Handhavingsbeleidsplan milieu-, ruimtelijke en bouwregelgeving gemeente Zaanstad 2008-2011

Hoofdstuk 1. Inleiding

Het verbeteren van de handhaving van milieu, bouw en ruimtelijke ordening heeft de afgelopen jaren veel aandacht gekregen in Zaanstad. Hierbij is het programmatisch invulling geven aan toezicht en handhaving steeds meer uitgangspunt geworden. Programmatisch handhaven is handhaven “met beleid”. Het is een structurele aanpak van handhaving, waarbij de uitvoering is gebaseerd op een uitvoeringsprogramma. In het uitvoeringprogramma zijn prioriteiten gesteld en worden activiteiten zoveel mogelijk op elkaar afgestemd.

In 2005 heeft het college het programmatisch handhaven van de milieu-, ruimtelijke ordening en bouwtaken vastgelegd in het Handhavinglexicon. In het Handhavinglexicon, dat uit diverse onderdelen bestaat, wordt op alle aspecten van de handhaving ingegaan (beleid, uitvoering, opgevolgd door monitoren en bijsturing). Het Handhavinglexicon is een naslagwerk voor bestuur, management en medewerkers.

Nieuwe ontwikkelingen en nieuwe wetgeving op het gebied van milieu, ruimtelijke en bouwregelgeving zorgen voor een verbreding van deze taakvelden. Verder sluiten niet alle onderdelen van het Handhavinglexicon meer aan bij de praktijksituatie. Om deze redenen wordt deel 1 van het Handhavinglexicon aangepast.

Voor u ligt het handhavingbeleidsplan van de bouw, milieu en ruimtelijke regelgeving van de gemeente Zaanstad. Het is een beleidplan waarin op een transparante en weloverwogen wijze keuzes zichtbaar worden om de beschikbare capaciteit efficiënt in te zetten voor toezicht en handhaving. Hierbij spelen vragen als: wat gaan we handhaven, hoe gaan we handhaven, wat heeft prioriteit en wat heeft minder prioriteit? Een risicoanalyse is als hulpmiddel gebruikt bij het stellen van prioriteiten en voor het effectief inzetten van de capaciteit.

Het handhavingbeleidsplan moet worden gezien als het beleidskader waarbinnen doelen voor handhaving, alsmede een aantal uitgangspunten en prioriteiten zijn geformuleerd. Het vormt de basis voor het jaarlijks terugkerende handhavingprogramma van de sector Handhaving.

De verantwoordelijkheid en bevoegdheid voor het houden van toezicht en handhaving in de gemeente Zaanstad ligt bij de verschillende diensten, afdelingen en instanties. Naast de gemeente houden de brandweer, de politie Zaanstreek-Waterland, de provincie Noord-Holland, Rijkswaterstaat en het Hoogheemraadschap zich ook bezig met toezicht en handhaving. Samenwerking is dan ook noodzakelijk voor een optimaal en integraal resultaat van handhaving. Zo wordt binnen het Noordzeekanaalgebied met de regio’s IJmond, Zuid-kennemerland, Zaanstad en Amsterdam gewerkt aan het gezamenlijk opstellen van een handhavingprogramma 2009-2010 om de handhavingsamenwerking te versterken.

Tenslotte

Het handhavingbeleidsplan geldt voor een periode van 4 jaar. Het beleid, de prioriteitskeuzes en de ambities kunnen jaarlijks worden bijgesteld; dit gebeurt uitsluitend wanneer daartoe een duidelijke aanleiding is.

Leeswijzer

In hoofdstuk 1 wordt kort ingegaan op het programmatisch handhaven. Hoofdstuk 2 geeft de visie en uitgangspunten van handhaving weer. Vervolgens is in hoofdstuk 3 de risicoanalyse beschreven en zijn de prioriteiten gesteld met consequenties voor de handhavingpraktijk. Hoofdstuk 4 beschrijft de verschillende strategieën die bij de uitvoering van de handhavingstaken worden gehanteerd. Tenslotte geeft hoofdstuk 5 weer op welke manier de gestelde doelen worden gemonitord en geëvalueerd.

Hoofdstuk 2. Handhavingvisie voor professionele en pro actieve handhaving

In dit hoofdstuk is de missie/visie van de gemeente Zaanstad op de naleving van de wet- en regelgeving in het algemeen en handhaving in het bijzonder uiteengezet.

De gemeente wil haar handhavingstaken op een structurele manier vormgeven. De ambitie is om handhaving zichtbaar te maken en handhaving voor langere tijd op een kwalitatief hoog niveau te brengen. Dit betekent dat handhaving gesprekspartner is in tal van dienstoverstijgende werk- en projectgroepen en niet louter functioneert als sluitstuk van het proces. Door samenwerken, communiceren en realiseren geeft de gemeente richting aan deze kwaliteitsimpuls. Op deze manier kan handhaving proactief en effectief worden ingezet.

Hoofdstuk 3. Beleid kenmerkt zich door keuzes maken

De gemeente is verantwoordelijk voor de handhaving van een groot aantal wetten en regels op het gebied van bouwen, milieu en de fysieke ruimte. Echter, niet alle regels zijn op dezelfde intensieve manier te handhaven. Hier komt nog eens bij dat het met de huidige beschikbare capaciteit onmogelijk is om álle wettelijke handhavingstaken uit te voeren. Voor een duidelijk en weloverwogen handhavingsbeleid is daarom een prioriteitstelling noodzakelijk. Dit betekent dat het college keuzes moet maken. Daarbij spelen vragen als: Wat gaan we handhaven, hoe gaan we handhaven, wat heeft prioriteit en wat heeft minder prioriteit? Met behulp van een risicoanalyse kan de beperkt beschikbare capaciteit effectief worden ingezet.

Hoofdstuk 4. Werkwijze toezicht en handhaving via eenduidige strategie

Handhaven is gericht op naleving van de gestelde wet- en regelgeving. Er zijn verschillende instrumenten beschikbaar om dit te realiseren. Door het opstellen van wetgeving wordt niet automatisch bereikt dat bedrijven en burgers de op hen van toepassing zijn de regels naleven. Veelal is er sprake van een bepaalde afweging. Afhankelijk van de omstandigheden kunnen verschillende instrumenten afzonderlijk of gelijktijdig worden ingezet.

Naleving van de regels kan via voorlichting en communicatie worden bevorderd. Verder kan het via preventief toezicht worden gestimuleerd. Als blijkt dat er geen sprake is van vrijwillige naleving van de regels dan gaat de gemeente Zaanstad over op een strategie. Deze strategieën zijn afgeleid de ‘Tafel van elf’. Deze tafel is een systematiek die ontwikkeld is door het Ministerie van Justitie. Het is een hulpmiddel om na te gaan hoe bedrijven en burgers tot bepaalde afwegingen komen om al dan niet aan wet- en regelgeving te gaan voldoen. De gemeente maakt onderscheid in een:

• -

  preventiestrategie

• -

  toezichtstrategie

• -

  sanctiestrategie

• -

  gedoogstrategie

De 11 redenen voor burgers en bedrijven om regels of voorschriften niet na te leven zijn onderscheiden in drie groepen:

Spontane naleving:

• 1.

  Gebrekkige kennis van de regelgeving bij de doelgroep;

• 2.

  De te maken kosten zijn hoger dan de opbrengsten bij niet-naleving;

• 3.

  Mate van acceptatie (begrip) van de regels en het beleid door de doelgroep;

• 4.

  Normgetrouwheid van de doelgroep;

• 5.

  Onvoldoende informele controle binnen de doelgroep en door derden.

Controle:

• 6.

  De kans dat een overtreding aan het licht komt anders dan door een controle van de gemeente (klachten van buren);

• 7.

  De kans dat iemand wordt gecontroleerd op het begaan van een overtreding (bewust risico lopen);

• 8.

  De kans dat een controle wordt opgemerkt;

• 9.

  De kans op constateringen bij branchecontroles (selectiviteit).

Sanctie:

• 10.

  Een inschatting van de mogelijkheid dat een sanctiemaatregel wordt opgelegd;

• 11.

  Zwaarte van de sanctiemaatregel.

Hoofdstuk 5. Handhavingsbeleidcyclus beter en optimaal benut

De gemeente heeft gekozen voor programmatisch handhaven. Dit is vastgelegd in het Handhavinglexicon. Een programmatische aanpak bestaat uit het maken van beleid, de uitvoering hiervan en het monitoren en bijsturen van de handhavingresultaten. Daarmee is programmatisch handhaven een cyclisch proces.

Het blijkt dat de cyclus van de afdeling Milieu- en Gebruikstoezicht nog niet geheel aansluit bij de begrotingscyclus van de gemeente. Daarom zal de handhaving systematisch en cyclisch gaan plaatsvinden via de beleidscyclus en meelopen in de begrotingscyclus. Het systematisch doorlopen van deze cyclus zorgt ervoor dat het handhavingproces steeds verder wordt verbeterd. Via het programma worden de beleids- en de begrotingscyclus aan elkaar verbonden. In de volgende figuur zijn de verschillende elementen weergegeven.

Figuur 1: Beleids- en begrotingscyclus

De onderdelen van de beleids- en begrotingscyclus worden hieronder nader uitgewerkt.

Beleidscyclus

Het beleid dat in het handhavingbeleidsplan is vastgelegd, wordt geconcretiseerd in acties in het uitvoeringprogramma. Vervolgens vindt de daadwerkelijke uitvoering van de handhavingstaken plaats. Monitoren van de uitgevoerde handhavingstaken vindt plaats in de MARAP (management rapportage), in de IDR (Interne Dienst Rapportages) en in het jaarverslag.

Op basis van de resultaten kan, indien nodig, het uitvoeringsprogramma voor het volgende jaar worden aangepast. Hiermee begint de beleidscyclus opnieuw. Het beleid, de prioriteitskeuzes en de ambities kunnen ook worden bijgesteld, maar alleen als daartoe aanleiding is.

Bijlage 1. Ontwikkelingen en nieuwe taakvelden

In 2007 is de nieuwe Woningwet van kracht geworden. Deze nieuwe wet heeft belangrijke gevolgen voor de gemeente. De gemeentelijke handhavingstaak wordt aangescherpt. De wijzigingen in de wet hebben tot doel de naleving, handhaving en handhaafbaarheid van de bouwregelgeving te verbeteren. Met deze wet krijgen burgers meer verantwoordelijkheid voor het naleven van de regels. Verder is de gemeente verplicht om een handhavingplan op te stellen.

In 2008 worden ook een aantal nieuwe besluiten van kracht:

• 1.

  Het Activiteitenbesluit;

• 2.

  Het besluit brandveilig gebruik bouwwerken, kortweg: Gebruiksbesluit;

• 3.

  Besluit bodemkwaliteit bouwstoffen.

• 1.

  Veel bedrijven in Zaanstad moeten nu voldoen aan standaard milieuvoorschriften die in landelijke branche besluiten staan. Vanaf 1 januari 2008 worden veel besluiten samengevoegd in het Activiteitenbesluit. In dit nieuwe besluit verdwijnen de standaard milieuvoorschriften per branche. De voorschriften worden vervangen door milieuvoorschriften per bedrijfsactiviteit. Met de invoering van dit besluit treedt een verschuiving op van vergunningverlening naar handhaving.

• 2.

  De Woningwet schrijft voor dat gemeenten voorschriften over brandveilig gebruik van bouwwerken moeten opnemen in de gemeentelijke bouwverordening. Deze voorschriften verschillen per gemeente. Door de inwerkingtreding van het Gebruiksbesluit worden de voorschriften over het brandveilige gebruik van bouwwerken en brandveiligheid van de buitenopslag van brandbare gevaarlijke stoffen landelijk gelijk getrokken. Met de brandweer worden vanwege de invoering afspraken gemaakt over de uitvoering van de taken en verantwoordelijkheid voor het Gebruiksbesluit

• 3.

  In het Besluit bodemkwaliteit komt het bodembeleid van de laatste jaren samen. Het besluit heeft gevolgen voor de kwaliteitsborging van bouwstoffen, grond en baggerspecie.

Naar verwachting treedt op juli 2008 de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening in werking. Deze wet biedt een nieuw stelsel om beleid voor een duurzame leefomgeving mogelijk te maken. De nieuwe wet draagt bij aan een vereenvoudiging en versnelling van procedures en beroepsprocedures.

De gemeente kan straks een dwangsom en boetes opleggen of bestuursdwang toepassen, als dat nodig is om activiteiten in strijd met het bestemmingsplan tegen te gaan. Verder is de gemeente verplicht om een handhavingplan op te stellen.

In 2009 wordt de Wet Algemene bepalingen omgevingsrecht (WABO) van kracht. In deze wet worden het vergunningenstelsel, het ontheffingenstelsel en andere bestemmingsstelsels samengevoegd tot één omgevingsvergunning. Kenmerk van deze nieuwe wet is: één loket voor het aanvragen van een vergunning, één bevoegd gezag voor de verleende de vergunning en één procedure voor het aanvragen van de vergunning.

Door deze nieuwe wetten en besluiten krijgt de gemeente te maken met nieuwe handhavingstaken en krijgen de werkvelden andere accenten.

Inventarisatie werkvelden en handhavingstaken

Voordat keuzes gemaakt kunnen worden ten aanzien van handhaving is het belangrijk te weten waar de gemeente nu staat als het gaat om de uitvoering van handhavingstaken. De afdeling Milieu- en Gebruikstoezicht voert de handhavingstaken uit. Op de volgende wet- en regelgeving houdt de afdeling Milieu- en Gebruikstoezicht toezicht:

• ·

  de Woningwet en hieruit voortvloeiende besluiten en verordeningen;

• ·

  de Wet Milieubeheer en hieruit voortvloeiende besluiten;

• ·

  de Wet Bodembescherming en de hieruit voortvloeiende besluiten;

• ·

  de Algemene Plaatselijke Verordening (APV);

• ·

  de Wet op de Ruimtelijke Ordening;

• ·

  de Drank- en Horecawet;

• ·

  de Wet Kinderopvang;

• ·

  de Winkeltijdenwet;

• ·

  de Wet op de Kansspelen.

Dit is slechts een opsomming van de belangrijkste wet- en regelgeving. Gezien de diversiteit van het werkveld van de afdeling is een uitputtend overzicht niet te geven. Wel is een verdeling te maken van de handhavingstaken van Milieutoezicht en Gebruikstoezicht.

Milieutoezicht:

• ·

  controle op de naleving van (de uitvoeringsbesluiten en beschikkingen op grond van) de milieuwetgeving, Winkeltijdenwet, Drank- en Horecawet, Wet op de Kansspelen en Wet Kinderopvang;

• ·

  advisering aangaande preventie bij bedrijven;

• ·

  de behandeling van klachten op grond van deze wetgeving;

• ·

  de beleidsmatige en juridische advisering met betrekking tot de handhaving van deze wetgeving.

Gebruiktoezicht:

• ·

  controle op de naleving van (de uitvoeringsbesluiten, verordening en beschikkingen op grond van) de bouw- en ruimtelijke wetgeving;

• ·

  de behandeling van klachten op grond van deze wetgeving;

• ·

  de beleidsmatige en juridische advisering met betrekking tot de handhaving van deze wetgeving. 

In bijlage 2 wordt een totaaloverzicht weergegeven van de taken van de afdeling die voortvloeien uit de wet- en regelgeving.

Functiescheiding

Na de zogenaamde kanteling van de gemeente Zaanstad in 2001 is er een functionele en organisatorische scheiding gemaakt tussen de vergunningverlening en de handhaving. Door deze scheiding ontstaan er geen loyaliteitsconflicten, wordt de handhaving geloofwaardiger en specialistischer. Ook ontstaat er een duidelijkere relatie in de richting van justitie en politie.

Overzicht functiescheidingen:

Door de functiescheidingen bestaat wel het risico op spreiding van kennis en afstemmingsproblemen tussen normstelling en handhaving. Om dit risico te verkleinen stemt de afdeling haar projecten en plannen altijd af met de bovenstaande afdelingen. Ook houdt de afdeling in haar plannen en projecten rekening met het beleid en plannen van de andere afdelingen. Zo is de afdeling Milieu bezig met het ontwikkelen van een Milieuvisie en is de afdelingTechnische Vergunningen, team Bouwen bezig met het opstellen van een bouwbeleidsplan. Dit zijn dus kaders waar de afdeling Milieu- en Gebruikstoezicht rekening mee houdt en aansluiting bij zoekt.

Bijlage 2. Handhavingstaken Milieutoezicht

Bijlage 2. Handhavingstaken Gebruikstoezicht

Bijlage 3. Toelichting onderdelen risicoanalyse, kansen en prioriteiten

Hieronder staat een overzicht van scores van de negatieve effecten.

Bijlage 4. Toezichtstrategie

Toezichtmogelijkheden

Toezicht is het actief controleren van naleving door de gemeente. Dit doet de gemeente alleen of in samenwerking met andere handhavende instanties. Toezicht levert een beeld op van de mate van naleving en kan een indicatie zijn van de noodzaak tot handhaving. Essentieel daarbij is de zorg dat handhaving zo veel mogelijk moet worden ingezet als ‘uiterst redmiddel’. Indien blijkt dat de mate van naleving bij bedrijven hoog is kan ook worden gedacht aan het inzetten van beloning bij goed gedrag. Beloning betekent in dit geval minder toezicht.

De gemeente Zaanstad kent een aantal soorten toezicht:

·Projectmatige en branche controles

Toezicht kan plaatsvinden op basis van aangekondigde projectmatige en branche controles. Bij branche controles moet worden gedacht aan bijvoorbeeld de controle van LPG tankstations en caravanstallingen. Bij projecten kan men denken aan bijvoorbeeld de controle van een industrieterrein.

·Steekproefsgewijze controles

Bij deze vorm van toezicht wordt uit een bepaalde branche, steekproefsgewijs een aantal bedrijven gecontroleerd. Dit kunnen zowel integrale als projectmatige of themagerichte controles zijn. De kernbepalingen staan hierbij centraal. Alvorens de gemeente een bepaalde branche bezoekt, wordt in eerste instantie de gehele branche erop geattendeerd dat in een bepaalde periode bedrijven in deze bepaalde branche kunnen worden gecontroleerd. Deze vorm van toezicht, kan worden gebruikt om het naleefgedrag binnen een bepaalde branche te beoordelen en te bepalen of voor een volgend jaar intensiever toezicht gewenst is.

·Bezoeken naar aanleiding van wijzigingen in de vergunning of melding, controles naar aanleiding van een bedrijfsbeëindiging en hercontroles

Na afgifte en in werking treden van de vergunning of melding vindt een zogenaamde opleveringscontrole plaats. Daarbij wordt het bedrijf beoordeeld op de nieuwe voorschriften. Deze controle wordt gezamenlijk door een toezichthouder en vergunningverlener uitgevoerd. Indien een bedrijf stopt met zijn werkzaamheden dan wordt er een controle uitgevoerd of alles goed wordt achtergelaten. Dat wil zeggen dat er geen afvalstoffen meer aanwezig zijn en de bodem niet verontreinigd is.

·Voorbereiding van het toezicht

De voorbereiding van controlebezoeken betreft in vrijwel alle gevallen een dossieronderzoek waarbij de geldende vergunningen en/of van toepassing zijnde besluiten worden doorgenomen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van gegevens van de Kamer van Koophandel, bouwtekeningen, luchtfoto’s, diverse computerbestanden en checklisten.

·Administratieve controle

Het gaat hierbij om het screenen van de administratieve bronnen, zoals bodem en geluidsrapporten en keuring- en saneringsplannen. Ook gaat het om het beoordelen van meetrapporten, afvoerbewijzen van afvalstoffen of de oplosmiddelboekhouding.

·Geluidmetingen

Om na te gaan of een bedrijf voldoet aan de gestelde geluidsnormen, voert de gemeente geluidsmetingen uit. Vaak worden deze metingen samen met de politie uitgevoerd.

·Bezoekverslag/brief

Van een toezichtbezoek wordt een bezoekverslag (in de vorm van een brief) gemaakt. Hiervoor gebruikt de gemeente standaardbrieven. Deze brieven worden geregistreerd in het computerprogramma MPM4all.

·Toezicht op basis van klachten, meldingen, incidenten en handhavingverzoeken

Gemeente Zaanstad voert het toezicht en de handhaving zowel ambtshalve als reactief uit. Inwoners en bedrijven van Zaanstad dienen klachten, meldingen en verzoeken tot handhaving in. Alleen op een formeel verzoek tot handhaving dient de gemeente tijdig een besluit te nemen. De onderstaande opsomming laat zien hoe de gemeente onderscheid maakt in handhavingverzoeken, klachten en meldingen.

- Verzoek tot handhaving

Een verzoek tot handhaving moet voldoen aan de eisen uit de Algemene wet bestuursrecht. Een aanvraag is een verzoek van een belanghebbende om een besluit te nemen. Een aanvraag moet

• ·

  altijd schriftelijk worden ingediend;

• ·

  voldoende gemotiveerd zijn waarbij de belangen tot handhavend optreden kenbaar worden gemaakt;

• ·

  voldoende concreet zijn;

• ·

  ondertekend zijn;

• ·

  voorzien zijn van de naam en het adres van de aanvrager.

Voldoet een verzoek tot handhaving hier niet aan, dan wordt de aanvrager binnen 8 weken in de gelegenheid gesteld het gebrek te herstellen. Blijft herstel uit dan wordt het verzoek tot handhaving niet in behandeling genomen. Op een ontvankelijk verzoek tot handhaving wordt binnen de gestelde termijnen besloten. Voor de Wet milieubeheer is dat 4 weken en voor de overige verzoeken is dit 8 weken. Deze termijnen kunnen gemotiveerd worden verlengd. Het zijn geen fatale termijnen.

Vaste jurisprudentie wijst uit dat bestuursorganen verzoeken van burgers breed moeten interpreteren. Een schriftelijke kennisgeving van overlast of een vingerwijzing richting handhavend optreden dient te worden opgevat als een formeel verzoek tot handhaving en wordt als zodanig aangemerkt. Indien nodig wordt de verzoeker in de gelegenheid gesteld mogelijke gebreken te herstellen. Verzoeken tot handhaving kunnen ook via e-mail worden ingediend. Wordt gebruik gemaakt van een digitaal meldingformulier via www.zaanstad.nl dan is dat een melding en wordt als zodanig behandeld. Dit is van belang i.v.m. de nieuwe Wet dwangsom.

- Melding

Onder meldingen verstaat de gemeente telefonische klachten, meldingen via het callcenter of meldingen via digitale formulieren via www.zaanstad.nl

Melders krijgen altijd een terugkoppeling over de melding. Bij anonieme meldingen gebeurt dit niet. De wijze van terugkoppeling kan zowel mondeling als schriftelijk geschieden. Als duidelijk is dat de melding niet naar tevredenheid is afgehandeld wordt de aanvrager gewezen op de mogelijkheid een formeel verzoek tot handhaving in te dienen.

- Klacht

Burgers, bedrijven en instanties kunnen over de wijze waarop de gemeente omgaat met verzoeken en meldingen een klacht indienen. Daarvoor heeft gemeente Zaanstad een interne klachtenprocedure vastgesteld en bestaat de mogelijkheid een klacht in te dienen bij de gemeentelijke ombudsman. Op een klacht volgt nooit een besluit om wel of niet handhavend op te treden.

Bijlage 5. Sanctiestrategie

De sanctiestrategie van de gemeente Zaanstad valt uiteen in drie verschillende reacties die op overtredingen gegeven kunnen worden. Een bestuurlijke, strafrechtelijke en privaatrechtelijke reactie. De strategie is getoetst aan de landelijke sanctiestrategie milieuhandhaving.

5.2 Keuze bestuursrechtelijke handhavinginstrumenten

Bij de toepassing van een bestuursrechtelijk sanctiemiddel moet gekeken worden naar het beoogde effect en de proportionaliteit (redelijke verhouding tussen het middel en de zwaarte van de overtreding) van het sanctiemiddel. Bij de keuze moet gekeken worden wat men wil bereiken en welk middel het meest geschikt en het minst ingrijpend is om een normconforme situatie te verkrijgen. Een dwangsom kan gezien worden als prikkel om overtreders alsnog te bewegen aan de wet te voldoen. Indien er sprake is van een overtreding die regelmatig wordt herhaald dient gekozen te worden voor een last onder dwangsom. Een dwangsom kan volgens de Awb alleen worden opgelegd aan de overtreder. Indien de overtreder niet bekend is kan dus niet gekozen worden voor een last onder dwangsom en moet worden overgegaan tot bestuursdwang. In sommige situaties past geen dwangsom. De overtreder kan er immers voor kiezen om de dwangsom te laten verbeuren zonder verdere actie te ondernemen. In dat geval blijft de overtreding vooralsnog voortbestaan. Dit is bijvoorbeeld bij spoedeisende situaties niet toelaatbaar. Hier gaat de gemeente onmiddellijk over tot het toepassen van bestuursdwang.

Het feit dat wordt gebouwd zonder of in afwijking van een bouwvergunning geeft op zichzelf voldoende aanleiding om in spoedeisende situaties de bouw stil te leggen omdat anders de illegale situatie verder in omvang toeneemt en de gemeente voor een voldongen feit wordt geplaatst.

Indien er gevaar dreigt voor de openbare orde (drugs, wapens enz.) wordt er spoedeisende bestuursdwang toegepast welke bestaat uit onmiddellijke sluiting van de horeca-inrichting voor een korte periode. Gedurende die periode wordt beoordeeld of de feiten en omstandigheden een langere sluiting beogen om de openbare orde en veiligheid te beschermen. Indien er sprake is van aantasting van de openbare orde vindt verplichte intrekking van de Drank- en Horecavergunning plaats. Ook bestaat de mogelijkheid tot intrekken van de exploitatievergunning. Bij relatief kleine overtredingen zoals APV overtredingen (bijvoorbeeld sluitingstijden) en overtredingen van de Drank- en Horecawet (bijv. afwezigheid van de vergunninghouder) volgt een vooraanschrijving gevolgd door een dwangsom. In geval van een herhaalde overtreding dan wel indien er geen zicht op verbetering is (bijvoorbeeld als de vergunninghouder aangeeft nimmer meer aanwezig te zullen zijn) wordt de vergunning ingetrokken. Na de intrekking wordt de horeca-inrichting onmiddellijk gesloten tot er nieuwe vergunningen zijn. Ingeval er exploitatie van een horeca-inrichting plaats vindt zonder vergunning of er wordt in een horeca-inrichting drank geschonken zonder vergunning wordt handhavend opgetreden in de vorm van bestuursdwang. Er wordt dan overgegaan tot sluiting van de horeca-inrichting. Heropening kan enkel plaatsvinden na afgifte van de benodigde vergunningen.

5.2.1 Inning verbeurde dwangsommen / kosten bestuursdwang.

De hoogte van de opgelegde dwangsom is afhankelijk van onder andere de volgende elementen:

• ·

  De kosten die gemoeid zijn met het opheffen van de overtreding;

• ·

  De draagkracht van de overtreder;

• ·

  Voordeel / opbrengst voor de overtreder;

• ·

  De waarde van het illegale object.

En bij preventieve dwangsommen speelt verder nog:

• ·

  De afschrikkende werking;

• ·

  Het te verwachten voordeel voor de overtreder.

Het is niet mogelijk om standaardbedragen vast te stellen omdat de hoogte van de dwangsom sterk afhankelijk is van de feiten en omstandigheden van het individuele geval. Volgens artikel 5:32 lid 4 Awb moet het vastgestelde bedrag in redelijke verhouding staan tot de zwaarte van het geschonden belang en de beoogde werking van de dwangsomoplegging. De rechter is veelal terughoudend voor wat betreft het toetsen van de hoogte van dwangsommen. Een dwangsombeschikking heeft een voorwaardelijk karakter. De dwangsom wordt alleen verbeurd indien de overtreder binnen de begunstigingstermijn geen gehoor heeft gegeven aan de opgelegde last. In dat geval zijn de verbeurde dwangsommen verhaalbaar samen met de invorderingskosten en eventuele wettelijke rente.

Wanneer een overtreder geen gehoor geeft aan een bestuursdwangbeschikking moet de gemeente Zaanstad zelf op kosten van de overtreder een einde te maken aan een niet normconforme situatie. De volgende kosten zijn verhaalbaar:

• ·

  kosten van bestuursdwang;

• ·

  kosten van invordering;

• ·

  voorbereiding kosten bestuurdwang voor zover deze gemaakt zijn na afloop van de begunstigingstermijn;

• ·

  schade welke aan derden bij de ten uitvoerlegging van de bestuursdwang is toegebracht.

5.2.2 Strafrechtelijke handhaving

De gemeente Zaanstad treedt bij overtredingen van de Wet Mulder en bepaalde overtredingen van de APV strafrechtelijk op. Bevoegd hiervoor zijn de boa’s van de afdeling Straattoezicht van de gemeente Zaanstad.

Allereerst zijn er de verkeersovertredingen op grond van de Wet Mulder. Dit zijn strafrechtelijke overtredingen waartegen administratiefrechtelijk gehandhaafd wordt. Het betreft strafrechtelijke handhaving waarbij een proces-verbaal wordt opgemaakt waarop een vaststaande sanctie van het OM staat. De boa maakt van de geconstateerde overtreding een proces-verbaal. Een proces-verbaal is een verslag van een strafbaar feit waarin alle feiten en omstandigheden staan over het strafbare feit. Het OM beslist op grond van het proces-verbaal over rechtsvervolging en op grond daarvan moet de rechter een veroordeling kunnen uitspreken. Bij Wet Mulder overtredingen doet de OvJ een transactievoorstel ter hoogte van vaststaande bedragen, de feitelijke boete. Tegen dit transactievoorstel staat bezwaar en beroep open. Het betreft een vorm van administratief beroep.

Naast Wet Mulder overtredingen kunnen de boa´s tevens een bekeuring uitschrijven ten aanzien van voertuigen die niet hebben voldaan aan hun belastingplicht. Dit gebeurt indien met zonder te betalen op een betaalparkeerplaats staat, of ten onrechte in een belanghebbend gebied. Men ontvangt dan een naheffingsaanslag parkeerbelasting. Deze handhaving betreft daarom een apart stukje fiscaalrechtelijke handhaving.

Voor overtredingen Woningwet, Wet milieubeheer en Drank- en Horecawet werkt gemeente Zaanstad samen met de regiopolitie Zaanstreek- Waterland. In voorkomende gevallen vinden controles gezamenlijk plaats en vind er wederzijdse informatie uitwisselingen plaats.

5.2.3. Privaatrechtelijke handhaving

De gemeente Zaanstad kan privaatrechtelijk optreden bij het onjuist aanbieden van huisvuil. Dit gebeurt op grond van artikel 18.17 Wet milieubeheer (Wm) waarin expliciet is bepaald dat de overheid de kosten die gepaard gaan met het beheer van afvalstoffen waarmee een onrechtmatige daad is gepleegd, op de overtreder kan verhalen. Hiermee is er daarom een expliciete grondslag waardoor er nimmer sprake kan zijn van strijdigheid met de tweewegenleer. In geval van toegebrachte schade kan een actie uit onrechtmatige daad volgen (artikel 6.62 Burgerlijk wetboek).

5.2.4. Wanneer bestuursrecht, strafrecht en privaat recht

Voor de handhaving van normen en regels kunnen in beginsel meerdere wegen worden bewandeld: bestuursrecht, strafrecht en privaatrecht. Uitgangpunt voor de gemeente is dat zij in eerste instantie de publiekrechtelijke mogelijkheden tot handhaving moet gebruiken. Het strafrecht zorgt namelijk niet in alle gevallen voor een opheffing van de geconstateerde overtreding. Er is slechts sprake van een bestraffing voor een reeds plaatsgevonden overtreding. De beslissingsbevoegdheid tot het al dan niet gebruik maken van het strafrecht ligt bij het OM. Het bestuursrechtelijke en het strafrechtelijke traject kunnen heel goed naast elkaar lopen.

SCHEMA 1 HANDHAVINGSTRATEGIE

Toelichting optreden

Categorie 1 optreden

Direct toepassen spoedeisende bestuursdwang

Categorie 2 optreden

Optreden via o.a. dwangsom, bestuursdwang en intrekken van de vergunning

SCHEMA 2 HANDHAVINGSTRATEGIE

Toelichting optreden

De aanschrijving is geen handhavingbeschikking. Er is daarom geen sprake van een Awb-procedure (geen bezwaar en beroep mogelijk). Rechtsbescherming wordt genoten bij de Burgerlijke rechter. Het initiatief daartoe ligt bij de aangeschrevenen. De inning van het kostenverhaal en de schadevergoeding loopt via de rechter (executoriale titel).

Bijlage 6. Gedoogstrategie

Zoals eerder aangegeven, geldt de beginselplicht tot handhaven als centraal uitgangspunt voor het handhavingsbeleid van Zaanstad. Regel wordt dat de normovertreding wordt beëindigd door de overtreder te dwingen zich weer aan de gestelde regels te houden. Maar, met inachtneming van recente jurisprudentie terzake is de ruimte om te gedogen echter niet verwaarloosbaar.

Actief gedogen wordt gezien als het resultaat van een weloverwogen besluit (gedoogbesluit) van het bevoegde gezag, dat op een zorgvuldige wijze tot stand komt, en nauwkeurig aangeeft onder welke voorwaarden en voor welke duur de overtreding wordt toegestaan, onder afzien van het gebruik van handhavingbevoegdheden. De jurisprudentie laat zien dat de situaties die kunnen leiden tot rechtmatig gedogen, globaal als volgt kunnen worden ingedeeld:

• ·

  De tijdelijkheid van de overtreding.

• ·

  Bij aparte onbillijkheden in het geval van handhaving: bij overmacht en in sommige overgangssituaties (andere regelgeving op komst).

• ·

  In het belang van de overtreden norm: bijvoorbeeld in proefsituaties ter behartiging van het achter de norm gelegen belang.

• ·

  Bij een zwaarder wegend belang: bijvoorbeeld opgewekt vertrouwen, rechtszekerheid, het economische belang van overtreder, e.d..

De volgende waarborgen worden bij gedogen voorgesteld:

• ·

  Gedogen dient in omvang en tijdsduur te worden beperkt: gedogen is uitzondering, voor het geval handhaven op korte termijn niet plaats kan vinden en of legalisatie binnen afzienbare termijn mogelijk is.

• ·

  Gedogen gaat gepaard met voorschriften die de geschonden norm zoveel mogelijk beschermen.

• ·

  Gedogen gebeurt expliciet en schriftelijk en onder voorbehoud van later opkomende belangen van derden.

Erkend moet worden dat er ook gedoogd wordt (en zal worden) zonder dat een dergelijke afweging plaats kan vinden, het zogenaamd ‘passieve gedogen’. Het gaat dan om het feitelijk niet optreden tegen wel bij het bevoegde gezag bekende normafwijkingen, die van zo geringe aard zijn dat de norm nauwelijks wordt aangetast, dan wel dat handhaven onevenredig zou zijn.

Dergelijke passieve gedoogbeslissingen moeten wel zoveel mogelijk zichtbaar worden gemaakt, bijvoorbeeld door standaardregistratie bij toezicht. Deze gedoogruimte loopt veelal samen met de vrije ruimte die in de toezichtfase aan toezichthouders wordt gegund om te waarschuwen en te overreden, dan wel om voor zeer mineure zaken geen verdere actie te nemen. Als het bestuur hier geen zicht op heeft, kan het daarvoor slecht de verantwoordelijkheid dragen. Het passieve gedogen moet in kaart worden gebracht en kan dan voor geringe gevallen worden voortgezet.

De richtlijnen voor het reguleren van actief gedogen luiden als volgt.

• ·

  Ruimtelijk bestuursrecht en Algemene Plaatselijke Verordening: Voor bouwen en openbare ruimte geldt de beginselplicht tot handhaving als uitgangspunt, waarbij in voorkomende situaties - afhankelijk van de feiten en omstandigheden - de mogelijkheid bestaat dat een termijn wordt geboden dat van gemeentewege niet wordt opgetreden. In geval het de veiligheid en gezondheid van personen betreft is er in beginsel geen ruimte voor gedogen.

• ·

  Milieurecht: ook voor overtredingen van milieuregelgeving is er in beginsel geen ruimte voor gedogen.