Rampenplan Wijchen

0.1 Karakter en doel rampenplan

Het rampenplan geeft de organisatie en coördinatie weer van de diensten, instanties en individuele personen betrokken bij de bestrijding van rampen en zware ongevallen.

De bijlagen maken deel uit van het rampenplan.

Het rampenplan bestaat uit drie delen, te weten:

• §

  deel I: De organisatie van de bestrijding van rampen en zware ongevallen;

• §

  deel II: Deelplannen en de uitvoering daarvan;

• §

  deel III: Hulpverleningsregister (wordt actueel gehouden door het provinciaal bestuur).

Daar waar ‘hij’ staat in dit plan kan ook ‘zij’ gelezen worden.

0.2 Bevoegdheden en verantwoordelijkheid voor vaststellen, wijzigen en uitwerken van het rampenplan

Het college van burgemeester en wethouders stelt het rampenplan vast. Burgemeester en wethouders zijn verantwoordelijk voor de voorbereidingen ten behoeve van de bestrijding van een ramp of zwaar ongeval. De uitwerkingen van de deelplannen en draaiboeken worden onder verantwoordelijkheid van burgemeester en wethouders door de hiervoor aangewezen instanties uitgevoerd.

Op grond van artikel 4 van de Wet rampen en zware ongevallen is de burgemeester verplicht maatregelen te treffen ter voorkoming of bestrijding van een ramp of zwaar ongeval, waarvan de aard, omvang en gevolgen voorzienbaar zijn (het rampbestrijdingsplan).

De bevoegdheden zijn vastgelegd in de:

• a.

  Gemeentewet

• b.

  Wet Rampen en Zware Ongevallen (WRZO)

• c.

  Brandweerwet 1985

• d.

  Wet Geneeskundige Hulpverlening bij Rampen (WGHR)

• e.

  Politiewet

• f.

  Besluit Informatie inzake rampen

• g.

  Bijstandsprocedures

• h.

  Provinciaal Coördinatieplan provincie Gelderland

0.3 Bijzondere bevoegdheden burgemeester bij een ramp

De burgemeester heeft het opperbevel in geval van een ramp of zwaar ongeval of van ernstige vrees voor het ontstaan daarvan (WRZO, artikel 11 (bevelsbevoegdheid) en artikel 175 van de Gemeentewet). Met behulp van artikel 176 van de Gemeentewet kan de burgemeester in noodsituaties algemene voorschriften uitvaardigen en afkondigen. Hij laat zich bijstaan door een rampenstaf. Deze bestaat uit twee functioneel verschillende delen: het beleidsadviserende deel (het beleidsteam) en het uitvoeringscoördinerende deel (het operationele team).

De door de burgemeester aan te wijzen operationeel leider heeft in het beleidsteam de functie van beleidsadviseur en geeft leiding aan het operationeel team.

Zo ontstaat op bestuurlijk en uitvoerend niveau een lijnstafstructuur die een goede en snelle coördinatie tussen de diensten en organisaties mogelijk maakt.

Onder operationele leiding wordt verstaan de bevoegdheid om in opdracht van de burgemeester bindende aanwijzingen te geven aan commandanten / hoofden van zelfstandige diensten die bij de bestrijding van rampen en zware ongevallen samenwerken, zonder daarbij te treden in hun uitvoeringsbevoegdheden.

De burgemeester draagt er zorg voor dat de bevolking, de hoofdofficier van justitie, de commissaris van de Koningin en de Minister van Binnenlandse Zaken op passende wijze informatie wordt verschaft over de oorsprong, de omvang en de gevolgen van een ramp die of een zwaar ongeval dat de bevolking en het milieu bedreigt of treft, alsmede over de bij deze ramp of dit zware ongeval te volgen gedragslijn (WRZO, artikel 11b).

Bij afwezigheid van de burgemeester wordt zijn taak als opperbevelhebber met de daarbij behorende bevoegdheden uitgeoefend door de loco-burgemeester of een daartoe aangewezen gemeenteraadslid. De opperbevelhebber moet ten aanzien van het gevoerde beleid en de genomen beslissingen ten tijde van de crisis achteraf verantwoording afleggen aan de gemeenteraad.

0.4 De werkingssfeer

Het rampenplan geldt voor het gemeentelijk grondgebied. In geval van een ramp of een zwaar ongeval worden de burgemeesters van de aangrenzende gemeenten en de betreffende Commissaris(sen) van de Koningin blijvend geïnformeerd.

De Commissaris van de Koningin kan bij een ramp of zwaar ongeval van meer dan plaatselijke betekenis in één of meer gemeenten, of van ernstige vrees voor het ontstaan daarvan, de burgemeesters in de provincie zoveel mogelijk, na overleg met hen, de nodige aanwijzingen geven over het door hen inzake de bestrijding van een ramp of zwaar ongeval te voeren beleid. Hij kan alsdan in de operationele leiding voorzien (art. 12 WRZO). De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kan, indien het algemeen belang dat dringend eist, de commissarissen in de provincie, na overleg met hen, de nodige aanwijzingen geven over het door hen inzake de bestrijding van rampen en zware ongevallen te voeren beleid (art. 13 WRZO).

In geval van oorlog, oorlogsgevaar of andere buitengewone omstandigheden kunnen op grond van de Wet Rampen en Zware Ongevallen (art. 21) bij Koninklijk besluit bijzondere bevoegdheden worden toegekend aan de Commissaris van de Koningin en aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In dat geval kan de Commissaris van de Koningin de burgemeesters de nodige aanwijzingen geven over de bestrijding van rampen en zware ongevallen; dus meer dan alleen strikte beleidsaanwijzingen.

De Minister kan, indien het algemeen belang dit dringend vereist, voorzien in de uitoefening van de bevoegdheden van de Commissaris van de Koningin en van de burgemeester, door die uitoefening geheel of gedeeltelijk aan zich te trekken of door daarmee een andere autoriteit te belasten (artikel 23 WRZO).

0.5 Afstemming op de plannen van andere publiekrechtelijke instellingen

Afstemming op de plannen van aangrenzende gemeenten, provincies en buurland is bewerkstelligd door:

• a.

  uit te gaan van het model rampenplan van de provincie Gelderland, waardoor tevens aansluiting verzekerd is op de rampenplannen van gemeenten in aangrenzende regio’s en aangrenzende gebieden;

• b.

  uit te gaan van het model rampenplan van de regio Gelderland-Zuid;

• c.

  aan te sluiten bij landelijke methodieken;

• d.

  de Samenwerkingsovereenkomst rampenbestrijding regio Gelderland-Zuid.

• Deze overeenkomst is afgesloten tussen de raden, de colleges van burgemeester en wethouders en de burgemeesters van de gemeenten in de regio Gelderland-Zuid;

• e.

  de overeenkomst tussen Nederland en Duitsland inzake wederzijdse hulpverlening;

• f.

  het Convenant voor de calamiteitenzender. Dit convenant is afgesloten tussen de burgemeesters in Gelderland en Omroep Gelderland.

0.6 Actualisatie en beheer

In Artikel 3 van de Wet rampen en zware ongevallen is bepaald dat het college van burgemeester en wethouders ten minste één maal per vier jaren een rampenplan vaststelt. De wet bepaalt tevens dat het rampenplan tussentijds geactualiseerd wordt, indien gewijzigde omstandigheden daartoe aanleiding geven.

In de regio Gelderland-Zuid is ten behoeve van de actualisatie van het rampenplan een redactieraad opgericht die zich bezig houdt met het regionale model van dit rampenplan. In deze redactieraad zijn vertegenwoordigers van politie, brandweer, GHOR en gemeenten aanwezig. In het Veiligheidscollege of een daaronder functionerend orgaan op het gebied van rampenbestrijding kan worden besloten dat er een nieuwe versie van het regionaal modelrampenplan gemaakt dient te worden. Dit zal tenminste 1 x per 4 jaar gebeuren. Per deelplan en voor deel 1 is een regionale coördinator aangewezen die voorgestelde wijzigingen en andere opmerkingen verzamelt en een gewijzigde versie aan de redactieraad aanlevert. Dit is opgenomen in bijlage 6.

De gemeente is verantwoordelijk voor het actueel houden van het eigen rampenplan. Gemeenten passen de deelplannen voor de eigen gemeenten waar en wanneer nodig aan. Wanneer zij wijzigingen in het model noodzakelijk achten geven zij dit door aan de betreffende coördinator.

De eindredactie voor het gemeentelijk rampenplan ligt bij de adviseur rampenbestrijding.

1.1 Het begrip ramp of zwaar ongeval

In de Wet Rampen en Zware Ongevallen wordt onder ramp of zwaar ongeval verstaan:

Een gebeurtenis,

• §

  waardoor een ernstige verstoring van de openbare veiligheid is ontstaan, waarbij het leven en de gezondheid van vele personen, het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate worden bedreigd of zijn geschaad, en

• §

  waarbij een gecoördineerde inzet van diensten en organisaties van verschillende disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken.

1.2 Soorten risico’s, rampen of zware ongevallen

Luchtvaartongeval

Ongeval op water

Verkeersongevallen op land

Ongeval met brandbare / explosieve stof

Ongeval met giftige stof

Bedreiging volksgezondheid

Ziektegolf

Brand in grote gebouwen

Instorting van grote gebouwen

Paniek in menigten

Grootschalige ordeverstoringen

Overstroming

Natuurbrand

Extreme weersomstandigheden

Uitval infrastructuur

Uitvallen nutsvoorzieningen

Ramp op afstand

Terroristische aanslag

De soorten rampen en zware ongevallen die de gemeente kunnen bedreigen zijn op basis van de risico-inventarisatie in kaart gebracht. Deze inventarisatie is bij het rampenplan gevoegd (zie bijlage 2). De aangegeven risico’s kunnen zich voordoen onder normale en in buitengewone omstandigheden, waaronder ook omstandigheden van oorlog.

1.3 Aanbeveling

Wanneer twijfel bestaat of er sprake is van een situatie van een ramp of zwaar ongeval laat de burgemeester zich door de hoofden van de parate diensten adviseren of het noodzakelijk is conform het rampenplan te werken.

1.4 Rampbestrijdingsplannen

De burgemeester stelt op basis van de risico-inventarisatie een rampbestrijdingsplan vast voor elke ramp of zwaar ongeval waarvan de plaats, de aard en de gevolgen voorzienbaar zijn. Dit geldt eveneens voor situaties met een tijdelijk of dynamisch veiligheidsrisico.

In bijlage 3 is aangegeven voor welke risico’s de burgemeester een rampbestrijdingsplan heeft vastgesteld of nog zal vaststellen.

2.1 Algemeen

Zodra een ramp of zwaar ongeval dreigt of zich voordoet, kan de burgemeester een aantal diensten en organisaties inschakelen bij de bestrijding van de situatie. Degene die door de burgemeester wordt ingeschakeld, valt onder zijn bevel.

Hierna volgt een opsomming van diensten, instanties en personen, die de burgemeester kan inzetten.

2.1.1 In te schakelen diensten

In ieder geval worden de volgende diensten ingeschakeld:

Gemeentelijke diensten

Brandweer

GHOR

Politie

In voorkomende gevallen worden de volgende diensten ingeschakeld:

Defensie (vanaf GRIP 2 wordt de Officier van Dienst RMC-Noord standaard gealarmeerd)

Justitie / Openbaar ministerie (vanaf GRIP 2 wordt de crisiscoördinator van het OM standaard gealarmeerd)

Waterschap Rivierenland

Rijkswaterstaat

Nutsbedrijven

Voorts kunnen bij de bestrijding van rampen en zware ongevallen verschillende particuliere bedrijven, overheidsorganisaties en personen betrokken worden. Indien mogelijk wordt dit vooraf door middel van een Waakvlamovereenkomst geregeld. In de bijlagen van verschillende deelplannen is opgenomen met welke instanties het gemeentebestuur een waakvlamovereenkomst heeft gesloten.

2.2 Ondersteunende instanties

De overige instanties die bij de bestrijding van rampen en zware ongevallen kunnen worden betrokken zijn onder andere opgenomen in het Hulpverleningsregister. Dit register is uitgegeven door het provinciaal bestuur en wordt regelmatig geactualiseerd. Daarnaast kunnen plaatselijke instanties worden ingeschakeld.

2.3 Personele en materiële bijstand

De gemeenten in de regio Gelderland-Zuid zullen, indien hulp en bijstand nodig zijn, elkaar bijstaan. Deze bijstandsverlening vindt plaats in de vorm van inzet van ambtelijke medewerkers, werktuigen, voertuigen en andere hulpmiddelen. Het verzoek om bijstand wordt gedaan door of namens de burgemeester die het opperbevel over de rampenbestrijding voert. De afstemming gebeurt in het ROT. De bijstand is geregeld in de Samenwerkingsovereenkomst rampenbestrijding Gelderland-Zuid.

Daarnaast gelden de bijstandprocedures, zoals deze zijn vastgelegd in de Bijstandsregelingen openbare orde en veiligheid, uitgegeven door de Commissaris van de Koningin.

3.1 Bestuurlijke coördinatie

3.1.1. Algemeen

Artikel 14 van de Wet Rampen en Zware Ongevallen regelt dat burgemeesters, commissarissen en de minister van BZK elkaar de nodige inlichtingen verstrekken zodat zij zich een beeld kunnen vormen van de situatie en hun eigen betrokkenheid daarbij kunnen beoordelen. Als het ongeval of de ramp van meer dan plaatselijke betekenis blijkt te zijn, is bestuurlijke coördinatie noodzakelijk.

3.1.2. Opperbevel

De burgemeester heeft het opperbevel in geval van een ramp of zwaar ongeval of ernstige vrees voor het ontstaan daarvan. Degenen die aan de bestrijding van rampen en zware ongevallen deelnemen, staan onder zijn bevel. Indien de burgemeester niet in staat is het opperbevel op zich te nemen, laat hij zich vervangen conform de in de Gemeentewet gestelde regels.

Hij laat zich bijstaan door een door hemzelf samengestelde rampenstaf. Deze bestaat uit een beleidsteam, een regionaal operationeel team en een gemeentelijk rampen management team.

Het beleidsteam bestaat in ieder geval uit de operationeel leider, de hoofden van de parate diensten, de coördinerend gemeentesecretaris, de gemeentesecretaris van de gemeente Wijchen en een voorlichter. Zij adviseren de burgemeester inzake de wijze van bestrijding van rampen en zware ongevallen. Overige functionarissen kunnen bij het overleg betrokken worden als specialistisch advies benodigd is.

Het regionaal operationeel team voert de beleidsbeslissingen van de burgemeester uit.

De regionaal commandant van dienst van de brandweer treedt op als operationeel leider, tenzij de burgemeester anders bepaalt.

Daarnaast kan de burgemeester zich laten bijstaan door andere gezagsdragers, zoals bijvoorbeeld het driehoeksoverleg of vertegenwoordigers van de ministeries binnen de provincie of andere liaisons.

De rampbestrijdingsorganisatie ziet er in het geval van een gemeentelijke ramp als volgt uit:

Zie .pdf bijlage.

Gemeentelijk beleidsteam (GBT):

Locatie gemeentehuis getroffen gemeente

Burgemeester

eventueel andere gezagdragers als (Hoofd) Officier van Justitie, Commandant Defensie en Dijkgraaf of rijksheren

operationeel leider (regionaal commandant van dienst brandweer)

korpschef politie

regionaal commandant brandweer

regionaal geneeskundig functionaris

coördinerend gemeentesecretaris

gemeentesecretaris Wijchen

beleidsvoorlichter

(dit is de standaard samenstelling, aanvulling op verzoek van de burgemeester)

Regionaal operationeel team (ROT):

(Plaatsvervangend) operationeel leider

hoofd sectie brandweer

hoofd sectie GHOR

hoofd sectie politie

hoofd sectie gemeenten

hoofd sectie voorlichting

medewerkers secties

ondersteunende secties

indien nodig liaisons andere organisaties

Hoofd Calamiteiten Centrum

Gemeentelijk rampen managementteam (GRMT):

(loco) gemeentesecretaris, procesverantwoordelijken en ondersteuners

3.1.3. Coördinerend burgemeester

Bij een ramp of zwaar ongeval in meer dan één gemeente of van meer dan plaatselijke betekenis dient de bestrijding van rampen en zware ongevallen bestuurlijk gecoördineerd te worden. Met betrekking tot deze bestuurlijke coördinatie hebben de burgemeesters binnen de regio Gelderland-Zuid een convenant gesloten, waarin is bepaald wie in welke situatie als coördinerend burgemeester optreedt. De coördinerend burgemeester mag niet treden in de bevoegdheid van de burgemeesters noch in de wettelijke bevoegdheden van de Commissaris van de Koningin om aanwijzingen en de bijstand te regelen.

De coördinerend burgemeester wordt ondersteund door een regionale rampenstaf (= het regionaal beleidsteam en het regionaal operationele team).

De (plaatsvervangend) operationeel leider treedt op als voorzitter van het regionaal operationeel team.

De coördinerend burgemeester en het regionaal beleidsteam opereren in principe vanuit het stadhuis van de gemeente Nijmegen, Korte Nieuwstraat 6 te Nijmegen, tenzij de burgemeesters anders overeenkomen.

De coördinerend burgemeester en de burgemeesters van de andere betrokken gemeenten hebben samen zitting in het regionaal beleidsteam. Als er te veel burgemeesters betrokken zijn, om nog goed te kunnen vergaderen, kan er een apart overleg van burgemeesters worden ingesteld. De coördinerend burgemeester neemt de uitkomsten van dit overleg dan mee naar de vergadering van het regionaal beleidsteam.

Als de ramp of het zwaar ongeval zich voordoet in een of meerdere gemeente(n) van de regio Gelderland-Zuid en één of meerdere buurgemeente(n) in een andere regio / provincie of in de Bondsrepubliek Duitsland, dan stemmen de betrokken (coördinerend) burgemeesters de uitvoering van de bestuurlijke coördinatie af.

De rampbestrijdingsorganisatie ziet er in het geval van een intergemeentelijke ramp als volgt uit:

Zie .pdf bijlage.

Regionaal beleidsteam (RBT):

Locatie in overleg met betrokken burgemeesters of stadhuis Nijmegen

Coördinerend Burgemeester

betrokken burgemeesters

eventueel andere gezagdragers als (Hoofd) Officier van Justitie, Commandant Defensie en Dijkgraaf of rijksheren

operationeel leider (regionaal commandant van dienst brandweer)

korpschef politie

regionaal commandant brandweer

regionaal geneeskundig functionaris

coördinerend gemeentesecretaris

beleidsvoorlichter

(dit is de standaard samenstelling, aanvulling op verzoek van de coördinerend burgemeester)

Regionaal operationeel team (ROT):

(Plaatsvervangend) operationeel leider

hoofd sectie brandweer

hoofd sectie GHOR

hoofd sectie politie

hoofd sectie gemeenten

hoofd sectie voorlichting

medewerkers secties

ondersteunende secties

indien nodig liaisons andere organisaties

Gemeentelijk rampen managementteams (GRMT's):

(loco) gemeentesecretaris, procesverantwoordelijken en ondersteuners

3.1.4. Coördinatie door de commissaris van de Koningin

Wanneer de commissaris het nodig oordeelt om te coördineren, treedt hij in overleg met de burgemeesters. In het geval dat tussen gemeenten afspraken over een coördinerend burgemeester bestaan, overlegt de commissaris in elk geval met deze coördinerend burgemeester. Bij het overleg kan de commissaris ook andere gezagsdragers met een eigen beslissingsbevoegdheid (hierbij valt te denken aan de Hoofdofficier van justitie, dijkgraven en in de provincie werkzame rijksambtenaren) en/of bijvoorbeeld leden van gedeputeerde staten uitnodigen. Dit overleg wordt het bestuurlijk overleg genoemd en moet niet worden verward met de provinciale staf zelf. De provinciale staf dient ter voorbereiding en uitvoering van hetgeen de commissaris in het bestuurlijk overleg besluit.

3.1.4.1. Aanwijzingen door de commissaris van de Koningin

Als het overleg niet tot de gewenste afstemming leidt, kan de commissaris op grond van artikel 12 van de Wet Rampen en Zware Ongevallen de burgemeesters aanwijzingen geven over het door hen te voeren beleid. Ook aan burgemeesters van gemeenten die niet direct door het ongeval of de ramp getroffen zijn, kan de commissaris aanwijzingen geven.

De burgemeesters blijven zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van de aanwijzingen. De commissaris geeft geen directe leiding aan de rampbestrijding; dat blijft een taak van de burgemeesters als opperbevelhebbers.

Aanwijzingen op grond van de ambtsinstructie aan rijksvertegenwoordigers die zelfstandige bevoegdheden uitoefenen, beperken zich tot de samenwerking met de besturen van gemeenten, provincies en waterschappen.

3.1.4.2. Voorzien in de operationele leiding

Om in een eenhoofdige operationele leiding te kunnen voorzien, biedt artikel 12 van de Wet Rampen en Zware Ongevallen de commissaris de mogelijkheid zelf een functionaris aan te wijzen aan wie de burgemeesters de operationele leiding dienen op te dragen. Deze operationeel leider kan de commissaris adviseren over de rampbestrijding, maar er ontstaat geen hiërarchische verhouding. Ook als de commissaris een operationeel leider aanwijst, blijft deze ondergeschikt aan het opperbevel van de burgemeester op wiens grondgebied hij optreedt.

3.2 Operationele coördinatie

Zodra zich een crisis of ramp voordoet of dreigt voor te doen, wordt de crisis/rampenbestrijdingsorganisatie opgeschaald. Opschalen kan worden gedefinieerd als: het proces van veranderen van het functioneren van het bestuur, de parate en gemeentelijke diensten vanuit de dagelijkse situatie naar één (regionale) organisatievorm, waarmee een groot incident of ramp multidisciplinair wordt bestreden. Door opschaling wordt met andere woorden de schaal van de organisatie van de rampenbestrijding aangepast aan de schaal van de ramp en de rampenbestrijdingsmaatregelen. Om de opschaling en de multidisciplinaire coördinatie in goede banen te leiden wordt de gecoördineerde regionale incidentenbestrijdings procedure (GRIP) gehanteerd, conform landelijk referentiekader GRIP.

GRIP 1

Wanneer bij de bestrijding van een incident meerdere disciplines betrokken zijn en coördinatie tussen de disciplines gewenst is, kan door de aanwezige leidinggevenden opgeschaald worden naar GRIP 1. Bij GRIP 1 wordt alleen op de plaats van het incident een operationele staf ingericht: het Commando Plaats Incident (CoPI). In dit team vindt multidisciplinaire afstemming plaats. Dit team wordt geleid door een Leider CoPI (HovD Brandweer), daarnaast bestaat het COPI uit de direct leidinggevenden (OvD’s) van de betrokken diensten, een voorlichter van de politie, een ambtenaar openbare veiligheid[1] en een secretaris/plotter (informatiemanager). Op verzoek van de leider COPI of op aangeven van CoPI-teamleden kan het team eventueel worden aangevuld met één of meerdere functionarissen die vanuit hun specialisme een toegevoegde waarde kunnen leveren aan het functioneren van het CoPI.

Bij GRIP 1 is er nog geen sprake van tactische en strategische coördinatie. De burgemeester wordt van een incident waarbij het CoPI optreedt geïnformeerd door de AOV-er, tevens informeert de AOV (of indien afwezig de Leider COPI) de burgemeester over de voorlichtingsboodschap die naar buiten wordt gebracht. De AOV kan benodigde gemeentelijke processen of diensten inschakelen.

GRIP 2

Het incident heeft gevolgen voor de omgeving of / en krijgt veel media aandacht, waardoor het commando ter plaatse behoefte heeft aan coördinatie op afstand. Bij GRIP 2 is er zowel sprake van een bron- als een effectgebied. Er wordt of is al een CoPI ingesteld en tevens komt de kernbezetting van het regionaal operationeel team (kern ROT) bijeen. Het ROT wordt geleid door een Operationeel Leider. Het CoPI is in principe verantwoordelijk voor het brongebied en het ROT voor het effectgebied, afstemming daarover dient tussen Operationeel Leider en Leider CoPi plaats te vinden. De AOV kan benodigde gemeentelijke processen of diensten inschakelen. De burgemeester wordt geïnformeerd, hij wordt geïnformeerd en geadviseerd door de operationeel leider. Het ROT zorgt voor een juiste en actuele informatievoorziening.

In geval van GRIP 2 is het denkbaar dat alleen een Regionaal Operationeel Team (ROT) wordt ingericht (dus zonder Commando Plaats Incident). Dit kan voorkomen in gevallen dat er geen brongebied is in de regio. Een voorbeeld is stankoverlast waarbij de veroorzaker van de stank (de bron) buiten de regio ligt of (te verwachten) extreme weersomstandigheden.

GRIP 3

Bij een GRIP 3 incident is sprake van effecten in de omgeving waardoor op tactisch niveau coördinatie is vereist. Een GRIP 3 incident kan voor de bestrijding bestuurlijke (strategische) beslissingen vragen. Er is één gemeente betrokken bij het incident. Een GRIP 3 situatie betekent dat er gewerkt wordt volgens de structuur van een gemeentelijke ramp (zie figuur pagina 10).

Het incident vraagt om het instellen van het Gemeentelijk Beleids Team (GBT), een Regionaal Operationeel Team (ROT) en een Commando Plaats Incident (CoPI). De bestuurlijke component wordt opgestart op gemeentelijk niveau, op operationeel niveau is het hoogste coördinatie niveau bereikt. Dit niveau wordt automatisch ingesteld indien de sirenes ter waarschuwing van de bevolking worden geactiveerd.

Bij GRIP 3 komt het volledige Regionale Operationele Team (ROT) bij elkaar. Het ROT heeft als voornaamste taken het coördineren van de aanpak van effecten buiten de directe omgeving van het incident, het scheppen van de randvoorwaarden voor een succesvolle bestrijding van het incident door het CoPI, het informeren en afstemmen met het Gemeentelijk Beleidsteam (GBT) en eventuele andere betrokken instanties en autoriteiten en het aansturen van regionale actiecentra en het gemeentelijk rampenmanagementteam (GRMT).

Daarnaast is er bij GRIP 3 een GBT. De burgemeester stuurt vanuit het GBT de operationeel leider aan met behulp van beleidsadviseurs. Bij GRIP 3 treedt de burgemeester op als opperbevelhebber en kan daarbij beschikken over alle bevoegdheden die hem zijn toegekend in de Wet Rampen en Zware Ongevallen bij een ramp, dreigende ramp of zwaar ongeval (art. 11).

Voor de aansturing van de gemeentelijke processen wordt in de betrokken gemeente een gemeentelijk rampenmanagementteam bijeen geroepen. Zij bepalen welke gemeentelijke actiecentra ingericht moeten worden.

GRIP 4

Wanneer niet één maar meerdere gemeenten betrokken zijn wordt niet opgeschaald naar GRIP 3 maar naar GRIP 4. Operationeel is er geen verschil, behalve dat meerdere GRMT’s actief zullen zijn. Bij GRIP 4 zijn er geen GBT's meer, maar wordt er een Regionaal Beleids Team (RBT) ingesteld, waarin alle betrokken burgemeesters zitting hebben. In het RBT worden regionale beleidsvraagstukken afgestemd. Het RBT richt zich op coördinerende beleidsaspecten tussen betrokken gemeenten en de vertaling daarvan in de beleidsmatige aansturing van de rampbestrijdingsprocessen. De bestuurlijk verantwoordelijke hiervoor is de coördinerend burgemeester. Burgemeesters nemen als opperbevelhebber van hun gemeente individueel hun besluiten.

De provinciale rampenstaf komt bijeen. De CdK kan, in geval van conflicterende belangen in het RBT, beleidsaanwijzingen geven.

3.2.1 Operationele leiding

De regionaal commandant van dienst van de brandweer is belast met de operationele leiding van de bestrijding van gemeentelijke rampen en zware ongevallen, tenzij de burgemeester anders bepaalt.

In geval van intergemeentelijke bestrijding van rampen en zware ongevallen is de regionaal commandant van dienst van de brandweer tevens belast met de operationele leiding, tenzij de coördinerend burgemeester in overleg met de overige betrokken burgemeesters anders bepaalt. De coördinerend burgemeester maakt de wijziging van de operationele leiding bekend.

3.2.2 Bevoegdheid tot opschaling

De bevoegdheid tot opschaling is als volgt geregeld:

Opschaling vanaf dagelijkse hulpverlening naar GRIP 1

Bij behoefte aan multidisciplinaire coördinatie kunnen de hoogst leidinggevenden van de hulpverleningsdiensten en de gemeente (AOV) ter plaatste onafhankelijk van elkaar besluiten op te schalen naar GRIP 1. De desbetreffende hoogst leidinggevende meldt zijn besluit tot opschalen en de ontmoetingsplek voor het Commando Plaats Incident (CoPI) bij de meldkamers. De andere hulpverleningsdiensten schalen mee op naar GRIP 1 en participeren in het COPI. Indien op basis van de melding al duidelijk is dat het om een incident gaat dat GRIP 1-waardig is kan de dienstdoende Calamiteiten Coordinator (CaCo) en/of het Hoofd Calamiteiten Centrum (HCC) op de Gemeenschappelijke Meldkamer ook GRIP 1 afkondigen.

Opschaling naar GRIP 2

Het CoPI richt zich in GRIP 1 op de bronbestrijding. De leider COPI, Officieren van Dienst (OvD's), en de AOV-er[2] kunnen, al dan niet vanuit het COPI-overleg, besluiten op te schalen naar GRIP 2 wanneer er naast de bron ook een effectgebied ontstaat. De leden van het Regionaal Operationeel Team (ROT) worden gealarmeerd.

Indien op basis van de melding al duidelijk is dat het om een incident gaat dat GRIP 2-waardig is kan de dienstdoende Calamiteiten Coordinator (CaCo) en/of het Hoofd Calamiteiten Centrum (HCC) op de Gemeenschappelijke Meldkamer ook GRIP 2 afkondigen.

Opschaling naar GRIP 3

Indien het bron- en/of effectgebied een bedreiging vormen voor (grote groepen van) de bevolking

adviseert de operationeel leider in het ROT de burgemeester op te schalen naar GRIP 3 en zijn Gemeentelijk Beleidsteam (GBT) en Gemeentelijk Rampen Management Team (GRMT) bijeen te (laten) roepen.

Opschaling naar GRIP 4

Tot en met GRIP 3 is sprake van een incident met een bron- en effectgebied dat zich beperkt tot één gemeente. Overschrijdt het incident door zijn omvang of impact de gemeentegrens dan zal worden opgeschaald naar GRIP 4. Dit kan besloten worden door de burgemeester van de brongemeente, maar tevens door de burgemeester van een effectgemeente. Deze opschaling vindt uitsluitend op bestuurlijk niveau plaats en dient om de afstemming tussen de verschillende gemeenten voldoende te waarborgen. Met GRIP 4 is het maximale opschalingniveau bereikt.

Opschalingopdrachten staan niet ter discussie.

Indien één van de kolommen van mening is dat opschaling noodzakelijk is, volgen de overige diensten dit besluit. De gemeenten en de operationele diensten zijn verantwoordelijk voor een alerte en adequate opschaling van hun dienst. Zij hebben daartoe regelingen getroffen. De leidinggevenden van politie, GHOR en brandweer bepalen per incident de omvang van hun eigen organisatie (aantal en soort eenheden). Elke organisatie kent zijn eigen actiecentra die vanuit de eigen organisatie worden gealarmeerd en ingezet. Analoog aan de opschaling van de drie operationele diensten kan opschaling van één of meer gemeentelijke processen of diensten noodzakelijk zijn.

3.2.3 Afschaling

Als blijkt dat het incident met minder multidisciplinaire coördinatie kan worden bestreden en ook de directe effecten minder operationele aansturing behoeven, wordt met de afschaling van de ingezette hulpdiensten en de bestuurlijke teams begonnen. Afhankelijk van de stand van zaken zal, veelal per kolom, fasegewijs afgebouwd worden. Voorkomen dient te worden dat kolommen afschalen zonder onderlinge samenspraak. In deze fase zal tevens een onderscheid moeten worden gemaakt tussen de afschaling zoals hiervoor bedoeld en de opbouw van de nazorgfase. Hiervoor is veelal geen exact moment te bepalen, beide processen kunnen gelijktijdig plaatsvinden en elkaar overlappen. Het gemeentelijk beleidsteam moet zeer nadrukkelijk beleidsbeslissingen over de nazorg nemen, voordat bestuurlijk en operationeel geheel wordt ontbonden. Hierbij valt te denken aan: wie heeft de leiding (coördinatie) over de nazorgfase; welke activiteiten moeten worden opgestart of afgerond.

De beslissing tot afschaling verloopt overeenkomstig de opschaling. In iedere fase wordt de beslissing tot afschaling van de bestuurlijke organisatie en commandostructuur genomen binnen of door het in die fase hoogst fungerende verantwoordelijke (leider COPI in GRIP1, Operationeel Leider in GRIP 2, burgemeester in GRIP 3 en coördinerend burgemeester in GRIP4). Bij deze beslissing moet tevens worden bepaald op welke wijze de coördinatie van de nog lopende processen in de repressiefase en de nazorgfase wordt geregeld.

NB. Er zijn situaties denkbaar waarbij een GRIP-fase wel in stand blijft, maar bepaalde teams of functionarissen niet langer nodig blijken te zijn. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan een situatie waarbij er zodanig wordt afgeschaald, dat er geen COPI meer nodig is, maar er wel een ROT in stand wordt gehouden voor de coördinatie van het effectgebied.

3.3 Inschakelen deskundigen

Als de gemeente wordt getroffen door een ramp of zwaar ongeval met een specifiek karakter kan de (coördinerend) burgemeester deskundigen in zijn staf opnemen. Ook als door de ramp of zwaar ongeval bijzondere objecten worden getroffen en daarvoor een specifieke aanpak nodig is om verdere beschadiging of verlies te voorkomen kan de burgemeester deskundigen in zijn staf op nemen.

3.4 Coördinatiecentra

3.4.1 Het Gemeentelijk Coördinatie centrum

Bij een ramp of een zwaar ongeval van plaatselijke betekenis (GRIP 3) bestrijden de burgemeester, het gemeentelijk beleidsteam en het gemeentelijk rampen management team de ramp of het zware ongeval vanuit het Gemeentelijk Coördinatiecentrum (GCC). Daarnaast is binnen het GCC van Wijchen het zogenaamde Verbindings- en Ondersteuningsteam (VOT) actief.

Huisvesting van het GBT en het GRMT vindt plaats in de brandweerkazerne aan de Bronckhorstlaan te Wijchen. Het VOT bevindt zich op de 1e verdieping, kamer 141 van het gemeentehuis. Indien de brandweerkazerne niet te gebruiken is, wordt uitgeweken naar het gemeentehuis dan wel naar een van de gemeentehuizen van de buurgemeenten. Eventueel wordt voor een andere locatie gekozen.

3.4.2 Het Regionaal Operationeel Centrum

Het Regionaal Operationeel Centrum (ROC) is gevestigd in het politiebureau aan de Stieltjesstraat 1 in Nijmegen. Indien deze locatie niet gebruikt kan worden, wordt het ROC gevestigd in het RCC van Gelderland-Midden, gevestigd aan de Beekstraat 39 te Arnhem. Vanuit het ROC functioneert het Regionaal Operationeel Team.

3.4.3 Het Provinciaal Coördinatiecentrum

De Commissaris van de Koningin kan in geval van een ramp of zwaar ongeval van meer dan plaatselijke betekenis in één of meer gemeenten – of ernstige vrees voor het ontstaan daarvan - de burgemeesters in de provincie, zoveel mogelijk na overleg met hen, de nodige aanwijzingen geven over het door hen inzake de bestrijding van rampen en zware ongevallen te voeren beleid (artikel 21 Wrzo). Hij kan in de operationele leiding van de bestrijding van rampen en zware ongevallen voorzien. Hij zal zich laten bijstaan door een door hem samengestelde provinciale rampenstaf, welke opereert vanuit het Provinciaal Coördinatiecentrum (PCC), dat is gevestigd in het gebouw Marktstate, Eusebiusplein 1A te Arnhem.

3.4.4 Rampterrein

Het rampterrein wordt gevormd door het (de) hulpverleningsgebied(en) en het ondersteuningsgebied. Dit terrein moet afgeschermd zijn van de omgeving.

Dat vereist een duidelijke grens: de buitengrens rampterrein. Rond het rampterrein kan een veiligheidszone worden ingesteld, waarbinnen het optreden (evenals in het ondersteuningsgebied) veilig kan plaatsvinden.

Deze zone vormt een soort buffer tussen het rampterrein en de verdere omgeving en stelt een adequaat herstel van de openbare veiligheid op het rampterrein zeker. De politie is belast met het afzetten van het rampterrein, inclusief de veiligheidszone en schept de voorwaarden om de rampenbestrijdingsorganisatie zo goed mogelijk te doen functioneren. Het is denkbaar dat het rampterrein zo groot is / wordt, of dat het aantal en soort ingezette eenheden te omvangrijk is / wordt, om door één Commando Plaats Incident geleid te kunnen worden. In dat geval zal een splitsing in twee of meer sectoren, met even zoveel Commando's Plaats Incident noodzakelijk zijn Bij meerdere CoPI's zal afgesproken moeten worden of één COPI fungeert als coördinerend CoPI of dat de coördinatie bij het ROT komt te liggen.

De burgemeester kan door middel van zijn noodbevoegdheden, genoemd in de Gemeentewet, de toegang tot het rampterrein regelen.

3.5. Verhouding tot de waterschapsbesturen

De bevoegdheden van het waterschapsbestuur beogen de bescherming van specifieke (waterstaatkundige) belangen. De bevoegdheden kunnen daardoor van betekenis zijn voor de algemene veiligheid van de bevolking. De hier bedoelde zorgplicht brengt met zich mee dat in de “normale” situatie het waterschapsbestuur de waterstaatkundige maatregelen die van belang zijn voor de algemene veiligheid waar nodig coördineert met de gemeenten in het waterschapsgebied. Daarnaast kent de wet het waterschapsbestuur (de dijkgraaf) bijzondere bevoegdheden toe bij dreigend gevaar. In het geval van dreigend gevaar ligt de eventuele afstemming met de gemeenten primair bij de dijkgraaf. In dat geval bestaat er wel een nauw grensvlak tussen de bevoegdheden van de burgemeester en die van de dijkgraaf. Het kan immers voorkomen dat de burgemeester diezelfde situatie zal moeten aanmerken als (dreigende) ramp en derhalve zijn daarop gerichte bevoegdheden dient in te zetten. In dat geval strekt zijn “opperbevel” ertoe dat ook ten aanzien van de maatregelen van de kant van het waterschap sprake zal zijn van coördinatie in het kader van het door de burgemeester te voeren beleid.

3.6 Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde. De (hoofd)officier is belast met de leiding over de opsporing en geeft daarover aanwijzingen aan de politie. Bij nagenoeg elke ramp is ook de inzet van strafrecht aan de orde, omdat opsporingshandelingen moeten worden verricht om vast te stellen of een strafbaar feit oorzaak van de ramp is geweest. Daartoe moet in een zo vroeg mogelijk stadium sporen en andere relevante gegevens worden veiliggesteld met het oog op eventuele vervolging, zonder dat dit ten koste gaat van de bestrijding van de ramp en de daarbij noodzakelijke hulpverlening.

De Hoofdofficier van justitie en de burgemeester plegen overleg over de juiste afstemming van de maatregelen ten behoeve van de openbare orde en de hulpverlening en de inzet van het strafrecht. Afhankelijk van de aard van de ramp wordt driehoeksoverleg gevoerd, of wordt de hoofdofficier uitgenodigd in het beleidsteam zitting te nemen. Afhankelijk van het ramptype en de aspecten van de opsporing van strafbare feiten kunnen voor het driehoeksoverleg andere functionarissen worden uitgenodigd. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan vijfhoekoverleg waarbij ook de commandant van de brandweer en de Regionaal Geneeskundig Functionaris (RGF) worden betrokken.

Wanneer sprake is van (dreigend) terrorisme, heeft dit gevolgen voor de coördinatie. Bij (dreigend) terrorisme werken op lokaal niveau de (coördinerend) burgemeesters en (hoofd-) officier van justitie nauw samen. Bij een (dreiging van een) terroristische aanslag is er sprake van een samenloop van crisisbeheersingswerkzaamheden in het kader van de openbare orde en veiligheid en strafrechtelijk onderzoek naar de (dreiging van de) aanslag. De Hoofdofficier van justitie is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en is lid van het (regionaal) beleidsteam. De burgemeester heeft de algehele bestuurlijke leiding en coördinatie van de rampenbestrijding voor zover het de handhaving van de openbare orde en veiligheid betreft; deze is voorzitter van het beleidsteam.

De burgemeester en de Hoofdofficier van justitie stemmen onderling af welke prioriteiten in het kader van de hulpverlening en in het kader van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde gelden, zodat de juiste maatregelen genomen worden.