond van artikel 2, lid 4 bedoelde lijst met subsidiabele kosten en eventuele nadere uitvoeringsvoorschriften in acht worden genomen. In 2003 omvatte deze subsidie 15% van de subsidiabel geachte kosten tot een maximum van € 1.135 per pand per jaar. Jaarlijks wordt bij de begroting door de raad het subsidieplafond vastgesteld voor monumentensubsidies (zie artikel 3, lid 1). Bij dat besluit zal door de raad ook worden bepaald tot welk percentage van de subsidiabel geachte kosten en tot welk maximum bedrag per subsidie-aanvraag subsidie mag worden verleend.

Dit artikel geeft aan dat de subsidie slecht wordt toegekend indien wordt voldaan aan de voorwaarden zoals deze gesteld worden in dit artikel. In lid 1 is expliciet de koppeling gelegd met artikel 2, lid 4 van de verordening. Een subsidie kan niet worden verstrekt voor kosten die niet zijn opgenomen in de door burgemeester en wethouders vast te stellen lijst met subsidiabele kosten.

De voorwaarden hebben onder meer betrekking op het voldoen aan wettelijke besluiten en aan eisen vanuit monumentenzorg , aanvang van werkzaamheden en uitvoeringsvoorschriften die in acht genomen moeten worden, schriftelijke verklaring ter instandhouding van de aangebrachte voorzieningen en aanlevering van gegevens.