Jeugdketenbeleid van de gemeente Steenwijkerland

Jeugdketenbeleid

Inleiding

Jongeren ontmoeten elkaar voor de gezelligheid in omgebouwde (sta)caravans. Deze keten staan meestal op het erf. Een keet is een ontmoetingsplek, vaak opgezet door en voor jongeren, die daar één of meer keer per week samenkomen.

De regie omtrent het ketenbeleid ligt nadrukkelijk in handen van de gemeente. Gemeenten hebben tenslotte het beste zicht op de lokale situatie met betrekking tot het fenomeen “jeugdketen”. Onze gemeente is één van de gemeenten waar het verschijnsel “jeugdketen” zich voordoet.

Aanleiding voor het opstellen van dit beleid zijn het collegeprogramma en de Jeugdagenda Steenwijkerland. Eén van de speerpunten uit de Jeugdagenda is dat kinderen en jongeren een gezonde leefstijl hebben. Als actiepunt daarbij is het opstellen van een jeugdketenbeleid genoemd.

Specifiek over de keten gaat het om de volgende doelstellingen:

• -

  het stimuleren van sociale cohesie

• -

  verantwoord omgaan met alcoholgebruik

• -

  het vergroten van de veiligheid in en om de keten.

Afgelopen jaren zijn diverse acties ondernomen om te komen tot een integraal jeugdketenbeleid in onze gemeente. Door diverse afdelingen zijn stappen in de goede richting gezet. Daarnaast heeft de Vereniging Nederlandse Gemeenten (de VNG) een Handleiding ketenbeleid opgesteld. De Handleiding is ontwikkeld door een drietal ministeries en is als basis gebruikt bij het opstellen van het jeugdketenbeleid van de gemeente Steenwijkerland.

Dit voorstel bestaat uit een aantal onderdelen:

• 1.

  Uitgangspunten voor het beleid, op landelijk en gemeentelijk niveau

• 2.

  Stand van zaken op dit moment: wat hebben we tot nu toe gedaan

• 3.

  Vervolgstappen, waarin de uitgangspunten en de keuzes nader uitgewerkt zijn

• 4.

  Concrete uitvoering in de praktijk, toetsingscriteria

• 5.

  Planning, implementatie en monitoring

1. Uitgangspunten voor het beleid

Jeugdketen vormen een belangrijk aandachtspunt in het beleid, zowel op landelijk, als op locaal niveau. Het college van burgemeester en wethouders heeft aangegeven behoefte te hebben aan de nadere regulering van het verschijnsel “jeugdketen”. Door de regulering kan ook sturing worden gegeven. We willen dat jongeren in onze gemeente op een gezellige manier elkaar kunnen blijven ontmoeten in de jeugdketen, maar daar gaan we voorwaarden aan verbinden in verband met de veiligheid van jongeren. Alleen op deze manier kunnen we ook daadwerkelijk toetsen of ons ketenbeleid voldoet aan de uitgangspunten uit het collegeprogramma voor de volgende jaren.

Een eerste landelijke onderzoek naar de omvang van het aantal keten stamt uit het jaar 2005. Er wordt gesproken over zo’n 1500 keten, verspreid over 30 procent van de (veelal plattelandse) Nederlandse gemeenten. Keten komen met name dus voor in het landelijk gebied, met een concentratie in het noorden en oosten van het land. Naar schatting is er sprake van zo’n maximaal 80 keten per gemeente. Er is ook een schatting gemaakt van het aantal keetbezoekers: er wordt aangenomen dat ongeveer 50% van de jongeren op het platteland wel eens een keet bezoekt. De gemiddelde leeftijd is 19 jaar.

In onze gemeente gaat het in totaal om 16 keten. Uit een inventarisatie, uitgevoerd door zowel Timpaan Welzijn als de gemeente, is gebleken dat er aanvankelijk sprake was van 21 jeugdketen.

Eén jeugdkeet staat op het grondgebied van de gemeente NO-polder (Ettenlandseweg 23) en valt buiten dit beleid. Twee jeugdketen staan op gemeentegrond (Loswal, Belt-Schutsloot). Deze twee jeugdketen zullen verwijderd worden. Eén jeugdkeet is niet langer in gebruik (Veneweg 137) en zal eveneens verwijderd worden. In één geval is sprake van een “verlengde huiskamer”, waarbij een deel van de bestaande bebouwing (garage) in gebruik is genomen als ontmoetingsplek voor jongeren. Deze ruimte valt niet onder de noemer “jeugdkeet”. Uiteindelijk gaat het om 16 jeugdketen waarop dit beleid van toepassing is.

In de stuurgroep Veiligheid is men tot de conclusie gekomen dat het sluiten van de keten niet zonder meer gewenst is.

De jeugdkeet levert een bijdrage aan de sociale cohesie tussen jongeren en heeft daarmee een duidelijk positieve sociale functie. Eén van de uitgangspunten van de Stuurgroep is ook dat ouders (eigenaren) en jongeren primair verantwoordelijk zijn voor het reilen en zeilen in een jeugdkeet. De gemeente is daarbij ondersteunend in de vorm van informatie en voorlichting. Daarnaast zijn op de keten bestaande regels en wetten van toepassing en bij het niet naleven van de regels wordt gehandhaafd. Commerciële keten zijn niet toegestaan en er wordt geen alcohol verstrekt aan jongeren onder de 16 jaar. Deze uitgangspunten zijn gebruikt als leidraad bij het opstellen van dit beleid.

Wat willen we in de kern bereiken? Daar waar mogelijk willen we de keten laten staan, wel onder een aantal voorwaarden: er wordt op een verantwoorde manier met alcohol omgegaan en er is geen sprake van het veroorzaken van overlast. Daarnaast moeten de keten voldoen aan de eisen van de brandveiligheid. Ook willen we de situatie monitoren en ingrijpen daar waar nodig is. Om er zeker van te zijn dat de gemaakte afspraken met eigenaren van de keten nageleefd zullen worden, zal met iedere eigenaar van een keet een convenant afgesloten worden.

2. Stand van zaken, wat hebben we tot nu toe gedaan

Afgelopen jaren is door een aantal afdelingen binnen de organisatie gewerkt aan het nieuwe jeugdketenbeleid. Reeds bestaande rapporten, nota’s en onderzoeksresultaten zijn (waar mogelijk) gebruikt bij het opstellen van dit beleid en ze zijn tevens gebruikt als nadere onderbouwing/motivering. Om die reden zal soms worden verwezen naar deze stukken. Als leidraad bij deze notitie is de Handleiding ketenbeleid van de Vereniging Nederlandse Gemeenten gebruikt (verschenen in 2010).

Het voorstel hoe om te gaan met de jeugdketen in onze gemeente is op 28 februari 2011 behandeld in de Stuurgroep Veiligheid. De Stuurgroep Veiligheid heeft ingestemd met de voorgestelde koers en planning/uitvoering.

Bij het opstellen van dit beleid zijn de volgende rapporten, nota’s e.d. gebruikt:

• -

  Handleiding ketenbeleid van de VNG, inclusief model-bijlagen, zoals: keetreglement, registratieformulier controle keten, enz.

• -

  Pfo notitie van 30-9-2010: “Drank en horecavergunning, paracommerciële bedrijven”

• -

  Memo “Hokken en ketenbeleid” van 19-11-2010, juridische mogelijkheden/beperkingen

• -

  Concept-notitie van september 2009: “Hokken- en ketenbeleid Gemeente Steenwijkerland”

• -

  “Inventarisatie Keten en caravans Steenwijkerland” van Timpaan Welzijn van maart 2010 en “Inventarisatie jongerenketen/caravans gemeente Steenwijkerland” van juni 2010

• -

  Voorstel Jeugdketenbeleid, planning en uitvoering, behandeld in de stuurgroep Veiligheid op 28 februari 2011.

Inventarisatie en de resultaten

Het gaat om 21 geïnventariseerde keten/ontmoetingsplekken in de gemeente, verspreid over de volgende dorpen/kernen: Belt Schutsloot (4 keten), Giethoorn (3 keten), Heetveld (1 keet; deze keet is niet in gebruik als jongerenkeet, maar als een oudejaarshuisje), Oldemarkt (1 keet, “verlengde huiskamer”, geen los bouwsel), Ossenzijl (1 keet), Sint Jansklooster (4 keten), Vollenhove (2 keten, waarvan één keet aan de Ettenlandseweg gesitueerd is – buiten de gemeentegrenzen en buiten de provincie Overijssel?), Wanneperveen (2 keten).

Eén van de keten is gelegen buiten de grenzen van de gemeente en de provinciale grens, een andere keet wordt uitsluitend als oudejaarshuisje gebruikt. Twee keten zijn gesitueerd op gemeentegrond.

Er wordt daarom uitgegaan van 16 keten, waarvan één keet inpandig gesitueerd is als een verlengde huiskamer en alle andere keten staan er als losse bouwsels op het erf.

Richtlijnen van de VNG maken een onderscheid in jeugdketen. Er wordt over drie soorten jeugdketen gesproken: een huiskamerkeet (vriendengroep, kleinschalig, eigen drank en niet structureel), een buurtkeet (vriendengroep, kleinschalig, structureel) en een (semi)commerciële keet (vriendengroep + anderen, grootschalig, tegen betaling, structureel, ingericht als café, promotie).

De jeugdketen in onze gemeente vallen onder de categorie “buurtketen”, net als de meeste jeugdketen in Nederland. De keet in Oldemarkt kan worden aangemerkt als een huiskamerkeet. In onze gemeente is geen sprake van de aanwezigheid van (semi)commerciële keten.

3. Vervolgstappen

Maatschappelijk/sociaal/juridisch kader en verantwoording voor de gemaakte keuzes

Maatschappelijke/sociale aspecten

Vanuit de maatschappelijk/sociale optiek worden de jeugdketen gezien als een belangrijke sociale ontmoetingsplaats. Daarnaast zijn de jeugdketen een onderdeel van de lokale cultuur. Jongeren willen graag een eigen ontmoetingsplek hebben, waar ze voornamelijk voor de gezelligheid komen, één of meerdere keren per week. Ons uitgangspunt is het reguleren van het verschijnsel “jeugdketen”, zonder dat daarbij afbreuk wordt gedaan aan de lokale traditie. Zoals reeds gesteld, levert de jeugdkeet een bijdrage aan de sociale cohesie tussen jongeren en heeft daarmee een duidelijk positieve sociale functie. Een ander belangrijk onderdeel daarbij is het motiveren en stimuleren van jongeren om op een verantwoorde manier met alcohol om te gaan.

Het samenkomen in een jeugdkeet versterkt de groepsbinding en geeft jongeren een eigen plek. De keet wordt door ouders gezien als een vaste veilige plek, meestal dichtbij huis, waar hun kinderen samenkomen met jongeren uit de buurt.

Het tegengaan van alcoholmisbruik staat bij maatschappelijke/sociale aspecten voorop. Er zullen duidelijke afspraken worden gemaakt met de eigenaren van de jeugdketen. Bij het niet houden aan de gemaakte afspraken volgt een waarschuwing (de zogenaamde “gele kaart” wordt uitgedeeld aan de eigenaar) en bij een volgende geconstateerde overtreding volgt handhavend optreden van de gemeente (“een rode kaart”). Eén van de uitgangspunten van de regelgeving is immers: jongeren onder de 16 – geen alcohol!

Timpaan Welzijn heeft in dat kader onderzocht in hoeverre er sprake is van eventuele overlast en risico’s die jeugdketen met zich mee brengen (als bijlage toegevoegd). Jeugd is goed aanspreekbaar. Bij de politie zijn ook geen meldingen binnengekomen van mogelijke overlast. Conclusie: Reeds aanwezige jeugdketen in onze kernen hebben een belangrijke sociale functie en zij maken onlosmakelijk een deel uit van de lokale (plattelands)cultuur. Ze verdienen een plek in de lokale samenleving. Duidelijke afspraken met eigenaren/gebruikers en een proactieve houding van de gemeente zijn nodig om sociaal gewenst gedrag te bevorderen.

Juridische aspecten: ruimtelijke ordening en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht

Jeugdketen zijn in ruimtelijk planologisch opzicht niet inpasbaar. Een omgevingsvergunning kan mede om deze reden niet verleend worden. Voor een uitvoerige motivering wordt verwezen naar de memo van de afdeling REO van 19-11-2010: “Juridische mogelijkheden/beperkingen”, die als bijlage bij dit beleid is toegevoegd. De enige mogelijkheid die overblijft in deze situatie is het gedogen van de keten op het punt van het bestemmingsplan en het punt van de vergunningplicht. Het gedogen is in deze situatie echter aan strikte voorwaarden verbonden. Het gedogen zelf zal in volgend hoofdstuk (concrete stappen) nader uitgewerkt worden.

Conclusie: Strikt formeel juridisch hebben jeugdketen geen bestaansrecht. Om toch te kunnen sturen en het verschijnsel “jeugdketen” te kunnen reguleren, worden jeugdketen die aan de door de gemeente gestelde eisen voldoen, gedoogd.

Juridische aspecten: brandveiligheid en drank- en horecaregelgeving

Bij het aspect brandveiligheid gaan we uit van het beperken van het maximale aantal toegestane personen die gelijktijdig in de jeugdkeet aanwezig zijn, tot 15. De jeugdkeet moet bereikbaar zijn voor de brandweer. Ook moet er sprake zijn van een extra vluchtweg. Eventuele vloerbedekking moet goed vastliggen. Ook moet er een brandblusser aanwezig zijn in de jeugdkeet, gekeurd en verzegeld. Deze en andere voorwaarden zullen puntsgewijs worden genoemd in de toetsingscriteria die in het volgend hoofdstuk uitgewerkt zullen worden.

Ten aanzien van de drank- en horecaregelgeving wordt ten eerste verwezen naar de bijgevoegde notitie van 30-9-2010: Drank en Horecavergunning paracommerciële bedrijven. Deze notitie gaat uit van de jeugdketen waar op een bedrijfsmatige manier alcohol wordt geschonken. Uit de inventarisatie, uitgevoerd door Timpaan Welzijn, is echter niet gebleken dat er sprake is van een bedrijfsmatige exploitatie van de jeugdketen in de zin van de Drank- en Horecawet. Daar waar wel geconstateerd wordt dat tegen betaling (of aan jongeren jonger dan 16) alcohol wordt geschonken, is de gemeente gehouden om handhavend op te treden.

Conclusie: Iedere jeugdkeet dient aan de brandveiligheidseisen te voldoen, zoals door het rijk en door de gemeente geformuleerd. Als er sprake is van het anders dan om niet verstrekken van alcoholhoudende drank voor gebruik ter plaatse, is Drank en Horecawet van toepassing. In dat geval is een jeugdkeet te beschouwen als een horecabedrijf. Bij niet voldoen aan deze eis is de gemeente gehouden om handhavend op te treden.

Juridische aspecten: Algemene Plaatselijke Verordening (APV)/openbare orde en de relatie tussen het gedogen en handhaving in het algemeen

In de APV zijn onder andere regels opgenomen met betrekking tot de openbare orde.

Bij het verstoren van de openbare orde wordt gedacht aan het veroorzaken van geluidsoverlast en/of plegen van strafbare feiten. Als strafbare feiten worden gepleegd, kan de politie proces-verbaal opmaken. In dat geval is het Wetboek van Strafrecht van toepassing.

De relatie tussen het gedogen en handhaven is helder. Gedoogd kan worden op het moment dat een jeugdkeet voldoet aan de gestelde criteria. Ook zullen de eigenaren een convenant afsluiten met de gemeente waar de gemaakte afspraken vastgelegd zijn. Bij het niet voldoen aan de gestelde criteria en indien men zich niet houdt aan het convenant, gaat de gemeente handhaven. Bij een individueel verzoek om handhaving zal er sprake van een individueel, objectief oordeel, waardoor de gemeente gehouden is om handhavend op te treden.

Conclusie: Als de openbare orde (ernstig) wordt verstoord, kan de burgemeester en/of het college van burgemeester en wethouders handhavend optreden. Bij het plegen van strafbare feiten handelt de politie volgens het Wetboek van strafrecht. Bij een verzoek om handhaving zal de gemeente objectief moeten bezien of er sprake is van enige overtreding van de wet- en regelgeving. Het resultaat van deze toets kan zijn dat door de gemeente handhavend opgetreden moet worden en dat een jeugdkeet moet verdwijnen.

4. Concrete uitvoering in de praktijk, toetsingscriteria

• -

  Keten die op gemeentegrond staan hebben geen bestaansrecht; het betreft in dit geval een tweetal keten in Belt-Schutsloot, gelegen aan het einde van de Kerklaan ter hoogte van en tegenover nummer 56 en 58 van de Belterweg. Aan de eigenaren van deze keten zal de keuze worden aangeboden: keten worden verplaatst of de gemeente zal handhavend gaan optreden;

• -

  Eén keet is gelegen aan de Ettenlandseweg 23, buiten het grondgebied van onze gemeente en buiten de provinciegrenzen;

• -

  Het uitgangspunt is en blijft een gedoogconstructie voor de keten die worden getolereerd onder hieronder genoemde voorwaarden.

Regels die opgenomen zullen worden in de (af te sluiten) convenanten tussen de eigenaren van de jeugdketen en de gemeente

Algemene regels

• 1.

  De jeugdkeet is maximaal 3 dagen per week en 6 uur aaneengesloten geopend. Het gaat om de volgende dagen en tijdstippen: ………………………

• 2.

  Er mogen maximaal 15 personen per avond aanwezig zijn.

• 3.

  De jeugdkeet is alleen geopend voor vrienden (met incidenteel introducés).

• 4.

  De jeugdkeeteigenaar is meerderjarig.

• 5.

  Er is ouderlijk toezicht.

• 6.

  Er is sprake van voldoende licht en ventilatie (het Bouwbesluit).

• 7.

  Elk jaar controleert en adviseert Toezicht en Handhaving over de brandveiligheid. Eventuele nieuwe adviezen en eisen gelden als aanvulling op het convenant c.q. keetreglement.

• 8.

  Jaarlijks uitgevoerde controles door de GGD en/of verslavingszorg, de politie en/of de gemeente kunnen leiden tot het stellen van de nieuwe en/of aanvullende adviezen, die als aanvulling op het keetreglement kunnen gelden.

• 9.

  De jeugdkeet dient van binnen en buiten schoon te zijn en afval moet op deugdelijke wijze afgevoerd worden.

• 10.

  Deuren, ramen en nooduitgangen dienen ten alle tijden vrij te zijn.

• 11.

  Het volgen van een alcoholbewustwordingscursus voor leden van de jeugdkeet en hun ouders.

Het onderstaande mag niet in de keet

• 1.

  Winst maken op verkoop van drank, fris of andere versnaperingen.

• 2.

  Alcohol verkopen via een betalingsysteem zoals turven of een gemeenschappelijke pot.

• 3.

  Alcohol schenken aan jongeren onder de 16 jaar.

• 4.

  Alcohol schenken aan keetbezoekers die dronken zijn.

• 5.

  Sterke drank of drugs gebruiken.

• 6.

  Een voorraad alcohol voor meer dan een avond hebben (maximaal 6 drankjes per persoon, maximaal 15 personen in de keet).

• 7.

  Geluids- of parkeeroverlast veroorzaken.

• 8.

  Bezoekers toestaan die geen vrienden zijn van vaste keetleden.

• 9.

  Frituren, kaarsen of open vuur.

• 10.

  Overnachten.

Het volgende moet in de keet aanwezig zijn

• 1.

  Een ledenlijst (naam, adres, woonplaats, telefoonnummer, geboortedatum en handtekening ouders/voogd/volwassen jongere).

• 2.

  Afsluitbare asbakken en asverzamelbakken.

• 3.

  Afsluitbare afvalbakken.

• 4.

  Een duidelijk zichtbaar vluchtplan en actieprotocol voor brand.

• 5.

  Een duidelijk zichtbaar huishoudelijk reglement.

• 6.

  Vakkundig geïnstalleerde apparatuur en bedrading die veilig worden gebruikt.

• 7.

  Brandblusmaterialen (zoals brandblusser, rook- en brandmelder, alsmede een CO-melder).

• 8.

  Een nooduitgang.

Vereisten keeteigenaar

• 1.

  De keeteigenaar heeft een ledenlijst overlegd.

• 2.

  De keeteigenaar ziet actief toe op de naleving van het keetreglement.

• 3.

  De keeteigenaar heeft een huishoudelijk reglement opgesteld.

5. Planning, implementatie en monitoring

Tijdschema

Monitoring

Alcoholpreventie

Het jongerenwerk van Timpaan Welzijn zal actief worden ingezet om bij de bestaande, gedoogde jeugdketen langs te gaan met als doel om voorlichting te geven aan de bezoekers en hun ouders omtrent het alcoholgebruik. Ook zal het jongerenwerk ingezet worden in het kader van een vroege signalering c.q. uitvoeren van de preventieve taken op het gebied van alcoholgebruik algemeen. Deze taken zullen in het werkplan van Timpaan voor het jaar 2012 worden meegenomen. Dit onderdeel zal worden meegenomen in het regulier werkoverleg tussen de gemeente en Timpaan Welzijn.

Toezicht en handhaving

Door Toezicht en Handhaving (in overleg met de Brandweer) van de gemeente zal jaarlijks worden gecontroleerd of voldaan wordt aan de voorwaarden uit het convenant. Elk convenant zal ondertekend worden door de eigenaar van de jeugdkeet en door de gemeente. Het is dan ook primair de verantwoordelijkheid van de eigenaar en gebruikers van de jeugdketen om er zorg voor te dragen dat voldaan wordt aan de door de gemeente gestelde voorwaarden. Het convenant hoeft niet jaarlijks opnieuw te worden ondertekend, zolang men zich aan de gemaakte afspraken houdt.

Zoals reeds gesteld, zal bij het niet voldoen aan de voorwaarden uit het convenant een zogenaamde “gele kaart” (of waarschuwing) worden uitgedeeld. Bij een volgende overtreding volgt een zogenaamde “rode kaart”, wat betekent dat de gemeente handhavend gaat optreden. Dit zal per geval worden beoordeeld.

Op het moment dat er sprake is van een concreet verzoek om handhaving zal de gemeente elk individueel geval apart beoordelen. Bij het niet voldoen aan een wettelijke regeling is de gemeente gehouden om in zo’n situatie handhavend op te treden.

Dit beleid zal na de vaststelling door het college van burgemeester en wethouders worden bekendgemaakt in het gemeentelijk huis-aan-huisblad en in het Gemeenteblad.