Veilig openbaar bestuur 2012

oktober 2012

Veilig Openbaar Bestuur

Doel beleid

Vooraf afspraken maken hoe om te gaan met bedreigingen en treffen van beveiligingsmaatregelen ter bescherming en ter ondersteuning van politieke ambtsdragers zodat zij hun taak veilig en integer kunnen vervullen.

Het beleid is met name gericht op de burgemeester en wethouders. Deze handreiking wordt ook gehanteerd voor raadsleden (waar mogelijk).

1.Aanleiding

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en de minister van Veiligheid en Justitie (VenJ) willen – evenals het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) en de Wethoudersvereniging – dat politieke ambtsdragers op een veilige en integere wijze hun taak kunnen uitvoeren. Agressie en geweld, in welke vorm of tegen wie gericht dan ook, is onacceptabel.

De verantwoordelijkheid voor beveiligingsmaatregelen van lokale politieke ambtsdragers is primair een lokale verantwoordelijkheid. Voor een veilige uitoefening van een politiek ambt of een publieke taak zijn ook de maatregelen, ter preventie, ter verhoging van de aangiftebereidheid, ter verbetering van de registratie en het inzicht in incidenten en een effectieve opsporing en vervolging, van belang.

Voor de gemeentelijke organisatie is door de directie een norm bepaald. Deze geldt ook voor B&W en raadsleden. De norm is:

Emotie ja, Agressie Nee

Hiermee realiseren wij dat onze beslissingen een emotionele reactie kunnen oproepen bij burgers. Het omgaan met een emotionele reactie als bijvoorbeeld teleurstelling behoort tot onze professionaliteit. Wanneer het emotionele gedrag aanhoudt en overgaat in agressief gedrag is de grens van acceptabel gedrag overschreden. De organisatie vraagt van haar medewerkers incidenten van agressie te melden.

Een melding staat los van het feit of de medewerker persoonlijk hinder van het incident heeft gehad. De melding en de daarop genomen maatregelen kunnen voor alle medewerkers een opbrengst hebben. Door het analyseren van het incident kunnen corrigerende en/of preventieve maatregelen worden getroffen.

2. Uitgangspunten bewaking en beveiliging

Sinds 2003 zijn de procedures voor het bewaken en beveiligen van personen, objecten en diensten geregeld in het zogeheten ‘stelsel bewaken en beveiligen’. In het stelsel werken verschillende organisaties zoals de politie, het Openbaar Ministerie, inlichtingen- en veiligheidsdiensten en bestuurlijke organisaties samen om veiligheidsincidenten te voorkomen.

Bewaking en beveiliging is gericht op het zo ongestoord mogelijk uitoefenen van de functie, maar kan zowel functioneel als privé aanpassingen vragen. Privé kan dat heel ingrijpend zijn voor de persoon in kwestie en zijn of haar omgeving. Beveiligingsmaatregelen zijn echter geen onderwerp van onderhandeling en medewerking is vereist.

Daarnaast is het onmogelijk om absolute veiligheid te garanderen. Bij bewaken en beveiligen is er per definitie sprake van risicoaanvaarding. Er worden altijd afwegingen gemaakt tussen het belang van het zoveel mogelijk ongestoord functioneren en het belang van het veilig functioneren. Het aanvaarden van het risico is een goed overwogen keuze, gemaakt door het bevoegde gezag.

3. Preventieve maatregelen

Preventieve basismaatregelen (standaard)

Voor burgemeester en wethouders worden preventief een aantal basismaatregelen getroffen. Dit geldt zowel voor de werklocaties als het privédomein (woningen, erven, vervoersmiddelen, etc.) van betrokkenen.

Bij basis maatregelen voor de gemeente Wijk bij Duurstede moet gedacht worden aan: wijze van alarmeringen, procedures ten aanzien van postbehandeling, e-mail en telefoongebruik, een actueel protocol te gebruiken bij incidenten, deurvergrendeling van auto, afspraken over het omgaan met gevoelige dossierinformatie etc.

Een andere basismaatregel is het kritisch bezien van de woning van de burgemeester en wethouders. De woning moet minimaal voldoen aan het Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW). Deze maatregel is voor privérekening, maar kan worden betaald uit de functiegerichteonkostenvergoeding. Particuliere bedrijven voeren de keuring uit (www.politiekeurmerk.nl.).

Eventueel aanvullende maatregelen op basis van een veiligheidsrisicoanalyse

Afhankelijk van de mate van kwetsbaarheid worden aanvullende preventieve maatregelen getroffen bij de woningen of de werklocaties van de burgemeester en/of wethouders. Aan het begin van een collegeperiode (en/of wijziging) wordt een analyse gemaakt van de mogelijke risico’s. De analyse geeft het risico weer van mogelijke dreigingen. Bij deze analyse wordt o.a. betrokken of er conflicten zijn met bepaalde (groepen) inwoners binnen Wijk bij Duurstede die tot agressie kunnen leiden en de specifieke portefeuilles van betrokkenen. De gemeente (coördinator agressie en geweld i.s.m. B&W) maakt de analyse. De politie (teamchef) geeft op de analyse aanvullingen en/of opmerkingen. De analyse wordt vervolgens in het veiligheidsoverleg besproken (inclusief coördinator agressie en geweld) en wanneer daar aanleiding voor is met de (Hoofd)officier van Justitie.

De kosten van deze maatregelen zijn functiegerelateerd en komen -evenals de basis (beveiligings)maatregelen op de werklocatie - voor rekening van de gemeente. In verband met de veiligheidsrisico’s is het verstandig om geen ruchtbaarheid te geven aan de getroffen maatregelen. Voor (mogelijke) uitgaven wordt structureel een bedrag gereserveerd van

€ 2.000,- (Arbobudget, beveiliging bestuurders). Bij grotere bedragen wordt een incidenteel budgetvoorstel gedaan. Het wordt schriftelijk vastgelegd wanneer collegeleden om motiverende redenen geen gebruik maken van de op basis van de analyse geadviseerde maatregelen. Deze schriftelijke verklaring wordt opgesteld en bewaard door de coördinator agressie en geweld van de gemeente Wijk bij Duurstede.

Opleidingen

Aan het begin van elke collegeperiode wordt getoetst of er een opleidingsbehoefte is. Wanneer deze er is, kan de coördinator agressie en geweld adviseren over een geschikte training. De kosten vallen onder het Arbobudget. Wanneer dit niet toereikend is, wordt een andere voorziening getroffen.

Verzekering

De gemeente heeft goede verzekeringen om voorbereid te zijn op mogelijke kosten (b.v. schade- en verhaalskosten, rechtsbijstand) na een incident van agressie en/of geweld.

4. In het geval van een concrete bedreiging met agressie en/ of geweld

Aangifte en meldi ng

Van elk strafbaar feit wordt aangifte gedaan bij de politie. Hiervan wordt melding gemaakt bij de coördinator agressie en geweld. Incidenten die niet strafrechtelijk kunnen worden vervolgd, worden ook gemeld bij de coördinator agressie en geweld. De teamchef van de politie wordt hierover geïnformeerd door de coördinator agressie en geweld.

Landelijk zijn met zowel de politie als het OM afspraken gemaakt over de noodzaak om adequaat te reageren op dergelijke aangiftes. De Commissaris van de Koningin en de HovJ worden geïnformeerd over de aangifte. Daarnaast kan het voorval (vertrouwelijk) worden gemeld aan de betreffende belangenverenigingen (NGB en/of Wethoudersvereniging).

Naast het starten van een opsporingsonderzoek, beziet de politie of bewakings- en beveiligingsmaatregelen moeten worden getroffen. De politie (bureau crisisbeheersing) stelt eerst een dreiginginschatting op, om op basis van deze inschatting van dreiging en risico (beveiligings)maatregelen voorstellen. Het is aan het lokaal bevoegd gezag om de dreiginginschatting te evalueren en te wegen. Op basis van een zo compleet mogelijk beeld stelt het lokaal bevoegd gezag het niveau van de dreiging vast. Afhankelijk van de dreiging en of het gaat om personen, objecten of diensten, zijn verschillende partijen betrokken en bevoegd (burgemeester, OM, HovJ). Voor uitwerking zie: www.veiligbestuur.nl.

Uitvoering van de maatregelen

De te treffen aanvullende beveiligingsmaatregelen worden in goed overleg met alle betrokkenen uitgevoerd. Voorop staat dat de bedreigde persoon zoveel mogelijk in staat wordt gesteld te kunnen blijven functioneren. De afspraken over de uitvoering van de maatregelen, de kosten en voor wiens rekening deze komen, worden schriftelijk vastgelegd in het veiligheidsoverleg.

In het stelsel bewaken en beveiligen geldt de volgende verantwoordelijkheidsverdeling:

• ·

  De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de maatregelen aan de woning (anders dan in het kader van PKVW), het vervoer en de werkplek.

• ·

  De politie is verantwoordelijk voor de uitvoering van maatregelen in de openbare ruimte, zoals surveillance of cameratoezicht.

• ·

  In het geval persoonsbeveiliging noodzakelijk is, dan is de DKDB (dienst Koninklijke en diplomatieke beveiliging) verantwoordelijk voor de uitvoering van de maatregelen.

Rol gemeenteraad, informatie en communicatie

Wanneer zich een incident voordoet en/of er is sprake van een (be)dreiging, wordt door het College besproken op welke wijze de gemeenteraad wordt betrokken. Een openbaar debat is niet gewenst. In overleg met de afdeling communicatie worden afspraken gemaakt over de contacten met de pers (wie is contactpersoon, wat wordt gecommuniceerd). Belangrijk is dat geen uitspraken worden gedaan die kunnen leiden tot veiligheidsrisico’s.

Uitzondering besluitvorming beveiliging burgemeester

Als een burgemeester zelf onderwerp is van dreiging, vindt de besluitvorming over de te treffen maatregelen plaats in overleg met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Hiermee wordt voorkomen dat de burgemeester betrokken raakt bij de besluitvorming over zijn of haar eigen maatregelen.

Begeleiding burgemeester en/of wethouder

Burgemeester of de wethouder kan behoefte hebben aan ondersteuning; een gesprekspartner en/of professionele ondersteuning. De coördinator agressie en geweld kan deze hulp regelen. Voorts is er de mogelijkheid om gebruik te maken van de Vertrouwenslijn. Via deze Vertrouwenslijn kan steun worden verkregen bij het omgaan met ongewenst gedrag en kan men zich laten informeren over de mogelijkheden van de opvang. Deze lijn is ook beschikbaar voor Raadsleden en naasten van de genoemde functionarissen. Vertrouwelijkheid staat voorop.

Afbouw van de maatregelen

Aanvullende beveiligingsmaatregelen zijn op basis van dreiging en risico en dus zelden van permanente aard. Periodiek wordt getoetst (in overleg met teamchef politie) of voortzetting van de beveiligingsmaatregelen nog noodzakelijk is. Gezamenlijk (driehoek) wordt de afbouw, voortzetting en eventuele vervanging van de maatregelen bepaald. Bij het afbouwen van de maatregelen wordt rekening gehouden met de impact die de dreiging en de beveiliging hebben gehad op de betrokken persoon. Het beëindigen of wijzigen van maatregelen gebeurt daarom vaak gefaseerd. De aanvullende voorzieningen die aan het privéhuis van de betrokken (politieke) ambtsdrager zijn getroffen, worden op kosten van de gemeente verwijderd wanneer deze niet langer noodzakelijk zijn.

Eventueel kan in overleg met betrokkene worden afgesproken dat de beveiligingsmaatregelen worden overgenomen. De vervolgkosten zijn dan vanzelfsprekend voor de betrokken persoon. Bovenstaande is ook aan de orde wanneer het ambt wordt beëindigd.

5. Raadsleden

Het beleid is met name gericht op de burgemeester en wethouders. Deze handreiking wordt ook gehanteerd voor raadsleden (waar mogelijk). Voor raadsleden wordt dezelfde norm gehanteerd als voor de ambtelijke organisatie en burgemeester en wethouders. De norm is: emotie ja, agressie nee. Incidenten die deze norm overschrijden worden door de raadsleden gemeld bij de raadsgriffier. Van elk strafrechtelijk incident wordt aangifte gedaan.

Aan het begin van de raadsperiode agendeert de raadsgriffier het onderwerp agressie en geweld. Besproken worden het protocol, de norm, hoe om te gaan met gevoelige dossierinformatie, waar kunnen meldingen worden gedaan, waar kan men terecht voor ondersteuning en persoonlijke begeleiding etc..

De raadsgriffier is eerste contactpersoon voor de raadsleden. Via de raadsgriffier is de coördinator agressie en geweld benaderbaar. Bovendien kunnen raadsleden terecht bij de Vereniging voor raadsleden (raadslid.nu) en de Vertrouwenslijn.

Tot slot

Het college agendeert dit onderwerp jaarlijks. Doel: bewustwording van de risico’s, informeren over beleid, norm uitdragen, genomen besluiten toelichten en uitleggen en evalueren van processen.

Contactgegevens

Nederlands Genootschap van Burgemeesters

Website: www.burgemeesters.nl

E-mail: info@burgemeesters.nl

Telefoon: 070 3738080

Wethoudersvereniging

Website: www.wethoudersvereniging.nl

E-mail: info@wethoudersvereniging.nl

Telefoon: 070 3738123

Vereniging voor Raadsleden, Raadslid.NU

Website: www.raadslid.nu

E-mail: info@raadslid.nu

Telefoon: 070 373 81 95

Politie

Heleen van der Wal, teamchef Wijk bij Duurstede

0343-474301

heleen.van.der.wal@utrecht.politie.nl

Slachtofferhulp

0900-0101

Coördinator agressie en geweld

Anneke Thomassen

0343-595 522

athomassen@wijkbijduurstede.nl

Raadsgriffier

Marcella van Esterik

0343-595 584

mvanesterik@wijkbijduurstede.nl

Vertrouwenslijn

088-5543288

Website

www.veiligbestuur.nl

Aandachtspunten aan het begin van een collegeperiode (of bij wijziging van bezetting)

[] uitgangspunten beleid herijken (burgemeester en coördinator agressie en geweld). Waar nodig beleid en/of maatregelen bijstellen.

[] woning burgemeester en wethouders voorzien van politie keurmerk veilig wonen.

[] veiligheidsrisicoanalyse maken in samenwerking met politie en bespreken in het veiligheidsoverleg in aanwezigheid van coördinator agressie en geweld. De risicoanalyse wordt generiek, per beleidsgebied en eventueel per persoon opgesteld.

[] procedures doorspreken met contactpersonen: politie, communicatie, veiligheidsoverleg.

[] opleidingsbehoefte toetsen.

[] bespreekbaar maken van het onderwerp binnen het College: procedures doorspreken en collegiale ondersteuning (bespreken en aanspreken), norm uitdragen.

[] afspraken hoe om te gaan met gevoelige dossierinformatie.

→ Acties worden in gang gezet door coördinator agressie en geweld.

Protocol bij incidenten

Melding

• ·

  Incident wordt gemeld bij de coördinator agressie en gemeld. De melding wordt opgenomen in het meld- en registratiesysteem.

• ·

  Teamchef van de politie informeren.

• ·

  Commissaris van de Koningin en de HovJ informeren.

• ·

  Eventueel: voorval (vertrouwelijk) te melden aan de betreffende belangenverenigingen (NGB en/of Wethoudersvereniging).

Sancties

• ·

  Doen van aangifte.

• ·

  In overleg met partijen (politie, burgemeester, coördinator agressie en geweld) aanvullende sancties bepalen. Opties: waarschuwingsbrief, ordegesprek, ontzeggen toegang, beperking dienstverlening.

Maatregelen

• ·

  Op welke wijze wordt de Raad en/of B&W geïnformeerd.

• ·

  Aanwijzen van woordvoering in samenwerking team Communicatie.

• ·

  Interne opvang: coördinator agressie en geweld, collegiale opvang, bedrijfsmaatschappelijk werk.

• ·

  Externe opvang: slachtofferhulp, vertrouwenslijn,

• ·

  Slachtoffer blijven informeren over genomen besluiten en toetsen of opvang wenselijk is.

• ·

  Afspraken over de uitvoer van de maatregelen en de kosten en voor wiens rekening deze komen, worden schriftelijk vastgelegd in het veiligheidsoverleg.

Evalueren

• ·

  Incident bespreken in het College en/of in de Raad.

• ·

  Bepalen of preventieve verbetermaatregelen kunnen worden getroffen (processen controleren).